Phố Hàng Thiếc, nơi nghề xưa còn thở

Khác với những con phố buôn bán sầm uất trong khu phố cổ, Hàng Thiếc nhỏ, hẹp và có phần hơi tối, như nép mình giữa nhịp sống tất bật xung quanh. Hai bên là những ngôi nhà ống san sát, mái ngói bạc màu thời gian, từng mảng tường sờn cũ vì gió mưa và bụi phố.

Nhưng chỉ cần đi vài bước chân, người ta sẽ nghe thấy tiếng búa, tiếng đục vang lên đều đều, như hồi chuông gõ nhè nhẹ vào ký ức. Âm thanh kim loại quen thuộc ấy không ồn ào, nhưng đủ sức đánh thức một thời Hà Nội sống cùng nghề thủ công, khi từng chiếc ấm, khay, hộp thiếc là vật dụng quen thuộc trong mỗi gia đình.

Giờ đây, đồ thiếc đã dần lùi vào dĩ vãng, nhường chỗ cho sản phẩm inox, nhựa hay vật liệu công nghiệp hiện đại. Thế nhưng, đâu đó trong con phố nhỏ cũ kỹ này, nghề vẫn thở, len lỏi trong từng nhịp sống, như hơi ấm còn sót lại của một thời đã xa nhưng chưa hề mất.

Anh Nguyễn Chí Dũng, một trong số ít những người thợ còn gắn bó với nghề trên phố Hàng Thiếc, vừa làm vừa trò chuyện, giọng nhẹ nhàng như chính cái cách anh giữ nghề suốt bao năm qua: “Từ thời ngày xưa, tôi thấy ông tôi hay gò cái ca, hay thùng gánh nước hay thùng ô doa. Đến thời bố tôi chuyển sang làm hòm tôn rồi đồ gia dụng. Đến thời tôi thì chuyển lên làm những hàng cao cấp hơn nhưng vẫn dựa theo nghề gia truyền của mình”.

Tên gọi “Hàng Thiếc” mộc mạc mà đầy gợi nhớ, ghi dấu một thời vàng son của nghề gò thiếc Hà thành. Càng đi sâu, phố càng hiện rõ “chất nghề”. Không phải bằng bảng hiệu sang trọng hay mặt tiền bóng bẩy, mà bằng lớp bụi kim loại bám trên tay áo người thợ, mảng tường xám bạc vì thời gian và khói hàn, hay những chiếc ghế gỗ cũ mèm đặt bên bậc cửa.

Tôi dừng lại trước một tiệm nhỏ, trò chuyện cùng một người thợ đang cặm cụi gò. Khi được hỏi có lo ngày nào đó phố chẳng còn nghề, anh chỉ mỉm cười rồi chậm rãi bảo, không ai giữ được cả một con phố, nhưng chỉ cần còn người cầm búa, cầm kéo, còn thức dậy mỗi sáng để làm nghề như một thói quen, thì phố vẫn còn đó.

Dù lặng lẽ, nhưng sống thật sự: “Giữ lửa nghề phải do mỗi người, người ta nhìn vào công việc người ta phải yêu thích công việc này. Có những em vào đây học nhưng cũng chỉ học được khoảng một tháng, thấy nghề này không phù hợp là nghỉ. Còn những người mà giữ lại được rất ít. Thật sự là nghề nào cũng phải có sự yêu thích thì mới làm được”.

Quả vậy, phố nghề không chỉ là những ngôi nhà, vỉa hè, hay biển hiệu. Phố là con người, là âm thanh, là nhịp tay quen thuộc vang lên mỗi sáng. Chừng nào còn người thợ còn gò tôn, cắt thiếc, chừng đó Hàng Thiếc vẫn chưa mất.

Ông Trần Văn Thiện, 50 tuổi, một người thợ gắn bó nhiều năm với phố nghề, vừa thoăn thoắt làm việc, vừa thủng thẳng nói, giờ lớp trẻ chẳng mấy ai còn mặn mà với cái nghề cũ kỹ này nữa: “Nói chung bây giờ mai một nhiều, bọn trẻ bây giờ chúng nó không theo rồi. Con cháu bây giờ chẳng đứa nào nó theo nghề này cả, mai một dần. Bây giờ xã hội xu hướng đổi mới rồi, nhìn lao động chân tay thế này chúng nó hoảng lắm”.

Trưa dần, nắng nghiêng xuống những mái ngói cũ kỹ, ánh lên sắc thiếc lấp lánh như vệt nắng của ký ức. Khách bộ hành rời phố Hàng Thiếc mà lòng còn luyến lưu, như vừa bước ra khỏi không gian của những nhịp sống chậm rãi, nơi người thợ vẫn lặng lẽ gìn giữ âm thanh lao động và hơi thở bền bỉ của một nghề xưa giữa lòng phố cổ.

Ở đó, không có sự xô bồ, chen chúc, mà chỉ có tiếng búa gõ đều tay, mùi khói hàn thoảng trong không khí và đôi bàn tay gò hàn chai sần vẫn miệt mài mỗi sớm mai. Trong nhịp sống ấy, có một Hà Nội khác, trầm lặng mà sâu sắc, cũ kỹ mà vững chãi, nơi người ta tin rằng: chỉ cần còn người làm nghề, thì nghề chưa mất; mà nghề còn thì phố vẫn sống. Theo cách riêng, bền bỉ và lặng thầm như chính những người thợ nơi đây.