Đây không chỉ là sự thay đổi cách bán hàng mà còn là bước chuyển mình mạnh mẽ trong tư duy. Công nghệ số đã tạo nên bước ngoặt cho sản xuất nông nghiệp ở vựa lúa, vựa trái cây của cả nước.
Không còn bó hẹp trong phạm vi địa phương, thương mại điện tử đã giúp nông dân ền Tây phá bỏ “rào cản địa lý”. Như chị Trần Hồng Nhiên ở TP Cần Thơ, từ những ngày đầu còn lạ lẫm, chị đã học cách livestream, quảng bá sản phẩm cà phê dừa độc đáo của mình trên các sàn trực tuyến. Từ đơn hàng nhỏ lẻ bán ở địa phương dần dần được mở rộng bằng đơn hàng đi khắp mọi ền đất nước vừa tăng thu nhập vừa tạo công ăn việc làm cho lao động nông thôn.
"Đơn của chị đi khắp mọi ền trên tổ quốc một ngày chị dành 2 giờ để livestream. Chị làm xuất xong thì qua ngày sau chị livestream tiếp."
Không chỉ nông dân mà nhiều doanh nghiệp trẻ cũng nắm bắt xu thế bán hàng trên sàn thương mại điện tử. Tại tỉnh Vĩnh Long, Foodo định vị sản phẩm trái cây sấy giòn, một hướng đi khác biệt để vừa chinh phục khẩu vị khách hàng, vừa xây dựng thương hiệu trên nền tảng số.
Thương mại điện tử giúp Foodo tiết kiệm chi phí tiếp cận khách hàng nhưng vẫn mở rộng thị trường ra toàn quốc, thậm chí quốc tế. Anh Nguyễn Hoàng Khang, Giám đốc Foodo, chia sẻ: "Việc áp dụng các kênh thương mại điện tử vào trrong việc giới thiệu sản phẩm đến với nhiều người tiêu dùng hơn, bên cạnh đó mình cũng muốn xây dựng thương hiệu khi người tiêu dùng ngày càng sử dụng nhiều cái thiết bị để tiếp cận các thương hiệu là chủ yếu. Việc có sản phẩm hoàn toàn khác biệt từ những nguyên liệu tại ĐBSCL để vừa tăng tính cạnh tranh, vừa cho khách hàng sản phẩm mới".
Còn ở Đồng Tháp, HTX Dịch vụ Nông nghiệp Mỹ Long mạnh dạn đưa sản phẩm chế biến sâu từ chanh không hạt lên sàn thương mại điện tử. Thay vì chỉ bán chanh tươi, HTX phát triển các sản phẩm khác giúp giá trị của trái chanh đã được nâng lên gấp 4 - 5 lần và quan trọng hơn là hợp tác xã chủ động tiếp cận khách hàng ở xa, không còn phụ thuộc vào hội chợ hay thương lái.
Ông Lê Văn Nam, Giám đốc HTX Dịch vụ Nông nghiệp Mỹ Long chia sẻ: "Mình phải tiếp cận được khoa học, rồi thương mại điện tử. Mình làm ra sản phẩm mình phải bán trên sàn thương mại điện tử chứ không thể nào mình đi các hội chợ. Hội chợ mình chỉ lấy ý kiến khách hàng, trực tiếp, tương tác khách hàng để biết sản phẩm mình đi tới đâu về chỉnh chu sản phẩm lại".
Sự bùng nổ của thương mại điện tử đang tái định hình toàn bộ chuỗi giá trị nông sản, từ sản xuất, bảo quản, đóng gói đến vận chuyển. Tất cả đều phải đáp ứng yêu cầu khắt khe hơn để hàng hóa đến tay khách hàng nhanh, tươi, an toàn.
Theo bà Lại Việt Anh, Phó Cục trưởng Cục Thương mại Điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương mắt xích quan trọng nhất để thúc đẩy liên kết thương mại điện tử giữa các địa phương, các vùng kinh tế trọng điểm là xác định được những sản phẩm có ưu thế, lợi thế trong lĩnh vực logistics hoặc trong tổ chức kho hàng. Từ đó có thể tối ưu hoá hiệu quả của chuỗi cung ứng trong bối cảnh của khu vực:
"Cũng cung cấp những giải pháp về quản trị doanh nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số. Chúng tôi đã kết nối những doanh nghiệp đến với những sàn thương mại điện tử lớn trong và ngoài nước, hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể đưa những sản phẩm của mình trực tiếp từ nhà sản xuất thông qua hệ thống logistic để có thể đến với người tiêu dùng".
