Dự án Khu phức hợp Đầm Sen "treo" nửa thế kỷ, người dân mòn mỏi chờ an cư

Gần nửa thế kỷ, một khoảng thời gian đủ dài để một đứa trẻ lớn lên, trưởng thành và già đi, cũng là ngần ấy năm hơn 400 hộ dân tại phường 3, quận 11, TP.HCM phải sống trong cảnh "treo" theo dự án Khu phức hợp Đầm Sen.

Một dự án được quy hoạch từ năm 1977 trên khu đất vàng rộng hơn 5,5 ha, nhưng đến nay vẫn chỉ là những nét vẽ trên giấy. Gần 50 năm, không chỉ là sự lãng phí tài nguyên đất đai, mà còn là nỗi đau, sự khốn khó của biết bao phận người.

Có mặt tại con hẻm 15, đường Hòa Bình thuộc khu vực quy hoạch, chúng tôi không khỏi xót xa trước những căn nhà lụp xụp, tạm bợ. Những bức tường loang lổ, những mái tôn chắp vá, dường như chỉ chực chờ sụp đổ. Không ai dám bỏ tiền ra sửa sang, xây mới, vì họ không biết ngày mai, công tác giải tỏa mặt bằng sẽ ập đến lúc nào. Cuộc sống của họ cứ thế bị đóng băng trong nỗi lo âu và sự bất an.

Ông Trần Văn Nam, một người dân đã gắn bó cả cuộc đời với mảnh đất này, nghẹn ngào chia sẻ: "Bây giờ chỉ lợp mái nhà lại để chống dột thôi chứ đâu có xây tường gì được đâu. Nhà nước triển khai hay không cũng nên có thông báo, để người dân người ta làm ăn, làm giấy tờ nhà đất chứ sống trong quy hoạch treo như vậy hoài chết dân hết".

Quy hoạch "treo" gần 50 năm đã khiến nhiều thế hệ của các hộ dân buộc phải sống trong  một không gian sống chật chội, tù túng. Con cái lớn lên, đến tuổi lập gia đình nhưng căn nhà của cha mẹ vẫn không thể cơi nới, xây thêm một tầng. Nỗi lo sợ "xây rồi họ không đền bù" cứ lơ lửng, buộc họ phải chấp nhận cảnh sống chung vất vả.

Như chia sẻ của chị Lê Thị Mai, người đã dành cả tuổi thanh xuân của mình để chờ đợi: “Hồi đó ở đây chị mới có 15 tuổi mà giờ chị 47 tuổi mà không tính được gì hết. Giờ con cái cũng lớn rồi, nhưng chỉ có mỗi cái gác thì làm sao mà ở.”

Nỗi khổ không chỉ dừng lại ở sự chật chội, mà còn là nỗi bất an, lo sợ trước những hiểm nguy rình rập hàng ngày. Cơ sở hạ tầng xuống cấp không được sửa chữa, những búi dây điện chằng chịt vắt vẻo ngay trên mái nhà, trở thành những "cái bẫy tử thần" mỗi khi mùa mưa bão tới.

Một cụ ông sống trong khu vực đã nhiều lần kiến nghị nhưng chỉ nhận lại sự im lặng và cái lắc đầu vì vướng quy hoạch: “Mưa gió dây điện như vậy nguy hiểm lắm, đi lên phường thì mấy ổng nói giải tỏa hong có làm cho mình. Mà khi nào giải tỏa thì hãy tính sau, bây giờ dây điện dính trên nóc nhà người ta nguy hiểm lắm.”

Tình trạng "đi không được, ở không xong" đã đẩy nhiều gia đình vào cảnh khốn cùng. Những ngôi nhà chật hẹp phải "oằn mình" cõng 3-4 thế hệ cùng chung sống. Con cái lớn lên không có không gian riêng, người già thiếu nơi nghỉ ngơi yên tĩnh. Nhiều người đành ngậm ngùi rời bỏ mảnh đất chôn nhau cắt rốn để tìm một nơi ở mới.

