Nhằm tạo sự bình đẳng để công dân thụ hưởng phúc lợi xã hội, từng bước xây dựng khuôn khổ pháp lý phát triển nghề công tác xã hội, Bộ Lao động và thương binh xã hội đang lấy ý kiến về Dự thảo Nghị định công tác xã hội.
Dự thảo Nghị định về công tác xã hội có những điểm nổi bật nào? Những quy định mới này sẽ tác động ra sao đến nguồn cung các cơ sở cung cấp dịch vụ công tác xã hội và phát triển nguồn nhân lực công tác xã hội ?
Dự thảo Nghị định về công tác xã hội gồm 8 chương, 93 điều. Trong đó, Chương I: Quy định chung; chương II đề cập quyền và nghĩa vụ của người sử dụng dịch vụ công tác xã hội; chương III và IV quy định các tiêu chuẩn, điều kiện của Người hành nghề công tác xã hội và cơ sở cung cấp dịch vụ công tác xã hội; chương V: quy trình, tiêu chuẩn cung cấp dịch vụ công tác xã hội; chương VI: các điều kiện bảo đảm cung cấp dịch vụ công tác xã hội, chương VII: thẩm quyền và trách nhiệm quản lý Nhà nước và chương VII: điều khoản thi hành.
Tại Điều 1 Dự thảo Nghị định nêu “Công tác xã hội được hiểu là các hoạt động chuyên nghiệp nhằm hỗ trợ, giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn hoặc người dân có nhu cầu trợ giúp, đồng thời thúc đẩy sự phát triển xã hội, giải quyết các vấn đề của con người trong các mối quan hệ, tạo khả năng và nhằm thúc đẩy phúc lợi xã hội”.
Dự thảo cũng đưa ra nguyên tắc hoạt động của cung cấp dịch vụ công tác xã hội là bình đẳng, công bằng và không kỳ thị, ưu tiên cung cấp dịch vụ đối với trường hợp khẩn cấp, trẻ em dưới 6 tuổi, người khuyết tật nặng, người trên 80 tuổi, phụ nữ có thai….
Theo Dự thảo, hình thức tổ chức cơ sở cung cấp dịch vụ công tác xã hội gồm: Cơ sở cung cấp dịch vụ công tác xã hội trong lĩnh vực phúc lợi xã hội (cơ sở bảo trợ xã hội chăm sóc người cao tuổi, trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, người khuyết tật) và Trung tâm cung cấp dịch vụ công tác xã hội tại cơ sở y tế, cơ sở giáo dục và đào tạo…
Dự thảo cũng quy định hệ thống tổ chức cơ sở cung cấp dịch vụ xã hội của Nhà nước bao gồm 4 tuyến: Tuyến trung ương; Tuyến tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; Tuyến huyện, quận, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh và Tuyến xã, phường, thị trấn. Liên quan đến đào tạo, bồi dưỡng người hành nghề công tác xã hội, Dự thảo Nghị định Nhà nước ễn học phí đối với người học chuyên ngành công tác xã hội trong lĩnh vực sức khỏe tâm thần.
Dự thảo Nghị định về công tác xã hội đang được lấy ý kiến và dự kiến sau khi tiếp thu góp ý và chỉnh sửa, sẽ trình Chính phủ trong năm 2022.
Theo đại diện Cục Bảo trợ xã hội, Bộ Lao động - Thương binh và xã hội, đến nay, 63 tỉnh, thành phố có cung cấp dịch vụ công tác xã hội.
Hiện có khoảng trên 235 nghìn người làm công tác lao động xã hội, trong đó có gần 100 nghìn người làm việc tại các hội, đoàn thể các cấp; trên 100 nghìn cộng tác viên giảm nghèo, phòng chống tệ nạn xã hội, bảo vệ trẻ em và phát triển cộng đồng...
Tuy nhiên, nguồn nhân lực làm công tác xã hội còn thiếu về số lượng và chưa được đào tạo chuyên nghiệp, bài bản về công tác xã hội ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả công tác trợ giúp các đối tượng yếu thế.
Trả lời báo chí, Bộ Lao động thương binh xã hội cho biết, các dịch vụ công tác xã hội hiện nay chưa đa dạng, cơ sở vật chất trang thiết bị của các cơ sở cung cấp dịch vụ công tác xã hội còn thiếu; năng lực cung cấp dịch vụ công tác xã hội và chăm sóc, trợ giúp các đối tượng của các cơ sở đạt hiệu quả chưa cao, chưa đáp ứng được nhu cầu của người cần trợ giúp.
Bên cạnh đó, hiện chưa có một khuôn khổ pháp lý phát triển công tác xã hội một cách toàn diện, đầy đủ ở cấp Nghị định; thiếu quy định pháp lý về phê duyệt, giám sát, cấp phép đào tạo công tác xã hội theo chuẩn nghề nghiệp, hay quy định pháp luật về thi sát hạch chuyên môn và cấp giấy phép hành nghề công tác xã hội….
