Những chiêu trò cạnh tranh mới giữa taxi truyền thống và taxi công nghệ

Uber đã hoạt động tại Hồng Kông từ năm 2014, nhưng đến nay trên lý thuyết vẫn là bất hợp pháp và đại diện ngành taxi thường xuyên kêu gọi trừng phạt.

Một người đàn ông đặt xe thông qua ứng dụng Uber như các hành khách khác rồi nhảy lên ngồi ở ghế sau.  Thế nhưng, sau khi im lặng suốt nửa chặng đường, người này đột nhiên thay đổi, chỉ thẳng vào lái xe và nói: "Anh hãy rẽ và cho tôi xuống điểm đón taxi ở đằng kia. Tôi là một công dân bình thường. Tôi nghi ngờ anh đang chở khách thu tiền trái pháp luật. Tôi đã thông báo với cảnh sát. Anh hãy đỗ xe ở đằng kia".

Đây chỉ là một trong những sự việc tương tự được ghi lại và lan truyền rộng rãi trên mạng xã hội. Hành khách không phải là cảnh sát giao thông. Họ là những tài xế taxi truyền thống giả danh hành khách đặt xe qua ứng dụng Uber để chỉ điểm cho cảnh sát phạt những người hợp tác với Uber.

Những hoạt động “chỉ điểm” này đã dẫn đến một số cuộc điều tra của cảnh sát đối với các tài xế Uber nhưng cho đến nay vẫn chưa có vụ bắt giữ nào.

Ka Chun, một tài xế taxi truyền thống tham gia chiến dịch "chỉ điểm" tài xế Uber cho biết: "Mọi người có thể cảm thấy hành động này là khiêu khích nhưng nếu không có những video này, mọi người lại nghĩ chúng tôi thổi phồng số lượng lớn xe biển trắng ngoài kia. Chúng tôi chỉ muốn chính quyền thực thi pháp luật".

"Xe biển trắng" là tiếng lóng mà taxi truyền thống gọi xe Uber.

Về lý thuyết, Uber vẫn là bất hợp pháp tại Hong Kong dù bắt đầu hoạt động từ năm 2014, nhưng nó vẫn phát triển mạnh mẽ bởi cách tiếp cận mơ hồ, không rõ ràng của chính quyền địa phương.

Trong nhiều năm qua, cánh tài xế truyền thống liên tục phàn nàn về việc các tài xế Uber vi phạm luật pháp địa phương, làm đảo lộn thị trường và làm giảm thu nhập vốn đã khiêm tốn của họ.

Ông Cheng, người đã lái taxi 30 năm, cho biết: “Thu nhập của tôi đã giảm 20% vì hành khách lựa chọn taxi Uber. Khó khăn lắm”.

Các tài xế cũng cho rằng việc xử lý quá ít ỏi và mất cân bằng. Số liệu của Cơ quan Giao thông vận tải cho thấy có 35 trường hợp tịch thu phương tiện và đình chỉ giấy phép đối với các dịch vụ gọi xe bất hợp pháp vào năm 2022, so với 91 trường hợp được ghi nhận vào năm 2021 và 44 trường hợp vào năm 2020.

Thế nhưng, không như mong đợi, những hành động phản kháng của các tài xế taxi truyền thống dường như đã phản tác dụng.

Thay vì nhận được sự ủng hộ của công chúng, các tài xế taxi phải hứng chịu phản ứng dữ dội khi nhiều hành khách lên mạng xã hội chia sẻ những trải nghiệm tồi tệ của họ. Một người nói: “Họ tính phí tùy tiện và không chịu nhận khách. Thế mà họ còn đủ can đảm để thực hiện hành vi chỉ điểm như thế này”.

Những người khác đã trả đũa bằng cách báo cảnh sát những tài xế taxi vi phạm pháp luật. Hình ảnh taxi đậu trong khu vực hạn chế tràn ngập internet trong các bài đăng kêu gọi người dân trình báo.

Các tài xế Uber cũng lập nhiều nhóm bàn về cách trả đũa tài xế truyền thống.

Đơn vị khiếu nại của Ủy ban Tư vấn Vận tải đã nhận được 11.096 khiếu nại và đề xuất liên quan đến dịch vụ taxi vào năm ngoái – tăng 52,8% so với năm 2022.Phản ứng dữ dội căng thẳng đến mức lãnh đạo Hồng Kông John Lee, đã thừa nhận mâu thuẫn giữa taxi truyền thống và Uber quá gay gắt và kêu gọi mọi người bình tĩnh.

Nhưng đối với Ka Chun, một tài xế taxi truyền thống, việc chỉ điểm tài xế Uber là cách để bảo vệ lợi ích của họ.

Ông nói: “Chúng có tác động đến chúng tôi vì những chiếc xe biển số trắng này có thể chở hành khách mà không cần giấy phép taxi”.

Cơ quan giao thông vận tải Hồng Kông đã cấp khoảng 18.000 giấy phép taxi và chúng hiện được giao dịch với giá lên tới 400.000 USD ở các chợ đen. Bảo hiểm hàng năm cho xe taxi cũng cao gấp 10 lần xe cá nhân.

Theo Ka Chun, những tài xế taxi không sở hữu xe phải trả 550 đô la Hồng Kông (khoảng 70 USD) cho một ca làm việc 12 giờ, gần bằng 1/3 số tiền họ kiếm được trong một ngày. Trong khi đó, các tài xế Uber không cần bất kỳ khoản vốn nào vì họ sử dụng xe riêng.

Mok, một tài xế taxi chia sẻ: Trước đây anh ấy cũng từng lái xe cho Uber vì chi phí tương đối thấp và thuận tiện nhưng điều anh lo lắng duy nhất là tính hợp pháp của dịch vụ gọi xe này và những rủi ro khi có thể bị cảnh sát bắt giữ.

“Chúng tôi có thể đối mặt với việc bị cảnh sát bắt. Đó là một rủi ro. Nếu Uber là một loại hình giao thông hợp pháp, tôi sẽ mua một chiếc xe ô tô mới và chuyển sang lái cho Uber”.

Còn tại Việt Nam, năm 2014, hai ứng dụng gọi xe công nghệ là Uber, Grab chính thức vào Việt Nam, khiến thị trường vận tải cạnh tranh khốc liệt hơn bao giờ hết.

Một thực tế là các ứng dụng gọi xe đã thúc đẩy sự phát triển thị trường kinh doanh vận tải trong 10 năm qua, khiến các doanh nghiệp taxi truyền thống buộc phải thay đổi, ứng dụng nền tảng số và tái cơ cấu lại thị trường.

Nhờ vậy mà sau một thời gian lao đao, thua lỗ bởi sự lấn át của xe công nghệ, hiện hoạt động kinh doanh taxi đã có tín hiệu phục hồi.

Đáng chú ý, định nghĩa về kinh doanh vận tải tại Nghị định 10 đã được đưa vào dự thảo Luật Đường bộ, dự kiến Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 7 tới.

Nghị định 10 đã giải quyết tranh cãi trong nhiều năm về việc các ứng dụng công nghệ đang kinh doanh vận tải hay chỉ là phần mềm kết nối bằng việc đưa ra định nghĩa về vận tải.

Đây sẽ là căn cứ pháp lý mạnh hơn để quản lý thị trường kinh doanh vận tải. Nghị định hướng dẫn sẽ được xây dựng chi tiết, tạo thuận lợi trong kiểm tra, xử lý vi phạm.