Cần Thơ làm gì để “gỡ nút thắt” giải ngân đầu tư công?

Tại TP Cần Thơ, Dự án Nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 91 (đoạn từ Km0 - Km7) có tổng mức đầu tư hơn 7.200 tỷ đồng. Dự án có thời gian thực hiện từ năm 2023 - 2027. Năm 2025, dự án được giao hơn 3.200 tỷ đồng vốn ngân sách Trung ương, tính đến ngày 7/11, đã giải ngân đạt hơn 40%. Vướng mắc lớn nhất của dự án hiện nay là công tác giải phóng mặt bằng.

Theo báo cáo của Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông và nông nghiệp, đến giữa tháng 9/2025, Trung tâm Phát triển quỹ đất mới bàn giao được 39% tổng chiều dài mặt bằng. Đáng nói, mặt bằng được bàn giao lại chia thành 19 đoạn không liên tục, gây khó khăn cho việc thi công đồng bộ.

Còn ở Dự án cầu và đường Nguyễn Chí Thanh có tổng mức đầu tư khoảng 1.600 tỷ đồng, tổng chiều dài cầu và đường khoảng 4,56 km (sửa chữa 1,75 km, xây dựng mới 2,81 km). Trong đó, kế hoạch vốn giai đoạn 2021-2025 của Dự án này là gần 434 tỷ đồng, kế hoạch vốn năm 2025 là hơn 431 tỷ đồng. Tuy nhiên, hiện tiến độ giải phóng mặt bằng còn chậm, chưa đáp ứng được yêu cầu...

Ông Lê Minh Cường, Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông và nông nghiệp TP Cần Thơ cho biết, năm 2025 Ban được giao khoảng 15.760 tỉ đồng, mới giải ngân trên 32%. Theo ông Cường, năm nay không thể giải ngân 100% vì vốn giao dư, do đây là năm cuối kỳ trung hạn trong khi nhiều dự án kéo dài đến năm 2027 mới kết thúc.

Ông Lê Minh Cường cho biết: Nguyên nhân giải ngân thấp là giao quá nhiều vốn. Thứ 2 là vướng giải phóng mặt bằng. Công tác giải phóng mặt bằng chậm dẫn đến thi công chậm. Giải pháp hiện nay xử lý dứt điểm nhà thầu yếu, bổ sung nhà thầu mạnh, tăng cường 3 ca 4 kíp để đẩy nhanh tiến độ. Thứ 2 phối hợp Trung tâm Phát triển quỹ đất và làm việc với các Hội đồng đền bù các phường, xã đẩy nhanh phê duyệt chi trả giải phóng mặt bằng có mặt bằng mới thi công.

Theo văn bản số 17394 của Bộ Tài chính ngày 7/11/2025 về thực hiện chế độ báo báo nhanh theo tuần tình hình phân bổ và giải ngân vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước năm 2025, luỹ kế đến hết ngày 6/11 kế hoạch Thủ tướng chính phủ giao cho TP Cần Thơ là hơn 28.958 tỷ đồng, giải ngân đạt 36,5%, đứng thứ 31/34 tỉnh, thành phố cả nước.

Ông Võ Nhựt Quang, Phó Giám đốc Sở Tài chính TP Cần Thơ cho biết thời gian qua, các chủ đầu tư đã chủ động xây dựng các phương án xử lý trong trường hợp khó khăn, vướng mắc về xử lý các thủ tục đầu tư do thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, sau sáp nhập tỉnh, thành phố như: Rà soát, điều chỉnh pháp lý của dự án, nghiệm thu, thanh toán, giải ngân khối lượng hoàn thành. Các dự án vẫn đang triển khai, thực hiện, không để gián đoạn. Tuy nhiên, tỉ lệ giải ngân vốn đầu tư công vẫn còn thấp, chưa đạt yêu cầu đề ra.

Để hoàn thành nhiệm vụ giải ngân vốn đầu tư công theo ông Võ Nhựt Quang, cần nêu cao tinh thần trách nhiệm, nhiệt quyết của người đứng đầu ở các cơ quan, đơn vị được giao nhiệm vụ làm chủ đầu tư, giao kế hoạch vốn đầu tư công. Tập trung giải quyết các khó khăn về công tác giải phóng bằng, bồi thường hỗ trợ và tái định cư kịp thời đúng quy định cho người dân, đồng thời đảm bảo công tác bàn giao mặt bằng thi công theo kế hoạch tiến độ triển khai thi công của từng dự án, nhất là những dự án sắp hết thời gian thực hiện. Ngoài ra cần đánh giá đầy đủ toàn diện năng lực của đơn vị tư vấn có liên quan, nhất là các đơn vị tư vấn cho giai đoạn chuẩn bị đầu tư để thực hiện lập dự án, lập chủ trương đầu tư đáp ứng yêu cầu, hạn chế tới mức thấp nhất những phát sinh làm tăng tổng mức đầu tư, kéo dài thời gian thực hiện thủ tục.

Ông Võ Nhựt Quang cho biết thêm: Đẩy mạnh hoạt động giám sát đảm bảo chặt chẽ, hiệu quả, kịp thời, phát hiện những khó khăn vướng mắc, thúc đẩy tiến độ khối lượng, đảm bảo chất lượng công trình, tập trung đẩy nhanh tiến độ thực hiện trong những tháng còn lại của năm 2025. Kiên quyết xử lý các trường hợp nhà thầu vi phạm quy định về thi công và hợp đồng, báo cáo cấp thẩm quyền xử lý theo quy định, tạo tính răn đe. Tăng cường phát huy vai trò của tổ công tác thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, tập trung tháo gỡ khó khăn vướng mắc cho các dự án trọng điểm.

