Để giữ “độ sạch” cho thị trường số đang tăng trưởng tới gần 30% mỗi năm, lực lượng quản lý thị trường cùng các bộ, ngành đang mở những đợt kiểm tra quy mô lớn, siết chặt từ hành lang pháp lý đến trách nhiệm của từng chủ sàn.
Yêu cầu gỡ gian hàng vi phạm trong 24 giờ
Cuối năm là “mùa vàng” của thương mại điện tử. Giao dịch tăng chóng mặt, hàng hóa luân chuyển chỉ trong tích tắc. Thế nhưng, chính vận tốc ấy cũng tạo ra kẽ hở để hàng giả, hàng nhái len lỏi vào chuỗi cung ứng online, khiến bài toán kiểm soát thị trường ngày càng phức tạp.
Những tuần gần đây, lực lượng Quản lý thị trường từ trung ương đến địa phương đã đồng loạt mở cao điểm kiểm tra. Đi cùng với đó là các chỉ đạo mới từ Chính phủ nhằm tăng cường kiểm soát chất lượng hàng hóa trên môi trường số. Ở cấp quản lý, trách nhiệm của các sàn thương mại điện tử được đặt lên hàng đầu.
Về trách nhiệm “gác cổng” của các nền tảng thương mại điện tử, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết: "Trong quy định của pháp luật cũng đã nêu rất rõ rằng là chủ sàn để phòng, chống hàng gian hàng giả thì phải kiểm soát được vấn đề là nguồn gốc, xuất xứ của hàng hóa được đưa lên trên sàn thương mại điện tử.
Hóa đơn chứng từ phải đầy đủ. Khi giao nhận hàng gian hàng thực hiện, chị cũng phải được kiểm tra như theo dõi, giám sát và có đền bù cho người tiêu dùng. Chủ sàn là phải có trách nhiệm như vậy. Nếu trong trường hợp phát hiện có hàng giả hàng nhái trong vòng 24 giờ là đề nghị là phải yêu cầu dỡ bỏ cái gian hàng của những người bán trên sàn"
Yêu cầu “24 giờ phải gỡ bỏ gian hàng vi phạm” cho thấy tư duy quản lý đã thay đổi mạnh mẽ: từ xử lý hậu kiểm sang giám sát theo thời gian thực. Trong thế giới số, nơi mỗi phút có thể có hàng nghìn giao dịch, tốc độ là yếu tố quyết định.
Song song với quy định pháp lý, các chính sách chuyên đề như Đề án kiểm soát hàng kém chất lượng trên sàn cũng đang được triển khai theo hướng liên ngành, phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng. Ông Nguyễn Thanh Bình, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, chia sẻ về sự phối hợp trong Đề án 319: "Thủ tướng đã có đề án 319 kiểm tra hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, bảo vệ người tiêu dùng. Các giải pháp để chúng tôi tăng cường phối hợp với các lực lượng chức năng, đặc biệt là cung cấp thông tin, trao đổi thông tin kiểm tra trên các môi trường thương mại điện tử, cũng như là kiểm tra thực tế tại các điểm bày bán kinh doanh hàng giả không rõ nguồn gốc, xuất xứ".
Không còn chờ phản ánh từ người dân, lực lượng chức năng nay chủ động “lần vết” hàng giả ngay từ dữ liệu số. Từ giữa năm, nhiều tháng cao điểm đã được kích hoạt, tạo sức ép lớn lên các đường dây vi phạm, đặc biệt là các website nhỏ lẻ trà trộn vào nền tảng lớn.
Tăng tốc truy quét hàng giả trên môi trường số
Trong đó, công tác rà soát hệ thống website bán hàng trực tuyến được xem là mũi nhọn. Ông Trần Việt Hùng, Trưởng phòng Nghiệp vụ Quản lý thị trường, cho biết: "Phòng Nghiệp vụ Quản lý thị trường cũng đã chỉ đạo các đồng chí kiểm soát viên trong phòng tiến hành rà soát toàn bộ hiện nay trên 1.000 cái danh sách các website liên quan đến bán hàng trên nền tảng thương mại điện tử.
Đồng thời, cũng chỉ đạo, đề nghị Sở Công Thương của các tỉnh thành phố chỉ đạo Chi cục Quản lý thị trường các địa phương tăng cường việc áp dụng các biện pháp nghiệp vụ để phát hiện hành vi vi phạm, tiến hành kiểm tra và xử lý ngay để đảm bảo đúng theo quy định pháp luật".
Việc “quét sạch” từ website nhỏ lẻ tới gian hàng lớn đã thu hẹp đáng kể không gian hoạt động của các đối tượng kinh doanh không nh bạch. Nhưng muốn cuộc chiến hiệu quả lâu dài, một thành tố quan trọng không thể thiếu — đó là nhận thức của người tiêu dùng.
Ông Trần Văn Trọng, Tổng Thư ký Hiệp hội Thương mại Điện tử Việt Nam, nhấn mạnh yếu tố này: "Tôi nghĩ rằng phía quan trọng nhất là người tiêu dùng. Hiện nay, khi người tiêu dùng tiếp cận online, họ có đủ kỹ năng để tìm kiếm xem đâu là sản phẩm giả, sản phẩm nhái hay không? Đầu tiên phải xác định là họ có kỹ năng để họ tìm kiếm hay không? Sau đó là xác định tiếp họ có muốn mua hay không? Khi họ có kỹ năng rồi, họ biết những sản phẩm đấy tốt, họ mua.
Tuy nhiên, có những nhóm đối tượng, nhóm người dùng họ biết sản phẩm đã không chất lượng, sản phẩm cấm, họ vẫn mua bởi vì nhu cầu người tiêu dùng. Vì vậy, với cá nhân tôi, tôi đề cao việc phải tuyên truyền phổ biến để cộng đồng người dùng họ thay đổi".
Từ siết chặt pháp lý, tăng cường phối hợp liên ngành đến nâng cao năng lực nhận biết cho người tiêu dùng, cuộc chiến chống hàng giả trên thương mại điện tử đang nóng hơn bao giờ hết. Trong bối cảnh giao dịch trực tuyến tiếp tục mở rộng, trách nhiệm không chỉ nằm ở cơ quan quản lý hay các sàn thương mại điện tử, mà còn ở chính mỗi người tiêu dùng.
Chỉ khi tất cả cùng chung tay, chúng ta mới có thể xây dựng được một thị trường số nh bạch, an toàn và bền vững trong năm 2025 và những năm tiếp theo./.