Mưa bão liên miên, thách thức tiến độ các dự án giao thông trọng điểm

Hiện các nhà thầu đang dồn tổng lực thi công bù tiến độ, thế nhưng chỉ còn 4 tháng nữa là kết thúc năm 2022. Vậy làm sao để các dự án về đích như đã hẹn?

Tại dự án cao tốc Mai Sơn – Quốc lộ 45, năm 2021 mưa kéo dài từ tháng 7 đến hết tháng 10, năm nay mưa cũng kéo dài từ tháng 5 tới nay (với 52 ngày mưa) và dự kiến vẫn tiếp tục mưa trong thời gian tới. Mưa kéo dài đã ảnh hưởng tới tiến độ thi công nền đường, đặc biệt dự án có công địa đất yếu lớn, phải xử lý nền đường nhiều giai đoạn.

Ông Lương Văn Long - Giám đốc dự án cho biết, hiện tiến độ toàn dự án đạt khoảng 70% giá trị sản lượng, các hạng mục cầu, hầm đạt hơn 80%. Tuy nhiên, các gói thầu thi công đường đang chậm tiến độ do dịch bệnh, mưa bão và giá cả vật liệu vẫn neo ở mức cao.

"Thời tiết, tháng 5, tháng 6 mưa nhiều hơn năm 2021; biến động giá, nhiên liệu giảm rồi nhưng giá các nguyên vật liệu có giảm đâu; cả nước ra quân kiểm soát tải trọng; Thanh Hóa rà soát, đánh giá lại trữ lượng và xem xét lại quy trình khai thác các mỏ.

Hiện nay đang phải đẩy nhanh thanh toán và yêu cầu nhà thầu khơi thông các nguồn lực tài chính tập trung tối đa cho công trường, khi thời tiết thuận lợi có thể thi công bê tông nhựa", ông Long cho biết.

Còn tại dự án QL45 - Nghi Sơn, 2 tháng qua số ngày mưa cũng nhiều hơn ngày nắng đã ảnh hưởng trực tiếp đến công tác thi công nền đường, đồng thời do nhiều vướng mắc về thủ tục cấp phép 3 mỏ đất thuộc phạm vi Khu kinh tế Nghi Sơn, đang gây tắc nghẽn trong cung cấp vật liệu đất đắp, đặc biệt là gói thầu XL03.

Ông Lê Thắng - Giám đốc Ban quản lý dự án 2 cho biết, mặc dù Ban QLDA cùng với nhà thầu và tư vấn đã có nhiều buổi làm việc với địa phương, thế nhưng đến nay tỉnh Thanh Hóa mới dừng lại ở bước giao cho các sở ngành rà soát vị trí 3 mỏ vật liệu này. Hiện dự án đang thiếu khoảng gần 1 triệu m3 đất đắp, nếu địa phương không khẩn trương cấp phép mỏ vật liệu sẽ đe dọa đến tiến độ dự án.

Ông Thắng cho biết thêm: "Các mỏ đều nằm trong phạm vi của Khu kinh tế Nghi Sơn, vẫn chưa xác định được các mỏ này nằm trong chức năng hay ngoài chức năng. Tỉnh Thanh Hóa phải xác định được phạm vi này mới có thể cấp phép cho các chủ mỏ.

Chúng tôi mong muốn địa phương sớm khẳng định quy hoạch, các mỏ này nằm trong chức năng hay ngoài chức năng của Khu kinh tế? Địa phương sớm có câu trả lời để các chủ mỏ được cấp phép và cung cấp nguồn vật liệu cho chúng tôi".

Mặc dù Chính phủ đã ban hành 2 Nghị quyết về cơ chế đặc thù trong cấp phép mỏ vật liệu xây dựng cao tốc Bắc Nam, tuy nhiên, trao đổi với VOV Giao thông ông Lê Đức Giang, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa vẫn khẳng định địa phương đang giải quyết theo đúng thẩm quyền và đúng quy định.  

Tại Dự án Nghi Sơn – Diễn Châu, giá trị sản lượng đạt hơn 47%; dự án PPP Diễn Châu – Bãi Vọt giá trị sản lượng đạt khoảng 12%, chậm khoảng 5% so với kế hoạch do quá trình đàm phán tín dụng kéo dài 9 tháng và những vướng mắc về triển khai hợp đồng tín dụng.

Theo đó, để giải ngân vốn tín dụng nhà đầu tư phải hoàn thành được khối lượng 511 tỷ trở lên mới đủ điều kiện cho vay lần 1 cũng như giải ngân phần vốn hỗ trợ của nhà nước (VGF).