Liên quan đến vấn đề này, ông Trương Cảnh Tuyên, Chủ tịch UBND TP Cần Thơ, yêu cầu tăng tốc giải ngân vốn đầu tư công, phấn đấu giải ngân 100% vốn được giao. Đẩy nhanh tiến độ các công trình trọng điểm kỳ vọng bù đắp hạn chế về tiến độ giải ngân đầu tư công. Ông Trương Cảnh Tuyên, cho biết: Giải ngân đầu tư công chúng tôi sẽ hết sức tập trung thứ nhất tháo gỡ về nguồn vật liệu sang lấp. Rà soát tất cả các dự án nếu có nhu cầu sử dụng vốn chúng tôi sẽ điều chỉnh vốn từ không sử dụng hết sang các công trình, dự án có nhu cầu sử dụng vốn hoặc 1 số mục tiêu như tăng cấp vốn ngân sách địa phương về ngân hàng chính sách để đảm bảo vẫn là vốn đầu tư công thực hiện cho vay các chương trình theo nghị quyết. Giải pháp thứ 3 tăng cường kiểm tra, xử lý các nhà thầu có năng lực yếu, không đảm bảo tiến độ giải ngân theo cam kết thì chúng tôi xử lý, cắt hợp đồng chuyển sang các đơn vị có khả năng thi công đảm bảo khối lượng, giải ngân trong thời gian tới.

Với những giải pháp này, TP Cần Thơ kỳ vọng giải ngân toàn bộ kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025; qua đó tạo lực đẩy mạnh mẽ cho tăng trưởng kinh tế-xã hội trong bối cảnh mới sau hợp nhất 3 địa phương là Cần Thơ, Hậu Giang, Sóc Trăng.

 ***

Có thể thấy, mặc dù tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công của TP Cần Thơ vẫn còn thấp tuy nhiên với quyết tâm của chính quyền và sự phối hợp chặt chẽ giữa các sở, ngành, địa phương, Cần Thơ kỳ vọng sẽ đẩy nhanh tiến độ giải ngân, hoàn thành mục tiêu giải ngân 100% vốn đầu tư công năm 2025, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của thành phố.

Đầu tư công ở bất kỳ giai đoạn phát triển nào cũng luôn là “mạch máu” của nền kinh tế. Ở Cần Thơ, mạch máu ấy đang chảy chậm. Chậm không phải vì thiếu vốn, mà vì những “nút thắt” kéo dài, từ khâu giải phóng mặt bằng, thủ tục đầu tư, cho đến năng lực của nhà thầu. Và hệ quả là, dù Chính phủ, bộ ngành và thành phố đã nhiều lần thúc giục, tỷ lệ giải ngân vẫn chậm, đến nay chỉ đạt hơn 36,5%, xếp thứ 31/34 tỉnh, thành trong cả nước.

Tiền có, quyết tâm có, nhưng đất chưa sạch thì việc triển khai thi công phải đứng chờ. Một phần sợ trách nhiệm, một phần vì cơ chế phối hợp giữa các ngành, địa phương chưa thật sự thông suốt. Không ít nơi còn tâm lý “chờ”, “nghe chỉ đạo”, thay vì chủ động tháo gỡ, đôn đốc. Trong khi đó, nhiều nhà thầu năng lực yếu, thi công cầm chừng, vẫn chưa được xử lý kịp thời.

Giữa muôn vàn khó khăn, Cần Thơ mới đang quyết tâm mạnh mẽ để tăng tốc cho những tháng cuối để kịp về đích. Những chỉ đạo gần đây của Chủ tịch UBND TP Trương Cảnh Tuyên cho thấy tinh thần “làm đến nơi đến chốn”, đó là rà soát lại các dự án, điều chuyển vốn từ nơi không sử dụng hết sang nơi có nhu cầu, đẩy nhanh giải phóng mặt bằng và đặc biệt là xử lý nghiêm nhà thầu yếu kém, cắt hợp đồng nếu cần.

Đó là những hành động cứng rắn, thể hiện quyết tâm của thành phố trung tâm của vùng ĐBSCL. Nhưng điều quan trọng hơn cả, là ý chí của người đứng đầu phải lan tỏa đến từng cấp, từng ngành, từng công trường. Bởi chỉ khi cả bộ máy cùng chuyển động, “nút thắt” giải ngân mới thực sự được tháo gỡ.

Cần Thơ không thể để vốn đầu tư công giải ngân chậm chạp, nằm im trong khi hạ tầng đang cần từng cây cầu, từng tuyến đường để kết nối, tạo động lực phát triển cho giai đoạn mới. Giải ngân không chỉ để lấy thứ hạng mà là đòn bẩy cho tăng trưởng và đổi thay quê hương đất chín sông.

Thời gian của năm 2025 không còn nhiều nhưng nếu các giải pháp được thực hiện quyết liệt, nếu từng khâu được tháo gỡ đúng điểm nghẽn, Cần Thơ hoàn toàn có thể bứt tốc trong những tháng cuối cùng, tiến gần mục tiêu giải ngân 100% vốn đầu tư công như kỳ vọng của Chính phủ và nhân dân.

Đã đến lúc, vốn ngân sách phải được biến thành công trình, thành con đường, cây cầu như Thủ tướng Phạm Minh Chính mong muốn, “phải xác định giải ngân vốn đầu tư công vừa là chức trách nhiệm vụ theo thẩm quyền được giao, vừa là lương tâm, đạo đức công vụ của người cán bộ, mỗi dự án hoàn thành, mỗi công trình mọc lên, mỗi nhiệm vụ hoàn thành tốt đều mang lại niềm vui, phấn khởi, hạnh phúc của nhân dân, đóng góp vào sự phát triển của đất nước, củng cố niềm tin của nhân dân vào Đảng, Nhà nước”.