Khi cán bộ, Đảng viên cơ sở “dìu dắt” ngư dân vươn khơi, bám biển

Gần đây, tình hình tàu cá vi phạm quy định chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định đã giảm đáng kể, góp phần cùng cả nước sớm tháo gỡ “thẻ vàng” của Ủy ban Châu Âu (EC).

Đạt được thành quả này là nhờ sự nỗ lực cao của cả hệ thống chính trị và tinh thần trách nhiệm của ngư dân trong hoạt động đánh bắt hải sản, chấp hành tốt các quy định của EC, mà nổi bật là mô hình “Dân vận khéo – đảng viên kèm cặp chủ tàu cá có nguy cơ cao vi phạm IUU” đã phát huy hiệu quả tích cực.

Năm nay, cảng cá Ba Tri luôn sôi động, không còn cảnh đìu hiu như các năm trước. Bà con ngư dân, ngư phủ ở xã Tân Thủy rất vui khi mỗi chuyến tàu về đều đầy ắp hàng hóa thủy sản. Sau khi trừ chi phí, mỗi tháng chủ tàu có lãi hơn 200 triệu đồng, còn thuyền viên bỏ túi trên dưới 10 triệu đồng.

"Tôi có 3 chiếc tàu đánh lưới vây, hoạt động ở Côn Đảo, đánh bắt cá nục, cá ngừ rất hiệu quả. Mình có lời, bạn cũng có ăn. Có cá thì 3-4 ngày vô bờ, tàu chỉ hoạt động trong vùng biển của mình, đâu có ra nước ngoài mà vi phạm. Cách 200 hải lý nữa mới vi phạm mà! Ở nhà tôi cũng mở điện thoại xem, hộp đen mất tín hiệu vài giờ là phải báo, mất 10 ngày thì phải chạy ghe vô.”

“Con trăng này đỡ lắm, lời được vài trăm triệu, cá nhiều nên có lời. Tàu tôi đánh ở 8 độ, ngay Côn Đảo, làm tốt nên được hỗ trợ mua hộp đen.”

“Ghe tôi đánh lòng vòng ở đảo Phú Quý, trúng lắm, có lời. Từ năm ngoái đến nay đánh hiệu quả, phấn khởi lắm.”

“Giờ tàu chạy ít vô, đánh trong vùng biển Việt Nam, đâu dám ra ngoài. Lai rai 5-6 bữa vô được 10 tấn hàng. Từ đó giờ tôi đi biển chưa bao giờ ra ngoài.” 

Hầu hết chủ tàu, thuyền viên ở vùng biển này cho biết, nghề khai thác hải sản xa khơi gần đây hiệu quả và  mọi người luôn chấp hành tốt các quy định trong khai thác hải sản, nhất là quy định IUU. Nếu như trước đây, tàu cá các xã An Hòa Tây, thị trấn Tiệm Tôm (cũ), nay là xã Tân Thủy, thường vi phạm IUU,  thì gần đây tình trạng này đã được đẩy lùi. Từ năm ngoái đến nay, tàu cá ở xã Tân Thủy không có trường hợp nào vi phạm đến mức bị xử lý, chỉ có vài trường hợp mất tín hiệu giám sát hành trình do sự cố kỹ thuật ngoài ý muốn.

Có được chuyển biến tích cực này là nhờ hiệu quả của công tác tuyên truyền, vận động của cấp ủy, chính quyền, đoàn thể và các ngành chức năng địa phương, theo phương châm “mưa dầm thấm sâu”. 

Nổi bật là mô hình “Dân vận khéo – phân công cán bộ, đảng viên kèm cặp ngư dân” triển khai từ năm 2022, theo tinh thần Chỉ thị 32 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác chống khai thác bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định và phát triển bền vững ngành thủy sản; cùng Kế hoạch số 368 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bến Tre (cũ) và chương trình hành động của Huyện ủy Ba Tri (cũ).

