Từ thung lũng Silicon, đội xe gắn camera của Google lăn bánh khắp thế giới, ghi lại từng góc phố, ngôi nhà, con đường.
Hành trình ấy không chỉ vẽ trái đất, mà còn kể câu chuyện về cách con người nhìn thế giới bằng công nghệ như thế nào.
Từ một gara nhỏ đến hành trình vẽ bản đồ thế giới
Giữa lòng Palo Alto, thành phố nhỏ thuộc bang California, Mỹ có một gara không biển hiệu, không bảng tên cũng chẳng đèn quảng cáo.
Nhưng đằng sau cánh cửa ấy… là nơi khởi hành của một đội xe đặc biệt, những chiếc ô tô mang trên nóc hàng chục camera, ngày đêm vẽ bản đồ cả thế giới. Đây cũng là nơi bắt đầu của hành trình mang tên Google Maps suốt hơn 20 năm qua.
Ông Chris Phillips, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc phụ trách mảng Google Geo chia sẻ: “Ở đây, chúng tôi vừa sửa chữa, vừa lắp ráp và bảo dưỡng toàn bộ hệ thống camera. Mỗi chiếc xe rời gara này đều mang theo nhiệm vụ ghi lại thế giới ngoài kia.”
Kể từ khi Street View, tính năng cho phép người dùng xem hình ảnh 360 độ của các con phố, ra mắt vào năm 2007, Google đã thu thập hàng tỷ bức ảnh, ghi lại hàng triệu dặm đường tại hơn 100 quốc gia. Quá trình này khởi đầu bằng một thiết bị nặng 500 pound (hơn 200 kg). Phiên bản camera đầu tiên lớn đến mức người ta phải dùng thiết bị nâng mới đặt được lên nóc xe tải.
Nhưng chỉ một năm sau, hệ thống 9 camera nhẹ hơn, khoảng 34 kg, có thể gắn lên xe trượt tuyết, xe ba bánh, giúp Google len lỏi vào từng con ngõ nhỏ ở châu Âu.
Năm 2010, Google ra mắt hệ thống gồm 15 camera đặt trong khối cầu nặng 23 kg, có thể đeo sau lưng, mang theo khi lặn biển, thậm chí gắn lên… những con lạc đà để vẽ bản đồ sa mạc.
Đến năm 2018, hệ thống mới nhẹ hơn nữa, chỉ 18 kg, cho phép kỹ thuật viên mang đến những khu vực hẻo lánh, địa hình hiểm trở, như Đại vực Grand Canyon (Mỹ) hay Machu Picchu (Peru).
Ngày nay, Google Maps có hơn 2 tỷ người dùng mỗi tháng, là ứng dụng dẫn đường phổ biến nhất thế giới. Và công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đang giúp Alphabet, công ty mẹ của Google, giữ vững vị thế bằng cách phân tích hàng tỷ hình ảnh để tự động cập nhật bản đồ. Ông Chris Phillips cho biết thêm: “Chúng tôi thực hiện tới 100 triệu lượt cập nhật bản đồ mỗi ngày. Điều này thật sự phi thường.”
Ý tưởng lập bản đồ thế giới bắt đầu từ năm 2005, khi Larry Page, đồng sáng lập Google, lái xe dọc các con phố với một chiếc máy quay. Đến nay, bên cạnh ảnh từ Street View, Google còn dựa vào hình ảnh vệ tinh, ảnh chụp từ trên không cùng dữ liệu của hơn 1.000 đối tác, chính quyền địa phương và người dùng. Nhờ đó, bản đồ Google hiện hiện phủ sóng hơn 250 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Những camera cơ động, giúp Google Map dễ dàng cập nhật đường phố ở các quốc gia. Ngoài ra, hình ảnh thu được từ camera thế hệ mới trở thành nguồn dữ liệu huấn luyện cho hệ thống AI tạo ra các tính năng mới như Immersive View, cho phép người dùng “nhập vai” vào không gian ba chiều của con phố.
