Ngăn chặn camera quay lén: Chế tài và nhận thức

Những hậu quả đau lòng từ rất nhiều vụ việc cho thấy tính chất nghiêm trọng của việc lộ hình ảnh riêng tư và sự cấp bách của những giải pháp ngăn chặn, mà trong đó, quay lén là khởi nguồn của hành trình phát tán video.

Quay lén hình ảnh nhạy cảm liệu có phải là xâm hại tình dục?

Bức xúc, bất an khi liên tiếp phát hiện camera quay lén

Quay lén, hack camera an ninh, máy tính, điện thoại,…, đăng tải, lan truyền hình ảnh, video nhạy cảm, riêng tư trái phép lên mạng Internet là những hành vi phạm tội với đặc điểm chung của quấy rối tình dục, thỏa mãn khoái cảm cá nhân, câu view, thu lợi bất chính.

Những vụ việc liên tiếp bị phát hiện trong thời gian gần đây khiến cộng đồng bức xúc và lo lắng, nhưng nhìn nhận sâu xa hơn, nó cho thấy cách tiếp cận với tình trạng quấy rối tình dục chưa có nhiều chuyển biến.

Với người dân, không ít nạn nhân vẫn còn im lặng, không dám tố giác vì những nỗi sợ khác nhau. Với cư dân mạng, nhiều người vẫn thản nhiên để lại bình luận giễu cợt, coi chuyện chỉ như đùa mà không biết hành vi của mình là quấy rối tình dục.

Thậm chí, nhiều người còn “xin link”, muốn xem và phát tán video nhạy cảm, tiếp tay cho hành vi phạm tội mà không quan tâm những tổn thương nạn nhân có thể gánh chịu.

Trên không gian ảo, vô số hội nhóm Facebook, Zalo, Telegram,… chuyên chia sẻ hình ảnh, video quay lén. Ngoài đời thực, việc mua camera giấu kín, ngụy trang thành cúc áo, đồng hồ,… dễ như đi chợ, giá rẻ giật mình chỉ từ vài trăm nghìn đến tiền triệu.

Còn với cơ quan quản lý, trước hết là sự chậm trệ trong việc hoàn thiện khung pháp lý. Dù xã hội số phát triển rất nhanh nhưng sau nhiều năm vẫn chưa có quy định rõ ràng về hành vi quay lén, phải sử dụng những thuật ngữ, chế tài khác để xử lý người có hành vi vi phạm.

Sự chậm trễ này có thể khiến nhiều người đặt ra câu hỏi về góc nhìn của những người làm luật, phải chăng chưa đánh giá đúng mức độ nguy hiểm của hành vi và sự an toàn của người dân, đặc biệt là nữ giới.

Chính vì vậy, để ngăn chặn quay lén, bảo vệ cộng đồng khỏi những tổn thương về thể chất lẫn tinh thần thì cần sớm hoàn thiện hành lang pháp lý. Trong đó, hành vi lắp đặt camera giấu kín trong phòng riêng, phòng vệ sinh,… có đủ đặc điểm của hành vi quấy rối tình dục, cần tăng nặng chế tài và xử lý hình sự tùy theo tính chất, mức độ phạm tội.

Việt Nam có thể học tập kinh nghiệm từ một số quốc gia, như tại Mỹ, việc sử dụng thiết bị ghi hình để quay lén người khác trong tình trạng riêng tư có thể bị phạt tù lên đến 1 năm và phạt tiền, có thể lên đến 25.000 USD để được tại ngoại.

Thêm vào đó, những trường hợp vi phạm sẽ bị cấm làm các nghề tương tự để phòng nguy cơ tái phạm trong tương lai, điển hình là việc cấm cho thuê nhà vĩnh viễn nếu chủ nhà bị phát hiện đặt camera quay lén. Tương tự, tại Singapore, người phạm tội quay lén, quấy rối cũng có thể bị phạt tiền hoặc ngồi tù 1 năm.

Bên cạnh việc xây dựng chế tài thì các giải pháp quản lý cũng cần được tập trung. Bởi lẽ, dù người dân cần có kỹ năng tự bảo vệ bản thân, nhưng không thể nào đề phòng mọi lúc mọi nơi. Trong một xã hội mà đi đâu, làm gì cũng phải đề phòng kẻ gian, đó là một xã hội không an toàn. Vì thế, cần tạo lập môi trường an toàn, từ quy định pháp luật cho đến thực thi pháp luật, để nắn chỉnh mọi ứng xử của xã hội.

Cần bổ sung quy định và quản lý chặt chẽ việc mua bán các loại camera giấu kín: những đối tượng nào được phép kinh doanh, sử dụng? Điều kiện để mua bán ra sao? Chỉ được sử dụng với mục đích gì?… Quy định càng cụ thể thì các lực lượng chức năng càng dễ kiểm tra, giám sát và hạn chế đến mức thấp nhất khả năng các thiết bị này bị lợi dụng cho mục đích xấu.

Các lực lượng thực thi công vụ cũng cần vào cuộc có trách nhiệm để xử lý những phản ánh của người dân, đặc biệt là những vụ việc nổi cộm. Như trường hợp hack camera giám sát, tung video nhạy cảm của một nữ ca sỹ nổi tiếng năm 2019, dẫu vẫn biết việc truy bắt tội phạm trên không gian mạng là rất khó khăn, nhưng việc chưa thể tìm ra và xử lý khiến cho các đối tượng khác coi thường pháp luật và không run sợ khi thực hiện ý đồ, hành vi phạm tội của mình.

Một giải pháp khác cũng cần được chú trọng là tuyên truyền, giáo dục. Bên cạnh thông tin trên các phương tiện truyền thông, mạng xã hội, cần giáo dục một cách bài bản cho thế hệ trẻ ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.

Cách bảo vệ bản thân khỏi camera quay lén, cách ứng xử trên môi trường mạng, không đổ lỗi cho nạn nhân, nhận diện hành vi phạm tội và bản án phải đối diện,… là những kỹ năng không thể thiếu trong nội dung giáo dục giới tính mà nhà trường cần trang bị cho học sinh, sinh viên.

Đội ngũ hỗ trợ cũng cần được các địa phương xây dựng chuyên nghiệp để kịp thời tiếp cận nạn nhân, đánh giá chính xác những ảnh hưởng cả về thể chất và tinh thần, từ đó có biện pháp hiệu quả nhất, tránh những sự việc đáng tiếc như đã từng xảy ra.

Cuối cùng là sự lên tiếng của cả cộng đồng. Lên tiếng ở đây không chỉ là tố giác hành vi phạm tội, mà còn là lên án những bình luận ác ý, vô cảm. Bởi video và bình luận luôn song hành trong các vụ lộ lọt hình ảnh riêng tư, thậm chí, bình luận khiếm nhã còn có mức sát thương ghê gớm hơn cả những hình ảnh bị lộ.

Trước những bình luận giễu cợt, “xin link”, coi những tổn thương của người khác chỉ như trò đùa,… cha mẹ, gia đình cần dạy bảo con em, bạn bè nhắc nhở lẫn nhau, công ty, nhà trường nhắc nhở nhân viên, học sinh của mình, thậm chí kỷ luật nếu cần,…

Chế tài đủ sức răn đe và nâng cao nhận thức về quấy rối tình dục là rào chắn hiệu quả nhất trước mối nguy camera quay lén đang lẩn khuất trong cộng đồng.