Trước thực tế đó, Sở Xây dựng TP.HCM cho biết, về khu đất tại phường 3, quận 11 cũ (tiếp giáp đường ven kênh Tân Hóa và Công viên văn hóa Đầm Sen), Sở Quy hoạch - Kiến trúc trước đây (nay là Sở Xây dựng) đã có các văn bản báo cáo UBND Thành phố. Theo đó, Sở đã từng đề nghị địa phương là quận 11 nghiên cứu, rà soát và đề xuất điều chỉnh tăng chỉ tiêu dân số cho phù hợp với điều kiện thực tiễn.

Theo Đồ án quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000 khu dân cư liên phường 1-3-10, quận 11 cũ được UBND Thành phố phê duyệt, Khu phức hợp Đầm Sen (ô phố ký hiệu I-C1) thuộc quy hoạch đất nhà ở cao tầng hỗn hợp xây mới. Dự án Khu phức hợp Đầm Sen đã được thành phố 2 lần chọn chủ đầu tư. Tuy nhiên, các chủ đầu tư đều báo cáo thành phố là không có khả năng thực hiện.

Vậy đâu là nguyên nhân khiến một dự án quan trọng lại bị đình trệ suốt gần nửa thế kỷ? Nói về những vướng mắc và hướng tháo gỡ, ông Lê Hải Phong, Phó trưởng phòng quản lý vận tải, Sở Xây dựng TP.HCM cho biết:

"Dự án Khu phức hợp Đầm Sen đã được thành phố hai lần chọn chủ đầu tư. Tuy nhiên, các chủ đầu tư đều báo cáo thành phố không có khả năng thực hiện. Theo nhận định của Sở Xây dựng, do phần đất thuộc sở hữu nhà nước chiếm tỷ lệ thấp, phần đất cần thu hồi, tỉ lệ đền bù giải tỏa cao nên việc kêu gọi thực hiện dự án gặp khó khăn. Hiện nay Ủy ban nhân dân phường Bình Thới đang đề xuất thực hiện đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án có sử dụng đất lần hai theo đề nghị tại Công văn số 2304 của Sở Tài chính."

Rõ ràng, bài toán về lợi ích kinh tế và chi phí giải tỏa đền bù đang là một rào cản lớn. Tuy nhiên, dưới góc độ của các chuyên gia, việc quy hoạch cần phải đặt người dân vào vị trí trung tâm, đảm bảo tính khả thi và sự đồng thuận. Ông Lê Hoàng Châu ,Chủ tịch Hiệp hội bất động sản TP.HCM nhìn nhận:

"Đứng về mục tiêu phát triển lâu dài, chỉnh trang đô thị thì chúng ta phải làm sao cho người dân được hưởng lợi trước hết, đưa ra những quy hoạch đảm bảo được tính khả thi, đảm bảo được đồng thuận của người dân và thu hút được nguồn lợi xã hội để thực hiện"

Gần 50 năm, một khoảng thời gian quá dài cho sự chờ đợi và hy sinh. Hơn 400 hộ dân tại khu quy hoạch dự án Khu phức hợp Đầm Sen vẫn đang từng ngày mong mỏi một câu trả lời dứt khoát từ các cấp chính quyền. Họ cần một giải pháp hợp tình, hợp lý để có thể an cư lạc nghiệp, để những đứa trẻ được lớn lên trong những ngôi nhà an toàn, và để những người già được hưởng sự bình yên khi về chiều.

Việc để một "khu đất vàng" bị lãng phí và đẩy cuộc sống của hàng trăm hộ dân vào bế tắc là điều không thể chấp nhận được trong một đô thị văn minh, hiện đại.

Đã đến lúc các cơ quan chức năng của TP.HCM cần có những hành động quyết liệt, tìm ra lời giải cho bài toán quy hoạch treo kéo dài gần nửa thế kỷ này, trả lại cho người dân quyền được sống một cuộc sống đúng nghĩa trên chính mảnh đất của mình.