Nghe nội dung chi tiết tại đây:
Nhiều người dân đã tự ý cho mình quyền để "dạy dỗ" các đối tượng trên mạng như: rất nhiều người kéo đến nhà nam thanh niên đánh nữ sinh sau khi va chạm xe máy ở Bình Dương.
Tiếp đến là vụ rất đông nghệ sĩ kéo đến nhà Gymer Duy Nguyễn để "nói chuyện" sau khi người này có những phát ngôn xúc phạm cố Nghệ sĩ Chí Tài...
Việc đám đông kéo nhau tìm đến những sự việc gây bất bình và nổi lên "tinh thần hiệp sĩ" như vậy có nguyên nhân do đâu? Việc hành xử vậy liệu có đúng với pháp luật?
Những âm thanh vừa nghe được trích ra từ một buổi livestream trên mạng khi rất đông nghệ sĩ phẫn nộ kéo đến nhà Gymer Duy Nguyễn để “nói chuyện” liên quan đến vụ việc chủ chuỗi phòng tập gym này đã có những phát ngôn phản cảm trên mạng khi nói về tang lễ của cố nghệ sĩ Chí Tài.
“Giữ bình tĩnh” là cụm từ luôn được mọi người nhắc liên tục vì ngay lúc này khi một ai đó không giữ được cái “đầu lạnh” thì hậu quả đáng tiếc rất có thể xảy ra.
Đây không phải sự việc duy nhất gây ồn ào và thu hút cộng đồng mạng lẫn đám đông hiếu kỳ. Trước đó vào đầu tháng 12, tại tỉnh Bình Dương xôn xao đoạn video ghi cảnh nhiều người tìm đến nhà một thanh niên để “dạy dỗ” vì cho rằng người này điều khiển xe máy qua đường gây tai nạn nhưng lại đánh nữ sinh đi xe đạp điện va chạm vào xe mình. Nhiều người đã cho rằng, đây là những hành động đẹp “nhân danh công lý” và không cần đến pháp luật can thiệp:
"Thì nói chung là mình cũng đến để mình nói chuyện với người ta vậy thôi. Vì cái này em thấy họ phát ngôn trên truyền thông chứ đâu có liên quan đến luật pháp gì mà để pháp luật xử lý".
"Cái đó mình hỏi ý rồi mình gặp họ, bắt người đó phải xin lỗi, xin lỗi cộng đồng mạng vậy đó, chứ cái đó cũng không để lên pháp luật".
Tuy nhiên việc hàng chục, thậm chí hàng trăm người tự xưng là "500 anh em mạng xã hội" tụ tập để xử lý những chuyện bất bình đã và đang gây lo ngại cho dư luận xã hội. Những hành vi tự phát này nghe có vẻ rất chính đáng là "bảo vệ công lý" nhưng cách thức hành động lại gây mất an ninh trật tự trên địa bàn, ảnh hưởng đến không ít người dân:
"Cái này mình thấy họ chỉ phong trào vậy thôi chứ không giải quyết được gì đâu".
"Thực ra còn khiến lực lượng chức năng phải canh giữ ở đây, nhiều người tập trung đông nó cản trở giao thông, đi làm cũng khó khăn nữa".
Có thể thấy động cơ của các nhóm người này mang ý nghĩa rất nhân văn nhưng cách thực hiện lại vô tình tạo thành nỗi áp lực cho khâu đảm bảo an ninh trật tự, thậm chí là vi phạm pháp luật nếu có hành vi xâm hạnh đến danh dự nhân phẩm của người khác.Luật sư Nguyễn Văn Hậu – Hội luật gia TP.HCM cho biết:
"Căn cứ vào những quy định của pháp luật thì khi một người xâm phạm đến danh dự, nhân phẩm, sức khỏe người khác thì bất kể cá nhân hay tổ chức điều bị xử lý theo quy định của pháp luật. Đặc biệt theo bộ luật dân sự năm 2015 và được sửa đổi bổ sung năm 2017 thì điều 604 và điều 611 của Bộ luật dân sự hiện hành thì yêu cầu người xâm phạm phải bồi thường những chi phí tổn thất về tinh thần và về vật chất nếu có. Bên cạnh đó sẽ bị xử lý vi phạm hành chính từ 100.000đ đến 300.000đ".
Rõ ràng hiện nay luật pháp đã có những quy định, chế tài xử lý những hành vi xúc phạm danh dự nhân phẩm người khác. Tuy nhiên, theo PGS. TS Trịnh Hòa Bình – Chuyên gia xã hội học thì chế tài pháp luật vẫn chưa theo kịp thực tiễn. Trong đó, cụ thể là những mức phạt vẫn còn quá nhẹ so với hậu quả gây ra cho bị hại, từ đó đã có rất nhiều người khinh thường pháp luật.
"Điều này thể hiện sự khinh nhường pháp luật, thiếu hiểu biết hoặc có nhưng nó không được chuyển hóa trong đời sống trong cách ứng xử, hở một tí thì giành về mình quyền phán xét, quyền dằn mặt hỏi tội. Điều đó cho thấy rõ cái thói “anh hùng mạng” thế rồi giành về mình những cái quyền ưu tiên và rõ ràng hành xử như vậy là hành xử trái lề luật và nó không dừng lại ở hành vi lệch chuẩn bình thường".
Thiết nghĩ, trong bất cứ hoàn cảnh nào, chúng ta cũng không nên chống lại cái xấu bằng các hành vi không hợp pháp. Sống và làm việc theo pháp luật, cần trở thành nguyên tắc hành động của mỗi người. Hãy ứng xử đúng mực. Nếu không thì chính những hành vi phản ứng quá khích lại gây hại cho người khác và cả chính mình.