Theo đó, Đảng ủy xã  ban hành nghị quyết cụ thể, phân công cán bộ, đảng viên cơ sở phụ trách trực tiếp các chủ tàu cá có nguy cơ cao, tuyên truyền – vận động – hướng dẫn, hỗ trợ chủ tàu trong việc theo dõi, kiểm soát qua thiết bị giám sát hành trình. Đồng thời tăng cường thông tin, truyền thông, phổ biến chế tài xử lý vi phạm IUU để  ngư dân nâng cao ý thức tuân thủ.

Ông Đặng Văn Hồng, Bí thư Chi bộ ấp An Lợi, xã Tân Thủy, cùng 02 đảng viên trong Chi ủy nhận “kèm cặp” 3 chủ tàu cá có nguy cơ cao. Cá nhân ông Hồng kèm hộ bà Nguyễn Thị Mai (chủ 6 tàu cá đánh bắt xa bờ). Nhờ tuyên truyền thường xuyên, hộ bà Mai đã nâng cao ý thức, chấp hành tốt các quy định, không còn tái phạm:

“Thực hiện chỉ đạo của Đảng ủy, tôi thường xuyên lui tới chủ tàu, uống trà trò chuyện, trao đổi về các quy định IUU. Chủ tàu đều chấp hành rất tốt. Hộ bà Mai này chuyển biến rõ rệt, mấy năm nay không vi phạm. Chi ủy mỗi người đều quản lý một chủ tàu, mô hình này phát huy hiệu quả. Trước đây ấp An Lợi có tàu bị bắt, từ khi thực hiện mô hình đến nay không còn.”

Để làm tốt công tác này, ngoài tinh thần trách nhiệm, cán bộ, đảng viên được phân công “kèm cặp” ngư dân phải nắm vững kiến thức pháp luật, quy định của ủy Ban Châu Âu về vi phạm IUU, cũng như chủ trương, quy phạm pháp luật của Việt Nam; đồng thời  người cán bộ đảng viên phải có uy tín, kỹ năng vận động quần chúng, gần gũi với ngư dân.

Ông Đặng Hoàng Tân, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Tân Thủy, cho biết việc phân công đảng viên phụ trách từng hộ ngư dân đã đi vào nề nếp, đạt hiệu quả cao. Hằng năm, Đảng ủy đều có chương trình, hành động cụ thể, đề cao tinh thần trách nhiệm của từng đảng viên, xem đây là nhiệm vụ chính trị trọng tâm của nhiệm kỳ. Tùy vào mỗi thời điểm có từ 40–50 cán bộ, đảng viên tham gia kèm cặp ngư dân:

“Thời gian qua, địa phương thực hiện rất tốt mô hình này. Đảng ủy xây dựng nghị quyết chuyên đề về phòng, chống khai thác IUU, phân công đảng viên kèm cặp, theo dõi, tuyên truyền các chủ tàu có nguy cơ cao vi phạm vùng biển nước ngoài. Từ khi thực hiện mô hình, không còn tàu vi phạm. Chúng tôi chọn đảng viên có tâm huyết, trách nhiệm, am hiểu pháp luật và chủ trương để tuyên truyền thuận lợi hơn.”

Ông Trần Thế Vinh, một đảng viên kèm cặp ngư dân Trần Trung Hậu (xã Tân Thủy) là chủ 2 phương tiện đánh bắt ngoài khơi, chia sẻ kinh nghiệm về công tác tuyên truyền, vận động ngư dân đạt hiệu quả:

“Chủ yếu mình đến nhà uống trà, tâm sự rồi lồng ghép tuyên truyền luôn chứ không làm máy móc. Cứ 5–10 ngày tôi ghé một lần, trao đổi với bà con về tình hình làm ăn, ghe tàu. Song song đó, tuyên truyền ngư dân thực hiện tốt quy định khai thác đúng vùng biển. Nếu EC không tháo gỡ được ‘thẻ vàng’ mà rút ‘thẻ đỏ’ thì xuất khẩu thủy sản bị ảnh hưởng lắm. Nói chung bà con đều tuân thủ và nghe theo.