Bởi vậy, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đề nghị xây dựng Nghị định về công tác xã hội nhằm tạo khuôn khổ pháp lý thống nhất, đồng bộ, nh bạch, khả thi, dễ tiếp cận, thúc đẩy phát triển công tác xã hội chuyên nghiệp, nâng cao hiệu quả, hiệu lực của công tác xã hội đảm bảo an sinh và công bằng xã hội.
Điểm nổi bật của Dự thảo Nghị định về công tác xã hội là đề cập các tiêu chuẩn cung cấp dịch vụ công tác xã hội, tiêu chuẩn về cơ sở, đào tạo, bồi dưỡng, cán bộ làm công tác xã hội trong các cơ sở công lập và ngoài công lập.
Dự thảo Nghị định lựa chọn ngày 25 tháng 3 hằng năm là Ngày Công tác xã hội Việt Nam. Đồng thời, quy định Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về công tác xã hội, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội chịu trách nhiệm trước Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về công tác xã hội .
Cần có một quy định ở cấp chính phủ về tiêu chuẩn
Dự thảo nghị định về công tác xã hội khuyến khích, tạo điều kiện để tổ chức, cá nhân tham gia xây dựng các cơ sở cung cấp dịch vụ công tác xã hội, kết hợp giữa các dịch vụ công tác xã hội trong và ngoài công. Điều này sẽ có tác động như thế nào đến những người sử dụng dịch vụ công tác xã hội
Phóng viên VOVGT đã có cuộc trao đổi với TS Nguyễn Thị Vân, Phó Hiệu trưởng Trường Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức Lao đông xã hội về nội dung này:
PV: Thưa bà, với những quy định tại Dự thảo Nghị định sẽ tác động tới phát triển nguồn nhân lực công tác xã hội thời gian tới?
TS Nguyễn Thị Vân: Nghị định này thuận lợi cho đào tạo, bồi dưỡng cán bộ nghề công tác xã hội. Trước hết về lượng, Nghị định quy định rõ, hệ thống cung cấp dịch vụ xã hội bao gồm 4 tuyến từ cấp Trung ương, cấp tỉnh, cấp xã đều có dịch vụ cung cấp công tác xã hội
Người đứng đầu cơ sở cung cấp dịch vụ từ ngày 1/1/2025 bắt buộc phải có chứng chỉ hành nghề, những người tham gia dịch vụ công tác xã hội từ ngày 1/1/2030 phải có chứng chỉ hành nghề. Ngoài ra, việc cung cấp dịc vụ công tác xã hội còn quy định, các ngành thương binh xã hội, ngành y tế, cơ sơ trợ lý tư pháp…. nữa. Chúng ta thấy, nhu cầu về nhân lực ngành công tác xã hội rất rộng
Đó là một thuận lợi khi mà các địa phương triển khai thực hiện Nghị định này, đầu tiên người ta cần cán bộ làm công tác xã hội và đấy là nhu cầu để chúng ta phát triển về số lượng cán bộ công tác xã hội.
Về đào tạo bồi dưỡng, có quy định Nhà nước phải có quy hoạch, kế hoạch đào tạo tại về chuyên môn nghiệp vụ, đạo đức nghề nghiệp cho người làm công tác xã hội quy định về việc được bồi dưỡng, cập nhật kiến thức thường xuyên, định kỳ.
Dự thảo Nghị định cũng quy định rất rõ trách nhiệm của UBND các cấp phải tổ chức đảm bảo công tác xã hội ở trên địa bàn, triển khai phân cấp trách nhiệm, quyền hạn, trong đó có phát triển đội ngũ cán bộ thực hiện công tác xã hội ở địa phương, có kế hoạch cụ thể trong công tác đào tạo bồi dưỡng…Đấy là điều kiện thuận lợi để phát triển công tác xã hội trong thời gian tới khi mà Nghị định được thông qua.
PV: Trong điều kiện thực tế hiện nay, Dự thảo nên tập trung vào những nội dung nào, thưa bà?
TS Nguyễn Thị Vân: Tôi thấy rằng có 2 điểm trong dự thảo này chúng ta cần cân nhắc bổ sung. Chương 5 là về quy trình và tiêu chuẩn của cung cấp dịch vụ công tác xã hội, nhưng chỉ có duy nhất điều 80 nói về Quy trình cung cấp dịch vụ công tác xã hội mà không có tiêu chuẩn.
Chúng ta cần có một quy định ở cấp chính phủ về tiêu chuẩn đấy. Chứ không thể để cho mỗi Bộ một cái quy chuẩn.
Thứ hai là xã hội hóa dịch vụ công tác xã hội nhưng hiện nay Dự thảo đang quy định chung chung. Với cá nhân tôi thì Nghị định cần phải quy định cụ thể hơn một chút. VD đưa ra định hướng các cơ sở cung cấp dịch vụ công tác xã hội không vì mục đích lợi nhuận thì sẽ được nhà nước hỗ trợ hay tạo điều kiện về thuế, địa điểm.
