Cần chấn chỉnh những chuyến đi “học tập kinh nghiệm” không đúng lúc

“Cà Mau” là từ khóa được tìm kiếm nhiều nhất vào thời điểm này khi địa phương có tới 4 cơ quan cấp huyện tổ chức cho cán bộ và viên chức đi “học tập kinh nghiệm” trước khi kết thúc hoạt động cấp huyện. Mọi chuyện bắt đầu từ 2 bức ảnh của 2 đoàn U Minh và Phú Tân đi “học tập kinh nghiệm” xuất hiện trên mạng xã hội những ngày vừa qua.

Theo đó, từ ngày 21 - 23/3, HĐND huyện Phú Tân tổ chức cho cán bộ đi “học tập kinh nghiệm” ở huyện Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu. Chuyến đi có 22 người, sử dụng hơn 90 triệu đồng từ kinh phí hoạt động HĐND huyện. Lý giải về mục đích của chuyến đi, ông Võ Văn Độ - Phó chủ tịch HĐND huyện Phú Tân cho biết, trên địa bàn huyện Phú Tân có khu di tích Biệt khu Hải Yến - Bình Hưng chưa phát huy hiệu quả nên các đại biểu HĐND mong muốn đi học hỏi kinh nghiệm ở Côn Đảo để tham mưu phát triển lĩnh vực du lịch tâm linh cho khu di tích này.

Chuyến đi cũng là dịp để đại biểu HĐND huyện Phú Tân trao đổi cách làm hay nhằm nâng cao chất lượng hoạt động của đại biểu, góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ của người đại biểu dân cử. Mặc dù kết thúc hoạt động cấp huyện nhưng ông Độ khẳng định, vẫn có cách để “ứng dụng kinh nghiệm” khi cán bộ trở về hoạt động tại xã.

Nhưng “kinh nghiệm” gì thì đoàn cán bộ được cử đi “học tập” chưa có báo cáo: “Chấm dứt nhiệm vụ hoạt động cấp huyện nhưng đối với vai trò đại biểu HĐND của chúng tôi thì không chấm dứt. Sau khi kết thúc cấp huyện thì vai trò của đại biểu HĐND chúng tôi cũng về ở tại địa phương (cấp xã), nên chúng tôi vẫn tiếp tục làm tham mưu. Đây không phải là hình thức lợi dụng việc giải thể cấp huyện, mình đi để gây lãng phí kinh phí. Đây là việc trùng hợp thôi, cho dù không giải thể cấp huyện thì chúng tôi vẫn tổ chức đi vì kế hoạch ngay từ đầu năm đã được sắp xếp rồi. Đi xong mình có báo cáo cụ thể, học tập được những gì, hiện đoàn cán bộ đã hoàn tất chuyến đi nhưng chưa hình thành được “sản phẩm” sau chuyến đi vì còn đang làm báo cáo”. 

Ngày 5/4, Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Phú Tân cũng trích từ nguồn kinh phí Quỹ Vì sự tiến bộ Phụ Nữ, tổ chức chuyến đi về nguồn giáo dục truyền thống nhân kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam tại TP. Phú Quốc. Chuyến đi này kéo dài 3 ngày, số lượng 27 người, trong đó đúng thành phần 9 người, những người còn lại tự bỏ kinh phí.

Theo bà Ký Bé Lài - Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ huyện Phú Tân, thì chuyến đi này là “ước mơ” ấp ủ của cán bộ Hội từ nhiều năm nay: “Khi chia tách huyện thì Hội chưa lần nào tổ chức cho chị em một chuyến hoạt động ở xa. Cán bộ Phụ nữ ở cơ sở đề xuất Huyện nên có một chuyến hoạt động về nguồn, ở đâu cũng được nhưng ở xa một chút để chị em xã này, xã kia có cơ hội gắn kết và giáo dục truyền thống của chị em phụ nữ. Nếu không giải thể cấp huyện thì nhiệm kỳ tới cũng có vài chị trong ban chấp hành nghỉ hưu nên đây cũng là thực tế chị em muốn đi”.

Cùng vào thời điểm này, Cà Mau có hai đơn vị cấp huyện khác cũng tổ chức đi “học tập kinh nghiệm” tại Đông Nam Bộ và các tỉnh miền Trung. Từ ngày 17 – 19/4, Huyện đoàn Phú Tân tổ chức chuyến hành trình giáo dục truyền thống đến với các khu di tích, lịch sử, văn hóa ở tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận. Chuyến đi với số lượng hơn 20 người, trong đó kinh phí Huyện đoàn hỗ trợ một phần, phần còn lại vận động xã hội hóa. Trước đó, HĐND huyện U Minh cũng tổ chức 2 đoàn đi “học tập kinh nghiệm” ở Côn Đảo vào ngày 30/3 và ngày 13/4, mỗi đoàn đi trong 3 ngày, số lượng khoảng 10 đại biểu. Hiện Ban Nội chính Tỉnh ủy Cà Mau đang cho rà soát các huyện có tổ chức các đoàn đi học tập kinh nghiệm để báo cáo chung.