Ông Trần Hữu Hải - Giám đốc Ban Quản lý dự án 6 chia sẻ:"Mặc dù vốn VGF đã được bố trí từ đầu năm, đã sẵn sàng giải ngân hỗ trợ nhà đầu tư bất kỳ khối lượng nào. Tuy nhiên, ràng buộc bởi điều kiện của ngân hàng trong việc giải ngân vốn tín dụng, nên đầu tuần sau chúng tôi mới giải ngân được lần 1 của vốn VGF, rất là gian nan vất vả.

Chúng tôi tin tưởng sau khi giải ngân được 2 nguồn vốn quan trọng là vốn VGF và vốn tín dụng thì dự án sẽ đẩy nhanh được tiến độ. Hiện nay nhà đầu tư đã huy động được vốn chủ sở hữu ở công trường và trong tài khoản ngân hàng đã huy động gần đủ vốn chủ sở hữu".

Mưa nhiều và dịch bệnh trong 2 năm qua cũng đang thách thức tiến độ các dự án giao thông sử dụng vốn vay nước ngoài. Hiện tất cả các gói thầu thuôc dự dự án tăng cường kết nối giao thông khu vực Tây Nguyên đều đã được triển khai.

Thế nhưng, do thời tiết bất lợi khiến các nhà thầu không thể thi công nền đường, một số hạng mục có thể thi công như cầu, cống, bê tông đều đáp ứng tiến độ.

Tại Dự án kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc cũng đang trong quá trình đấu thầu, vướng mắc lớn nhất hiện nay là vấn đề mặt bằng, đến nay còn trên 60% mặt bằng chưa được bàn giao. Hiện Ban QLDA 2 đang tiến hành điều chỉnh dự toán, do đơn giá giải phóng mặt bằng tăng so với kế hoạch.

Còn tại dự án sân bay quốc tế Long Thành, tính từ thời điểm khởi công tháng 2 đến nay thời gian mưa chiếm tới 45% thời gian thi công. Năm nay mùa mưa ở khu vực Đông Nam Bộ đến sớm hơn từ đầu tháng 4 đã ảnh hưởng đến sản lượng đào đắp thi công các gói thầu san nền thoát nước.

Nếu như trong mùa khô sản lượng đào đắp tối đa có thể đạt 8-9 triệu m3/tháng, trong mùa mưa sản lượng chỉ đạt khoảng 2 triệu m3/tháng. Ông Dương Quang Điện - Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án cho biết:

"Công tác san nền mặc dù bị ảnh hưởng rất lớn bởi thời tiết mùa mưa, nhưng ACV đã cố gắng điều chỉnh trong quá trình triển khai thi công để phù hợp với mùa mưa. Đến nay công tác san nền đã đảm bảo mục tiêu bàn giao mặt bằng cho nhà ga hành khách triển khai công tác móng cọc, các khu vực của đài kiểm soát không lưu và đang mở rộng cho các khu bay.

Riêng công tác móng cọc nhà ga hành khách dự kiến đến cuối tháng 10 sẽ hoàn thành toàn bộ phần cọc khoan nhồi, nhưng do tổ chức thi công khoa học, thiết bị máy móc đảm bảo nên đã thi công xong toàn bộ".

Ông Dương Quang Điện cũng cho biết, mặc dù điều kiện thời tiết bất lợi mưa nhiều nhưng trên công trường vẫn luôn duy trì 1.500 cán bộ, kĩ sư, công nhân, với 1.000 đầu máy, thiết bị tranh thủ những ngày thời tiết thuận lợi thi công 3 ca liên tục để giữ tiến độ. Đến nay, gói thầu san nền đã đạt hơn 15,3 triệu m3, gói thầu cọc móng nhà ga hành khách cũng hoàn thành trước kế hoạch 1 tháng rưỡi.

Bên cạnh đó, công tác thiết kế các hạng mục công trình Cảng hàng không cũng đang được gấp rút triển khai. Trong đó, hồ sơ thiết kế toàn bộ phần thân nhà ga hành khách đã hoàn thành và hiện đang trình các cơ quan chức năng thẩm định.

Mưa bão sẽ tiếp tục hoành hành cho tới cuối tháng 10, các nhà thầu vẫn quyết tâm “vượt nắng thắng mưa” để thi công. Thế nhưng, ở đâu đó có địa phương vẫn chưa thực sự “nới lỏng” các điều kiện cấp phép mỏ vật liệu theo chỉ đạo của Chính phủ, dẫn đến thiếu vật liệu và thách thức tiến thi công.