PV: Xin cảm ơn bà!
Để tăng cường đội ngũ nhân lực làm công tác xã hội, trong đó nhân lực làm công tác bảo vệ trẻ em. Ông Đặng Hoa Nam, Cục trưởng Cục trẻ em, Bộ Lao động và thương binh xã hội đề xuất: 'Đối với điều kiện của Việt Nam hiện nay, chúng ta cần tăng cường trách nhiệm và thẩm quyền của đội ngũ cán bộ của các tổ chức chính trị xã hội.
Luật trẻ em có quy định có trách nhiệm tham gia vào bảo vệ trẻ em. Ví dụ như đội ngũ cán bộ của đoàn thanh niên, của đội phụ nữ. Đó là những người vừa được hưởng một phần lương, họ cũng tham gia vào công tác chính trị và xã hội.
Do đó chúng tôi đề nghị Bộ Lao động thương binh xã hội thảo luận và phối hợp chặt chẽ hơn với Trung ương Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Trung ương Hội phụ nữ Việt Nam làm sao sửa đổi các cơ sở pháp lý để tăng trách nhiệm và thẩm quyền của đội ngũ cán bộ các tổ chức chính trị xã hội để bảo vệ trẻ em.
Việt Nam cần tích cực triển khai nghề công tác xã hội và đào tạo đội ngũ nhân viên công tác xã hội ở tuyến cơ sở là tuyến xã. Chúng ta đã có đào tạo ở cấp ĐH, sau ĐH, chúng ta cần bổ sung đào tạo ở cấp độ giáo dục nghề nghiệp. Có như vậy, các quy định về bảo vệ trẻ em mới được thực thi'.
Nhằm tạo sự thuận lợi và công bằng cho cả người sử dụng dịch vụ và cung cấp dịch vụ công tác xã hội, PGS.TS Doãn Hồng Nhung, Giảng viên cao cấp Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội nêu ý kiến:
'Về việc Thu hồi chứng chỉ hành nghề và đình chỉ hành nghề, cũng cần phải phân tách ra. Trường hợp nào thu hồi, trường hợp nào đình chỉ hành nghề.
Điều 87 có nêu về giá dịch vụ công tác xã hội. Giá dịch vụ công tác xã hội chính là số tiền phải trả cho dịch vụ công tác xã hội. Nhưng việc quy định giá này thường có giá và khung giá để từ đó chúng ta xác định các vùng ền, đối tượng khác nhau. Chính vì vậy, Chính phủ cần phải có quy định, có cơ chế thu và quản lý dịch vụ có thu từ công tác xã hội.
Trong cơ sở cung cấp dịch vụ công tác xã hội của Nhà nước thì cũng quy định cụ thể đối với khoảng thời gian đối với các dịch vụ khác nhau, cũng cần phải tính toán làm sao cho phù hợp từng hoàn cảnh, khung giờ để phục vụ cho công tác dịch vụ công tác xã hội một cách tốt nhất.
Theo tôi khung giá dịch vụ công tác xã hội của các đơn vị công lập cũng có khung giá riêng và các cơ sở cung cấp dịch vụ đã được xã hội hóa và tư nhân có thể tham gia vào lĩnh vực này cần phải phân biệt một cách cụ thể'.
Hơn một phần tư dân số Việt Nam có nhu cầu sử dụng dịch vụ công tác xã hội, tuy nhiên, hiện nay số lượng cơ sở cung cấp dịch vụ còn ít, nhân lực nghề công tác xã hội còn mỏng. Việc chưa có những quy định cụ thể, những chính sách định hướng về phát triển nguồn nhân lực ngành công tác xã hội, mở rộng đối tượng được tham gia dịch vụ công tác xã hội ảnh hưởng việc tiếp cận các dịch vụ xã hội của nhóm người yếu thế và tính hiệu quả, hiệu lực của các chính sách an sinh.
Dự thảo Nghị định về công tác xã hội sẽ đáp ứng được những bất cập này.
Bạn kỳ vọng gì vào dự thảo nghị định này? Nếu được ban hành, các quy định mới sẽ tác động như thế nào đến những người được hưởng các dịch vụ công tác xã hội và những người tham gia cung cấp dịch vụ công tác xã hội?
Mời các bạn cùng chia sẻ ý kiến, đóng góp cho Dự thảo qua hotline 02437.91.91.91, qua fanpage VOVGT, hoặc có thể góp ý trực tiếp trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Lao động và thương binh xã hội.
---
Đón nghe và tương tác với “Dự thảo trên tay” lúc 15h30 đến 15h50, thứ hai và thứ tư hàng tuần trên FM91, vovgiaothong.vn, hoặc trên các nền tảng Podcast dành cho di động: Spotify, Aple Podcast và Google Podcast.