Có thể thấy, song song với cơ hội, thương mại điện tử cũng đặt ra nhiều thách thức, nông dân phải thay đổi tư duy sản xuất, bảo đảm tiêu chuẩn chất lượng, học cách tiếp thị và chăm sóc khách hàng trực tuyến. Nhưng một khi vượt qua, nông sản ền Tây sẽ không còn phụ thuộc vào tình trạng được mùa rớt giá mà có thể bán trực tiếp đến người tiêu dùng với giá trị gia tăng cao hơn, hướng đến một nền nông nghiệp hiện đại, thông nh và hội nhập.
ĐBSCL đang có những bước chuyển mình mạnh mẽ trong sản xuất nông nghiệp nhờ thay đổi tư duy trên nền tảng của công nghệ số. Điều đó không chỉ mở ra cơ hội cho cá nhân, doanh nghiệp mà còn mang lại sức sống mới cho thương mại truyền thống. Nhưng để không bị bỏ lại phía sau trong cuộc đua số, cả người bán nhỏ lẻ lẫn các “ông lớn” cần những chiến lược bài bản, dám đi nhanh và đi xa.
Việc chuyển đổi bán háng từ phương thức truyền thống sang trực tuyến trên các sàn thương mại điện tử không chỉ giúp mở rộng thị trường mà còn giúp tiết kiệm nhiều chi phí trung gian như chi phí thuê mặt bằng, chi phí vận chuyển. Bên cạnh đó, tham gia thương mại điện tử còn tạo cơ hội cho cá nhân, hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ tiếp cận khách hàng ở nhiều tỉnh, thành khác, tối ưu hóa quy trình giao hàng nhờ hệ thống logistics hỗ trợ kho bãi, vận chuyển.
Ở nhiều địa phương ĐBSCL, các sản phẩm OCOP và đặc sản địa phương lâu nay chỉ quen tiêu thụ trong vùng nay đã được đưa lên sàn thương mại điện tử. Điều này không chỉ nâng cao giá trị sản phẩm mà còn tạo được niềm tin của người tiêu dùng trong và ngoài khu vực. Tuy nhiên, chặng đường chuyển đổi số này còn nhiều thách thức. Nếu chỉ “lướt sóng” mà thiếu chuẩn bị kỹ lưỡng, nguy cơ bị bỏ lại phía sau là rất lớn.
Bên cạnh đó, logistics và vận chuyển cũng là bài toán khó, bởi nông sản cần tốc độ, điều kiện bảo quản tốt, trong khi đường sá kém, chi phí giao hàng đội lên làm giảm sức cạnh tranh. Ngoài ra, kỹ năng số và quản trị online của nhiều người bán còn hạn chế. Không ít trường hợp sản phẩm ngon, giá tốt nhưng hình ảnh, mô tả chưa đặc sắc, khâu chăm sóc khách hàng hay xử lý đổi trả, khiến hàng hóa không nổi bật hoặc bị đánh giá tiêu cực.
Để không bị “lạc bến”, các cá nhân, hợp tác xã, doanh nghiệp cùng với chính quyền địa phương cần sớm xây dựng chiến lược dài hơi. Trong đó, cần xem việc đào tạo kỹ năng số là then chốt, từ quảng bá, livestream đến quản lý đơn hàng, chăm sóc khách hàng, bảo quản sản phẩm. Thực tế, nhiều địa phương tại ĐBSCL nói riêng và cả nước nói chung đã và đang làm rất tốt ở khâu này. Bên cạnh kỹ năng thì việc xây dựng thương hiệu, chất lượng và nh bạch nguồn gốc sản phẩm cũng cần được ưu tiên để tạo uy tín và niềm tin với khách hàng.
Nhìn về tương lai, ĐBSCL hoàn toàn có thể trở thành trung tâm thương mại điện tử nông sản lớn nếu biết tận dụng lợi thế. Từ “bến ghe” đến “sàn thương mại điện tử” là hành trình nhiều cơ hội nhưng cũng không ít chông gai. Tuy nhiên, nếu biết nắm bắt và thay đổi tư duy, chịu học hỏi cái mới, kết hợp hài hòa với tính chuyên nghiệp, nh bạch và công nghệ số của thương mại hiện đại, nông dân, doanh nghiệp ĐBSCL sẽ đi nhanh và đi xa.