Theo Tiến sĩ kinh tế Trần Hữu Hiệp, trong bối cảnh cả nước đang nỗ lực “vừa chạy vừa xếp hàng” để sắp xếp bộ máy; tinh giản biên chế, tiết kiệm ngân sách thì những chuyến đi “học tập kinh nghiệm” lại diễn ra không đúng thời điểm.

Dư luận có cơ sở để nghi ngờ tính thiết thực của những chuyến đi này. Tiến sĩ kinh tế Trần Hữu Hiệp bày tỏ quan điểm: “Còn chưa đầy 2 tháng nữa thì cấp huyện sẽ không còn tồn tại, việc học tập kinh nghiệm lúc này khó đem lại giá trị ứng dụng cụ thể nhất là khi bộ máy đã thay đổi và chức năng thẩm quyền hành chính cũng được chuyển giao.

Việc đi thực tế đến Côn Đảo – một nơi có điều kiện địa lý, kinh tế, xã hội và mô hình quản trị đặc thù cũng không thật sự phù hợp để đối chiếu và áp dụng cho thực tiễn của địa phương mình. Cấp huyện đang sắp xếp lại vì vậy dư luận bức xúc là có sơ sở. Tiền ngân sách nhà nước nhất là ở những huyện nghèo cần được chi tiêu tiết kiệm, minh bạch và hợp lý hơn.

Những chuyến đi không đúng mục đích này vô hình làm giảm lòng tin của Nhân dân, tạo cảm giác tranh thủ ngân sách trước khi rời nhiệm sở”.

Trước xôn xao dư luận về danh nghĩa của những chuyến đi “học tập” ở Cà Mau, các địa phương khác bắt đầu công bố cho dừng hoạt động “học tập kinh nghiệm” tại địa phương mình. Ngày 13/5, Tỉnh ủy Quảng Trị ra văn bản hoãn tổ chức đoàn cán bộ sắp nghỉ hưu đi “học tập kinh nghiệm” tại các tỉnh phía Nam, dù trước đó chuyến đi dự kiến này đã có kế hoạch và xin ý kiến nội bộ.  Đến ngày 16/5, Chủ tịch UBND tỉnh Quãng Ngãi chỉ đạo tạm dừng tổ chức đoàn đi tham quan, học tập kinh nghiệm trong giai đoạn hiện nay.

Ông Trần Thành Lập – Nguyên Phó chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang góp ý: “Các địa phương cần chú ý, trong thời điểm này, Trung ương và Chính phủ đang chỉ đạo rất quyết liệt việc sắp xếp bộ máy nhà nước. Trước tình hình đó mà mình tổ chức đi “học tập kinh nghiệm”, đi chơi thì không đúng thời điểm và lãng phí, có nơi tổ chức chuyến đi cũng không đúng đối tượng. “Học tập kinh nghiệm”, giao lưu, tham quan… cũng gây lãng phí cho xã hội lắm. Tất nhiên mình cũng nên đi để mở mang hiểu biết nhưng phải đúng đối tượng và đúng nội dung”.

Cũng có những địa phương công bố thông tin, đã chủ động chỉ đạo không được tổ chức các đoàn tham quan học tập từ đầu tháng 3/2025, như: Quảng Bình, Gia Lai, Bình Định… nhằm tập trung thực hiện có hiệu quả các chỉ đạo của cấp thẩm quyền về sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, đảm bảo hoàn thành đạt yêu cầu các mục tiêu đã đề ra về thời gian và chất lượng công việc.

“Đi một ngày đàng, học một sàng khôn”, không ai phủ nhận giá trị của những chuyến đi để nâng cao kinh nghiệm, trau dồi chuyên môn, phát triển bản thân, phục vụ xã hội. Tuy nhiên, thời gian gần đây, những chuyến “học tập” này không nhận được ủng hộ của Nhân dân bởi tính không hợp lý của nó. Từ đây, bộc lộ một góc nhìn khác về câu chuyện “học tập kinh nghiệm” mà Nhà nước phải giám sát chặt chẽ hơn trong thời gian tới.

Còn nhớ, năm 2004 tỉnh Hậu Giang được thành lập trên cơ sở chia tách từ tỉnh Cần Thơ cũ, một Hậu Giang quá nghèo xuất hiện trên truyền hình khiến ai cũng rơi nước mắt. Toàn ngành giáo dục Hậu Giang khi đó chỉ có 3 cán bộ chủ chốt, trường tre lá tạm bợ, cô trò phải bì bõm trong nước lũ để dạy và học.