Ông Chris Phillips thông tin: “Chúng tôi dùng kỹ thuật AI tạo sinh để biến ảnh 2D thành mô hình 3D sống động của không gian thực, bên cạnh đó còn có thể hiển thị tình trạng thời tiết, mức độ đông đúc hay thậm chí chất lượng không khí xung quanh,”
Khi Google Maps trở thành bản đồ số biết “suy nghĩ”
Từ tháng 10/2024, Google tích hợp Geni, chatbot AI của hãng, trực tiếp vào Maps. Theo đó, người dùng chỉ cần hỏi: “Ở đâu có quán cho xem bóng đá vào Chủ nhật, chỗ nào có quán ăn được theo mang thú cưng?” Google Map sẽ tự động gợi ý hàng loạt địa điểm phù hợp.
Geni cũng tóm tắt hàng nghìn đánh giá người dùng, giúp người xem tiết kiệm thời gian đọc. Báo cáo tình hình giao thông bằng giọng nói, như “Phía trước có công trình xây dựng”, mà không cần chạm tay vào màn hình.
Ngoài ra, Maps còn cung cấp dữ liệu giao thông thời gian thực, thông tin tắc đường, ngập lụt, sương mù, bãi đỗ xe, thậm chí hướng dẫn đi bộ nốt hành trình cuối cùng: “Trên Google Earth, Geni còn hỗ trợ tạo hình ảnh mô phỏng tùy chỉnh phục vụ các công việc quy hoạch đô thị cấp cao. Chẳng hạn, các nhà quy hoạch muốn xác định vị trí đặt trạm sạc xe điện trong khu vực. Chúng tôi có thể giúp họ lập bản đồ nhanh chóng, hiển thị trạm sạc hiện có, vị trí cửa hàng, khu thương mại… Họ có thể chồng thêm dữ liệu dân số, thực hiện khảo sát và đưa ra quyết định nhanh hơn nhiều.”
Từ trước đến nay, Google chưa từng công bố cụ thể doanh thu của Maps, nhưng theo ngân hàng Morgan Stanley, năm 2019 dịch vụ này trị giá gần 3 tỷ USD, và tăng lên 11 tỷ USD năm 2023, chiếm hơn nửa tổng doanh thu toàn ngành bản đồ số.
Nguồn thu lớn nhất đến từ quảng cáo: các doanh nghiệp có thể trả tiền để tên quán hoặc biểu tượng của họ xuất hiện nổi bật hơn khi người dùng tìm kiếm. Ngoài ra, Google còn bán quyền truy cập dữ liệu bản đồ cho các công ty, từ startup năng lượng mặt trời đến các nền tảng giao đồ ăn, bất động sản hay gọi xe. Chỉ riêng Uber, trong ba năm, đã trả Google 58 triệu USD để sử dụng công nghệ bản đồ.
Có thể thấy, hai mươi năm trước, từ một ý tưởng táo bạo của Larry Page, đến nay Google Maps không chỉ là ứng dụng chỉ đường, mà là tấm bản đồ sống, biết học hỏi, dự báo và thích ứng cùng con người. Từ một gara nhỏ ở Palo Alto, Google đã vẽ cách con người nhìn Trái Đất, không phải qua những đường biên tĩnh, mà là một thế giới đang chuyển động từng giây.
Tại Việt Nam, Google Maps đã trở thành công cụ quen thuộc của người dùng, từ tài xế công nghệ, người giao hàng, đến khách du lịch và người dân trong đời sống hằng ngày. Từ việc tìm quán ăn, định vị địa chỉ, đến theo dõi tình hình giao thông, bản đồ số của Google gần như thay thế hoàn toàn thói quen hỏi đường truyền thống.
Theo các chuyên gia công nghệ, lượng người dùng bản đồ trực tuyến tại Việt Nam tăng mạnh trong 5 năm gần đây, đặc biệt ở các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng.
Không chỉ phục vụ nhu cầu cá nhân, bản đồ số còn đang trở thành công cụ quan trọng trong quy hoạch đô thị và quản lý giao thông. Một số địa phương khai thác dữ liệu bản đồ mở để nghiên cứu dòng xe, điều chỉnh tín hiệu đèn giao thông và quy hoạch trạm sạc xe điện. Trong khi đó, người dùng Việt cũng góp phần làm giàu cho hệ sinh thái bản đồ khi liên tục cập nhật mới, phản hồi sai sót và đóng góp hình ảnh địa phương. Sự kết hợp giữa dữ liệu cộng đồng và trí tuệ nhân tạo đang tạo nên những bản đồ ngày càng chính xác, gần gũi và phục vụ tốt hơn cho cuộc sống hàng ngày.