Theo đề xuất mới nhất, ngoài các quyền như: được công nhận giới tính mới, quyền tài sản, được hưởng các chế độ thai sản…người chuyển giới tính sẽ được quyền thay đổi thông tin giới tính trên các giấy tờ tùy thân sau khi được công nhận là người chuyển đổi giới tính.
Tuy nhiên, công dân chỉ được chuyển đổi giới tính một lần trong đời, và chỉ thực hiện can thiệp y học để chuyển đổi giới tính, sau khi người đề nghị chuyển đổi giới tính đã được tư vấn tâm lý, y tế, pháp lý nhằm bảo đảm sự tự nguyện, tự do lựa chọn biện pháp can thiệp y học chuyển đổi giới tính.
Những quy định này liệu có phần nào giúp giảm bớt những rào cản trong thực tiễn cuộc sống cho cộng đồng người chuyển giới hay không, PV VOV Giao thông có cuộc trao đổi với Tiến sĩ, Luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp, Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội.
PV: Thưa ông, trước việc Dự thảo Luật Chuyển đối giới tính đề xuất, người chuyển giới tính được quyền thay đổi thông tin giới tính trên các giấy tờ tùy thân sau khi được công nhận là người chuyển đổi giới tính, ông có đánh giá như thế nào về tính cần thiết của quy định này?
Luật sư Đặng Văn Cường: Tôi cho rằng đây là cái việc tất yếu, vì sau khi chuyển đổi giới tính thành công họ đã thay đổi giới tính không còn là nam hoặc không còn là nữ nữa. Chính vì vậy thông tin trên căn cước công dân, cũng như là thông tin về nhân thân bắt buộc phải thay đổi cho phù hợp với cái giới tính thực mà sau khi họ đã thực hiện.
Đây là một trong những quyền cơ bản của công dân, đồng thời cũng là một trong những cái thủ tục hành chính để Nhà nước quản lý công dân theo quy định pháp luật, là cơ sở để thực hiện các quyền và nghĩa vụ công dân trong các quan hệ dân sự, kinh tế, các thủ tục hành chính theo quy định pháp luật.
PV: Vậy việc hợp pháp hóa chuyển đổi giới tính liệu có dẫn đến việc nhiều người sẽ lợi dụng việc phẫu thuật chuyển giới để vi phạm pháp luật, hay trốn tránh các nghĩa vụ với nhà nước và xã hội hay không?
Luật sư Đặng Văn Cường: Tôi cho rằng khi mà Luật chuyển đổi giới tính được ban hành và thông qua, tổ chức thực hiện thì sẽ không thể xảy ra trường hợp là có quá nhiều người thay đổi giới tính với cái mục đích tiêu cực. Bởi vì việc thay đổi giới tính thủ tục không đơn giản, cũng không phải một sớm một chiều.
Và nhu cầu thay đổi giới tính là nhu cầu thực của rất nhiều người hiện nay, để họ sống đúng thực với bản thân họ, cũng như là phù hợp, thuận tiện cho việc thực hiện các giao tiếp ngoài xã hội, và tránh việc bị phân biệt đối xử, bị kỳ thị.
Cùng với sự phát triển của xã hội thì không chỉ Việt Nam, rất nhiều quốc gia thì đã thừa nhận quyền thay đổi giới tính rồi. Đây là một trong những quyền rất là cơ bản, quyền công dân, quyền con người. Thế còn trong số những người thay đổi thì cũng sẽ có những trường hợp thay đổi nhằm mục đích là trốn tránh trách nhiệm pháp lý hoặc là che giấu thân phận, hoặc là vì một lý do động cơ cá nhân khác mà bản thân họ vẫn là cái giới tính đó.
Trong việc này thì tôi cho rằng cơ quan chức năng cũng sẽ có những cái quản lý, kiểm soát đối với các trường hợp thay đổi giới tính, để xác định là cái động cơ, mục đích thay đổi giới tính này là do vấn đề tâm sinh lý, hay là do động cơ cá nhân liên quan đến trách nhiệm pháp lý.
Bởi vậy là quá trình tổ chức thực hiện cũng như là quản lý cái hoạt động thay đổi tính thì cũng cần lưu ý trường hợp này.
PV: Tại Dự thảo còn có một nội dung đáng chú ý nữa là quy định công dân chỉ được chuyển đổi giới tính một lần trong đời, ông có quan điểm như thế nào về việc này?
Luật sư Đặng Văn Cường: Tôi nghĩ rằng không nên có quy định về hạn chế quyền thay đổi giới tính theo lần, bởi vì là việc thay đổi giới tính cũng có thể là do nhu cầu, mà phần lớn là sẽ phụ thuộc vào cái đặc điểm tâm sinh lý của công dân.
Chính vì vậy có những trường hợp có thể là họ thay đổi giới tính, sau đó là do đặc điểm của cuộc sống, rồi tâm sinh lý, rồi nhiều vấn đề về xã hội nên họ có thể thay đổi trở lại giới tính đó.
Có thể có những người có giới tính không rõ ràng. Chính vì vậy, việc pháp luật đã cho phép công dân thay đổi giới tính thì không nên hạn chế số lần.
PV: Xin cảm ông!