Những thế hệ lãnh đạo đầu tiên của tỉnh mới được phân công đi đến các tỉnh/thành phố lớn trong cả nước học tập kinh nghiệm rồi về áp dụng tại địa phương trên 3 trụ cột: Huy động nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất cho trường học; đào tạo nguồn nhân lực bằng chính sách khuyến khích con em người đồng bào dân tộc thiểu số hoặc con của gia đình chính sách đi học tập và Nhà nước sẽ trả một phần kinh phí; Đào tạo cán bộ theo địa chỉ. Sau 10 năm, Hậu Giang xóa trắng trường tre lá tạm bợ, công tác xã hội hóa cho ngành giáo dục của Hậu Giang nhanh và hiệu quả nhất ĐBSCL.

Cũng từ đó, Hậu Giang “vượt trũng”, đuổi kịp tốc độ phát triển giáo dục, đứng ngang hàng với các tỉnh/thành khác trong cả nước. Câu chuyện giáo dục Hậu Giang “vượt lên chính mình” là một minh chứng về tính hiệu quả của những chuyến đi học tập kinh nghiệm. Những kiến thức học được đã áp dụng vào thực tiễn giúp cho tỉnh nhà vươn lên không ngừng nghỉ. Khi mang câu chuyện Hậu Giang ra để so sánh với những chuyến đi “học tập kinh nghiệm” khiến dư luận xôn xao thời gian gần đây rõ ràng là có cơ sở, bởi chưa có đoàn nào làm báo cáo “sản phẩm” học tập được trong chuyến đi là gì.

Mặc dù Lãnh đạo các địa phương ( nơi tổ chức đi “học tập kinh nghiệm”) cho rằng các chuyến đi này không sai, chỉ là sự trùng hợp do kế hoạch đã được chuẩn bị từ năm trước. Kinh phí mỗi chuyến đi cũng không lớn, nhiều cán bộ có đóng góp cho địa phương cũng cần được tri ân nhưng cũng khó đạt được sự ủng hộ của người dân vì tính không hợp lý thể hiện ở điểm đến và thời gian đi. Côn Đảo là địa phương có mô hình chính quyền 1 cấp ( không có cấp xã), vậy ra đó học rồi thì ứng dụng vào việc gì khi đã bãi bỏ cấp huyện?

Nhiều cán bộ trong đoàn là người chuẩn bị nghỉ hưu, không còn nhiều khả năng hoặc cơ hội để vận dụng những gì được học vào công việc, vậy thì mục đích học hỏi kinh nghiệm còn có giá trị gì? Còn nếu đây chỉ là chuyến đi để tri ân thì lại khiến người ta khó chấp nhận vì đó là sự lợi dụng ngân sách công.

Trong bối cảnh toàn hệ thống chính trị đang khẩn trương thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, từng cán bộ lãnh đạo phải thực sự là tấm gương đi đầu trong tiết kiệm, kỷ luật và tinh thần phục vụ nhân dân. Toàn bộ nguồn lực cần được dồn vào việc tuyên truyền, động viên, hỗ trợ cán bộ, công chức bị ảnh hưởng bởi việc sáp nhập, sắp xếp lại tổ chức bộ máy.

Để không còn những chuyến “học tập kinh nghiệm” tiêu tốn tiền ngân sách nhà nước một cách vô bổ, đã đến lúc tạm dừng hoặc kiểm duyệt nghiêm ngặt các chuyến công tác ngoài tỉnh trong giai đoạn sáp nhập. UBND cấp tỉnh, thành phố cần chỉ đạo tạm hoãn hoặc yêu cầu giải trình chi tiết, minh bạch mục đích, nội dung, chi phí từng chuyến đi liên quan đến học tập kinh nghiệm. Người đứng đầu phải chịu trách nhiệm nếu để “lọt” các đoàn công tác không đúng quy định; kiểm điểm, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, kể cả sau khi đã nghỉ hưu.

Việc đưa cán bộ đi học tập kinh nghiệm là chủ trương đúng, nhưng phải đúng thời điểm, đúng đối tượng, đúng nhu cầu, đặc biệt là phải có kế hoạch giám sát, đánh giá hiệu quả sau học tập. Hệ lụy của tình trạng lợi dụng danh nghĩa đi “học tập, trao đổi kinh nghiệm” để rút tiền ngân sách cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến nợ nần với các khoản chi tiếp khách “khủng” ở một số cơ quan thời gian vừa qua.

Chấm dứt các hành vi du lịch công không phù hợp không chỉ là việc làm cần thiết để tiết kiệm ngân sách, mà còn là thước đo thực chất của năng lực điều hành. Mỗi cán bộ, đặc biệt người đứng đầu, cần thấm nhuần rằng trong giai đoạn đổi mới và chấn chỉnh hiện nay, một hành vi sai lầm dù nhỏ cũng có thể làm tổn hại đến cả quá trình xây dựng thể chế minh bạch, liêm chính và phục vụ.