Sau sáp nhập từ các xã An Hòa Tây và thị trấn Tiệm Tôm, xã Tân Thủy có đoàn tàu đánh cá lớn nhất tỉnh Vĩnh Long với gần 1.500 phương tiện, trong đó hơn 1.200 tàu hoạt động xa bờ, tạo việc làm cho khoảng 12.000 lao động. Nhờ công tác “kèm cặp”, sát cánh tuyên truyền, nhắc nhở của cán bộ, đảng viên, từ chủ tàu, tài công đến ngư phủ đều nắm được quy định IUU để phòng tránh vi phạm – nhất là khai thác ở vùng biển nước ngoài.

Bà Nguyễn Thị Mai, chủ 6 tàu cá ở ấp An Lợi, cho biết gia đình quản lý tàu và nhân công bằng ứng dụng điện thoại trực tuyến, giám sát rất chặt chẽ. Nhờ được cán bộ ấp tuyên truyền thường xuyên, gia đình bà chấp hành tốt và đạt hiệu quả cao:

“Nhà tôi từ chồng, rể đến mấy em đều chạy tàu. Các tàu đều kết nối điện thoại, theo dõi trực tuyến suốt ngày. Nếu thấy tàu gần biên thì gọi điện bảo chạy xa ra. Nghề này phải có người nhà, nếu không thì thất thoát. Nhà tôi có 5 tài công, trang bị phương tiện đầy đủ, ra biển ghi chép nhật ký đầy đủ, hiệu quả lắm. Tôi tính mua thêm một cặp tàu nữa.”

Công tác xuất trình giấy tờ, ghi chép nhật ký khai thác, lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, bảo đảm an toàn... đều được 100% chủ tàu thực hiện nghiêm.Các ngành chức năng như Bộ đội Biên phòng, Chi cục Thủy sản, Ban Quản lý cảng cá Ba Tri tăng cường kiểm tra, giám sát, kịp thời “thổi còi” ngăn chặn vi phạm IUU.Theo ông Đặng Hoàng Tân, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Tân Thủy, gần đây đoàn tàu đánh cá tại địa phương hoạt động ổn định, bà con yên tâm bám biển.

Trong năm nay, hầu hết phương tiện khai thác đều có lãi: mỗi chuyến ra khơi trừ chi phí, chủ tàu thu từ 200–300 triệu đồng, thuyền viên khoảng 10 triệu đồng/tháng. Ông Tân cho biết, mô hình “phân công cán bộ, đảng viên kèm cặp ngư dân phòng chống vi phạm IUU” sẽ tiếp tục duy trì, quyết tâm không để xảy ra trường hợp khai thác vi phạm vùng biển nước ngoài:

“Qua công tác vận động, tuyên truyền, nhìn chung các tàu có nguy cơ cao đều chấp hành tốt, không còn vi phạm. Khi tàu nào không còn vi phạm, chúng tôi loại khỏi danh sách, tiếp tục tập trung tuyên truyền các hộ còn tư tưởng chưa thông. Thời gian tới, địa phương kiên trì thực hiện mô hình dân vận khéo, tiến tới chấm dứt hoàn toàn tình trạng tàu cá xâm phạm vùng biển nước ngoài để tháo gỡ ‘thẻ vàng.”

Có thể nói, mô hình “Dân vận khéo –  phân công cán bộ, đảng viên kèm cặp ngư dân phòng, chống vi phạm IUU” tại xã Tân Thủy, tỉnh Vĩnh Long đã chứng minh được vai trò, uy tín của người đảng viên đối với quần chúng.

Mô hình này đã mang lại hiệu quả rõ rệt, cần được nhân rộng ở các địa phương trong cả nước để Ủy ban Châu Âu (EC) sớm tháo gỡ "Thẻ Vàng”, giúp ngư dân yên tâm đánh bắt, phát triển bền vững và làm giàu từ vùng biển quê hương.