Dưới góc nhìn của VOV Giao thông: Địa phương sợ trách nhiệm hay vì lợi ích nhóm?

Cao tốc Bắc Nam phía đông là dự án giao thông trọng điềm quốc gia, 2 năm qua mưa bão, dịch bệnh hoàn hành, giá nguyên nhiên vật liệu tăng phi mã, nguyên vật liệu phục vụ thi công thiếu hụt.

Khó khăn chồng chất, thế nhưng không vì thế mà nhà thầu chùn bước, họ vẫn đang “oằn” mình, dốc toàn lực từ tiền bạc, nhân lực cho đến máy móc thiết bị, quyết tâm thi công 3 ca cả ngày lẫn đêm, kể cả ngày nghỉ/ngày lễ để bù tiến độ.

Đối với các dự án dự kiến về đích vào cuối năm nay theo kế hoạch, hiện đang là cao điểm thi công móng, mặt đường và thảm bê tông nhựa. Những hạng mục này tuy sản lượng ít nhưng giá trị cao, trong khi giá nhiều loại nguyên vật liệu chính như: cát sỏi, xi măng, nhựa đường, bê tông...vẫn neo ở mức cao, cước vận chuyển cao gấp đôi dù giá xăng dầu đã hạ nhiệt.

Giá nguyên nhiên liệu hiện cao hơn gấp rưỡi thậm chí gấp đôi đang khiến cho các nhà thầu thực sự “méo mặt” bởi thiếu dòng tiền, dù vốn ngân sách được cấp đầy đủ. Bởi lẽ phần thiếu hụt do chênh lệch giá ở thời điểm đấu thầu, kí hợp đồng so với thực tế quá lớn, càng làm càng lỗ, cơ chế bù giá cũng chỉ dao động ở mức 5-7% là không đáng kể.

Để gỡ vướng cho các dự án trọng điểm, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều Nghị quyết, văn bản chỉ đạo trong quản lý, điều hành bình ổn giá, kiểm soát chặt chẽ các yếu tố tác động đến xây dựng; chống lợi dụng tăng giá, ép giá vật liệu xây dựng, tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án thi công đúng tiến độ.

Bên cạnh đó, Quốc hội cũng đã ban hành Nghị quyết giảm kịch khung thuế bảo vệ môi trường nhằm kéo giảm giá xăng dầu, Bộ Tài chính cũng đang đề xuất giảm thuế nhập khẩu với xăng từ mức 20% về 10%.

Đặc biệt, để gỡ vướng về nguồn vật liệu đất đắp, Chính phủ đã kịp thời ban hành Nghị quyết 60 và Nghị quyết 133 về cơ chế đặc thù trong khai thác và cấp phép mỏ vật liệu phục vụ xây dựng các dự án cao tốc Bắc – Nam.

Thế nhưng đến nay sau hơn 1 năm ban hành Nghị quyết 60 và gần 1 năm Nghị quyết 133 có hiệu lực việc cấp phép mỏ vật liệu nhiều nơi vẫn “ì ạch”, thủ tục cấp phép vẫn phải thực hiện theo đúng “quy trình”, dẫn đến thiếu vật liệu đất đắp ở nhiều dự án.

Sự vào cuộc quyết liệt của Quốc hội, Chính phủ thể hiện quyết tâm lớn, gỡ các “nút thắt”, cho phép áp dụng những cơ chế, giải pháp đặc thù, đẩy nhanh tiến độ dự án cao tốc Bắc Nam.

Tuy nhiên việc hàng loạt cán bộ bị kỷ luật, khởi tố thời gian gần đây đã xuất hiện tình trạng sợ trách nhiệm, giữ an toàn cho bản thân và né tránh việc khó của một bộ phận cán bộ, người đứng đầu bộ, ngành và địa phương. Điều này dẫn đến sự trì trệ trong cấp phép các mỏ vật liệu, gây đình trệ trong thi công.

Tuy nhiên, cũng có ý kiến hoài nghi ngoài “sợ trách nhiệm” còn có dấu hiệu “lợi ích nhóm” tiềm ẩn, cố tình gây khó dễ trong cấp phép, ép các nhà thầu phải mua vật liệu tại những DN sân sau để thu lợi.

Thực trạng này nếu không ngăn chặn và xử lý kịp thời sẽ gây ra hệ lụy vô cùng lớn, cản trở quá trình thi công, đi ngược lại chủ trương của của Đảng và Nhà nước.