AI đang ảnh hưởng mạnh mẽ đến cơ hội việc làm trong ngành hàng không

Theo báo cáo của Hiệp hội Vận tải hàng không quốc tế (IATA), lượng hành khách dự kiến sẽ đạt khoảng 5,2 tỷ lượt vào năm 2025, tăng 6,7% so với năm 2024. Khối lượng hàng hoá dự kiến đạt hơn 72 triệu tấn, tăng 5,8%. Với số lượng hành khách, hàng hoá ngày một tăng, trong khi hàng không lại đang mở thêm nhiều tuyến bay, vấn đề thiếu nhân lực lại càng thêm nghiêm trọng.

Theo Boeing, trong 2 thập kỷ tới, hàng không toàn cầu sẽ cần thêm hơn 674 nghìn phi công, 716 nghìn kỹ thuật viên bảo dưỡng và 980 nghìn tiếp viên hàng không. Trong bối cảnh ngành này đang số hoá nhiều quy trình, do đó sự phát triển của các công nghệ mới là tất yếu.

Điều này kéo theo nhu cầu phát triển kỹ năng mới cho đội ngũ lao động, chuyên gia trong các mảng như phân tích dữ liệu, an ninh mạng và vận hành AI.

Ông Henry Low, giám đốc điều hành của SATS, nhà cung cấp dịch vụ xử lý hàng hóa hàng không lớn nhất thế giới chia sẻ:

“Ngày nay khi mà các phương tiện tự động xuất hiện ngày một nhiều, chúng tôi mong muốn tìm được những lao động có khả năng vận hành những phương tiện đó. Chúng tôi cũng tìm kiếm các kĩ sư có trình độ để phân bổ lại quy trình làm việc và thiết kế lại luồng dữ liệu”.

Tại Singapore, báo cáo mới đây được thực hiện bởi Cơ quan hàng không và Bộ Lao động cho thấy có khoảng 30% của khoảng 60 nghìn lao động trong ngành hàng không nước này đang đối mặt với nguy cơ mất việc hoặc bị phân bổ lại dưới sự tác động của AI.

Trước tình thế đó, mới đây, Cục hàng không dân dụng Singapore cho biết sẽ thành lập quỹ trị giá 200 triệu đô-la Singapore (tương đương 156 triệu USD) để hỗ trợ nhu cầu nhân lực của ngành. Với cái tên OneAviation, quỹ này sẽ hỗ trợ các sáng kiến thu hút, phát triển và duy trì nhân lực của ngành hàng không Singapore. Số tiền 200 triệu đô-la Singapore này nằm trong khoản tiền trị giá 1 tỷ đô-la mà chính phủ Singapore đã công bố trước đó vào tháng 3 nhằm hỗ trợ phát triển ngành hàng không Singapore trong 5 năm tới.

Bà Sun Xueling, Bộ trưởng Nội vụ Singapore chia sẻ:

“Những thay đổi về xu hướng của người tiêu dùng, người lao động, mục tiêu bền vững của ngành sẽ thay đổi nhu cầu về chức năng công việc, ưu tiên những kĩ năng về nền tảng số, tính bền vững và có trách nhiệm với môi trường. Những xu hướng này mở ra cơ hội mới để chúng ta phân bổ và tạo ra những công việc mới phù hợp với nhu cầu hiện nay”.

Mới đây, Cục Hàng không dân dụng và Cơ quan Lao động Singapore đã cùng nhau công bố báo cáo chuyển đổi việc làm cho ngành hàng không Singapore. Báo cáo đánh giá lực lượng lao động hiện tại, xác định các xu hướng tương lai và phát triển các chương trình để giúp người dân nước này nắm bắt các cơ hội trong tương lai.

Bên cạnh đó, Cục Hàng không cũng ký Biên bản ghi nhớ với 9 cơ sở giáo dục, đào tạo nghề nhằm xác định nhu cầu đào tạo, phát triển chương trình giảng dạy, thực tập cho các học viên trong ngành. Cục hàng không cũng cho biết sẽ xây dựng một cẩm nang hướng dẫn vào cuối năm nay để các nhà tuyển dụng xác định các kỹ năng thiết yếu cho các vị trí công việc đang “trending” và triển khai các cơ hội tái thiết kế công việc.

Tuy nhiên, các chuyên gia nhấn mạnh, dù AI, tự động hoá đang diễn ra mạnh mẽ trong ngành hàng không, nhưng yếu tố con người vẫn phải là cốt lõi. AI giúp giảm bớt gánh nặng công việc cho người lao động, nhưng chúng lại không giỏi trong việc thích ứng với các tình huống bất ngờ và khó tích hợp với những hệ thống cũ. Bên cạnh đó, để con người có thể đặt niềm tin hoàn toàn vào AI là một thử thách, nhất là với các chuyến bay.

Ông Christoph Regli, phi công, chuyên gia hàng không chia sẻ:

“Có một thực tế là 80% số vụ tai nạn hàng không có nguyên nhân đến từ yếu tố con người. Chúng ta rút ra được con số này vì mỗi vụ tai nạn đó đều được điều tra kĩ lưỡng để rút ra bài học kinh nghiệm, từ đó cải thiện an toàn hàng không nói chung.

Vì vậy, một số người có thể nói rằng: Nếu loại bỏ yếu tố con người thì sẽ giảm đáng kể số vụ tai nạn. Điều này là sai. 80% số vụ tai nạn đúng là do con người gây ra, nhưng thế còn những vụ tai nạn không xảy ra nhờ yếu tố con người thì sao? Một vụ tai nạn có thể được ngăn chặn nhờ có những con người sáng tạo, dày dạn kinh nghiệm đã kịp thời ứng phó với tình huống”.

Trong lĩnh vực hàng không Việt Nam, AI đang được ứng dụng ngày càng nhiều, mang lại hiệu quả trong nhiều hoạt động, từ tuyển dụng đến tối ưu hóa vận hành và nâng cao trải nghiệm khách hàng.

Đơn cử như Vietnam Airlines đang phát triển trợ lý ảo VNA AI, sử dụng AI và Chat AI để hỗ trợ nhân viên, tra cứu tài liệu và nâng cao hiệu suất an toàn bay. Hay hãng hàng không Vietjet đã ứng dụng AI trong quy trình tuyển dụng nhân sự, giúp tự động hóa và nâng cao hiệu quả đánh giá ứng viên, đồng thời hợp tác với OpenAirlines để sử dụng nền tảng SkyBreathe dựa trên AI, giúp tối ưu hóa việc sử dụng nhiên liệu, tiết kiệm chi phí và giảm thiểu tác động môi trường.

Dù vậy, vẫn còn những thách thức trong việc áp dụng AI, điển hình như khó khăn trong chuẩn hóa dữ liệu do dữ liệu đầu vào từ các phòng ban còn phân tán, chất lượng không đồng đều, gây ảnh hưởng đến hiệu quả khi huấn luyện AI. Các chuyên gia khuyến nghị, doanh nghiệp cần xây dựng kiến trúc dữ liệu đồng bộ, phân quyền truy cập rõ ràng, chuẩn hóa định dạng dữ liệu ngay từ khâu nhập, qua đó tránh sai lệch, rút ngắn thời gian xử lý và tăng độ chính xác cho AI.

Đồng thời, để đảm bảo an toàn, cần có các biện pháp như kiểm tra, bảo trì hệ thống AI thường xuyên, đào tạo nhân viên sử dụng AI hiệu quả, và xây dựng các quy trình ứng phó với các tình huống khẩn cấp.