Khi người dân tỏ thái độ bức xúc, lên án đối với những hành vi sai trái là những việc nên làm để xã hội tốt đẹp hơn. Tuy nhiên, lên án bằng cách nào cho phù hợp và đúng chuẩn mực đạo đức, đặc biệt là đúng pháp luật là một việc mà mỗi người cần phải cân nhắc.
Bên cạnh đó, liệu những hành động tự cho là “bảo vệ công lý” của người dân là “lời cảnh báo” với pháp luật chưa đủ sức răn đe? Các cơ quan có thẩm quyền phải chăng đã đi sau người dân "một bước" trước những thông tin trên mạng?
Về nội dung này, Nhà báo Bùi Trọng Điển, Phó Giám đốc Kênh VOV Giao thông tại TP Hồ Chí Minh có bài bình luận "Tinh thần hiệp sĩ" cần được thể hiện đúng mực”
Những năm gần đây, khi mạng xã hội phát triển, nhiều hành vi xấu hay các phát ngôn không đúng, thiếu chuẩn mực, thậm chí là vu khống xuất hiện trên không gian mạng ngày càng nhiều khiến cộng đồng mạng bất bình. Trào lưu tổ chức thành từng nhóm, từng đoàn đến tận nơi các đối tượng có hành vi kể trên; nhẹ thì để nói chuyện phải quấy, nặng thì đe dọa “ xử đẹp”.
Nguyên nhân thì có nhiều nhưng một số người cho rằng, nếu không dùng áp lực đám đông thì đối tượng sẽ phớt lờ, thậm chí là coi thường người bị xúc phạm, thách thức cộng đồng. Đó là chưa kể, chỉ khi gây ra sự ồn ào, lực lượng chức năng mới chú ý để vào cuộc xử lý cương quyết.
Thực tế là đã có trường hợp bị đám đông kéo đến, buộc phải công khai xin lỗi và thừa nhận hành vi sai trái của mình. Nhưng điều đáng nói là đa số các vụ việc đều kéo theo hệ lụy là gây ồn ào, thậm chí là mất an ninh trật tự khi đám đông tìm đến. Đó là chưa kể các vụ việc này thường được livestream với hàng ngàn lượt người theo dõi, không gian mạng trở nên sùng sục” khí thế” của những cuộc trấn áp mang màu sắc tập thể; khiến nhiều người không khỏi lo lắng, bất an.
Ở các tỉnh, thành phía Nam, từ lâu phong trào hiệp sĩ, nhất là” Hiệp sĩ đường phố” xuất hiện, hoạt động khá mạnh tay và hiệu quả. Các hiệp sĩ này hành xử theo cách” ra đường thấy việc bất bình chẳng tha”; bất chấp nguy hiểm tiên phong trấn áp các loại tội phạm như cướp giật, móc túi,hành hung người khác; đóng góp đáng kể vào việc giữ gìn an ninh trật tự.
Các đội nhóm hiệp sĩ đều hoạt động theo tôn chỉ mục đích rõ ràng và có sự phối hợp, giám sát của lực lượng chức năng là công an, dân phòng hay tổ chức chính quyền địa phương. Được công nhận và cộng đồng ủng hộ. Trong khi tinh thần “hiệp sĩ” của đám đông xuất phát từ không gian mạng lại không có được sự điều chỉnh này, thường là bộc phát và rất khó kiểm soát với mỗi cá nhân khi kéo đến nói chuyện phải trái.
Rõ ràng xã hội ngày càng phát triển, các nền tảng số ngày càng đa dạng; các hành vi sai trái, phát ngôn thiếu chuẩn mực xuất hiện trên mạng xã hội ngày một tăng. Do vậy rất cần phải được cộng đồng mạng lên án, gây áp lực. Để từ đó giúp bớt đi sự vô cảm, thời ơ với cái xấu ngay cả trên không gian mạng cũng như ngoài đời thực.
Tuy nhiên việc đám đông kéo đến nơi ở hay nơi làm việc của bất kỳ ai mà không được phép đều có khả năng vi phạm các chế tài của luật pháp. Đó là chưa kể, việc tụ tập đông người khiến lực lượng chức năng phải cử người giám sát, canh giữ cũng gây phiền toái cho cộng đồng xung quanh. Các điều luật cũng đã quy định rất rõ về quyền tự do về thân thể, nhân phẩm danh dự của mỗi người cũng như quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở, nơi ở; thẩm quyền của các cơ quan được phép giữ người, bắt người.
Do vậy việc nhiều người kéo đến để gây áp lực nếu vượt qua giới hạn có thể dẫn đến hành vi gây rối trật tự công cộng, vi phạm pháp luật. Do vậy thượng tôn pháp luật chính là hành xử chuẩn mực, thông báo hay nhận sự hỗ trợ từ cơ quan chức năng và chính quyền cơ sở trong mọi trường hợp là rất cần thiết đối với mỗi người có tinh thần” hiệp sĩ”.
Bên cạnh đó, các cơ quan bảo vệ pháp luật cũng cần hướng dẫn chi tiết để mỗi người khi thấy chuyện bất bình đều muốn xắn tay cùng tham gia đấu tranh, giải quyết; dẹp đi các hành vi chưa tốt, vi phạm. Nhất là xử lý nghiêm nh bất cứ hành vi vi phạm nào ở cả ngoài đời lẫn không gian mạng để tạo sức răn đe; xây dựng một xã hội thực sự yên bình như mong muốn.