Cụ thể như, Luật Phòng chống tác hại của rượu bia, Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ, Nghị quyết về cấm thuốc lá điện tử…. Thực tiễn đã chứng nh, những quyết định đó là cấp thiếp và hoàn toàn đúng đắn.
Giữ vững bản lĩnh trước sức ép
Kể lại quá trình thảo luận từ khi đưa dự luật Phòng chống tác hại của rượu bia ra thảo luận tại Quốc hội khóa XIII, ông Lê Như Tiến, Đại biểu Quốc hội khóa XII, XIII, Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội cho hay, các đại biểu đã phải cân nhắc, đấu tranh và chọn lựa giữa lợi ích của nhân dân, của lớp trẻ và sức ép từ các doanh nghiệp và cả người dân, dư luận xã hội.
Sau cùng, Quốc hội đã chọn việc bảo vệ sức khỏe thanh thiếu niên Việt Nam, và xa hơn là chất lượng giống nòi, cả về thể lực và trí lực: "Doanh nghiệp cũng mời một số đại biểu Quốc hội đến thăm các doanh nghiệp thuốc lá, doanh nghiệp rượu bia để họ báo cáo họ góp phần vào GDP, cũng như đóng thuế cho Nhà nước. Nhưng việc đóng thuế cho Nhà nước là việc đóng thuế, việc góp phần vào tăng trưởng là việc khác, nhưng việc bảo vệ ảnh hưởng của rượu bia và thuốc lá đối với thế hệ trẻ là việc khác".
Đại biểu Quốc hội khóa XIII Bùi Thị An - một trong những đại biểu đối mặt nhiều sức ép khi ủng hộ Luật Phòng chống tác hại của rượu bia kể lại, thời điểm đó, các doanh nghiệp vận động bằng nhiều cách, nhiều hình thức, gặp riêng đại biểu Quốc hội, và đưa ra những luận điểm để đề xuất nới quy định về nồng độ cồn. Nhiều đại biểu phải “nâng lên đặt xuống”:
"Với một sức ép vô cùng lớn thì phải thể hiện bản lĩnh của Quốc hội, của Đại biểu Quốc hội, thể hiện được quyết tâm của Thường vụ Quốc hội. Nếu Thường vụ Quốc hội không quyết tâm thì không làm được. Mà nếu các đại biểu Quốc hội không có bản lĩnh, không cưỡng lại tất cả những cái mà cá nhân mình nói thì cũng không làm được. Cho nên thứ hai là thể hiện bản lĩnh của Đại biểu Quốc hội, thể hiện cái quyết tâm của Thường vụ Quốc hội."
Theo một số chuyên gia, đại biểu Quốc hội, có những quan điểm ngược chiều xuất hiện khi Quốc hội thảo luận về Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ. Thậm chí thảo luận tại nghị trường, có đại biểu đề nghị cân nhắc quy định mức vi phạm nồng độ cồn bằng “0”, khi đưa tin trên truyền thông, càng “châm ngòi” cho dư luận phản đối. Thậm chí, trước khi bấm nút thông qua Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ năm 2024, vẫn còn ý kiến về việc xem lại giới hạn nồng độ cồn bằng “0”.
TS Đinh Xuân Thảo, Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội khẳng định, ở Việt Nam, để kiểm soát nồng độ cho phép là rất khó, nên quy định cấm triệt để rượu bia khi tham gia giao thông là cần thiết và không ảnh hưởng đến nguyên tắc chung của Luật Phòng chống tác hại của rượu bia: "Trong quá trình đưa ra thực hiện thì vấn đề an toàn sức khỏe, tính mạng của con người rõ ràng có tiến bộ rõ rệt. Trong thực tế, từ lúc có Nghị định 100 cho đến bây giờ người ta cũng trở thành thói quen rồi, nhiều người khi đã điều khiển phương tiện đi ra đường là người ta triệt để ủng hộ và người ta thấy là tốt."
Những quyết định nhân văn
Thực tế, trong lịch sử lập pháp của Quốc hội, không phải đến những bộ luật vừa nêu, mà đã có những pha “bẻ lái” ngoạn mục để đưa ra quyết định hợp lòng dân, dù lúc đầu còn nhiều tranh cãi.
Dẫn câu chuyện về dự thảo Luật Quảng cáo sửa đổi khi đưa ra quy định cấm quảng cáo sản phẩm sữa thay thế sữa mẹ dùng cho trẻ dưới 24 tháng tuổi và sản phẩm dinh dưỡng bổ sung dùng cho trẻ dưới 6 tháng tuổi, ông Dương Trung Quốc, Đại biểu Quốc hội các khóa XI, XII, XIII, XIV cho biết, thời điểm đó, rất nhiều doanh nghiệp sữa trong nước và tập đoàn nước ngoài phản ứng rất mạnh mẽ, thậm chí có còn cho rằng quy định như vậy vi phạm nguyên tắc của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO).
Trên nghị trường, các phản bác khá căng thẳng. Nhưng, bằng một cú “bẻ lái” của người điều hành phiên thảo luận, Quốc hội đã thông qua quy định để bảo vệ sức khỏe của trẻ em: "Quan trọng nhất lúc đó là bà Phó chủ tịch Quốc hội, bà Phóng, bà ấy chỉ đặt câu hỏi đơn giản thôi: Ai ủng hộ các cháu, sức khỏe các cháu, ai ủng hộ cho lợi ích của các đập đoàn sữa, thì tự nhiên Quốc hội của chúng ta thể rất rõ tính cách là có một cái gì đó rất là nhân bản và họ ủng hộ. Và tôi không tưởng tượng được rằng, tỷ lệ ủng hộ ấy ở Quốc hội Việt Nam trở thành một hiện tượng mà ở các nước khác trên thế giới khó đạt được điều đó".
TS Nguyễn Sỹ Dũng, Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho hay, việc làm luật hay hoạch định chính sách, thường tính đến hiệu quả và tác động xã hội. Tuy nhiên, đặt trong bối cảnh các chính sách ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng của người dân, như Luật Phòng chống tác hại của rượu bia, Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt với nội dung đánh thuế nước giải khát có đường… thì sẽ phải tính toán đến các chi phí y tế, chi phí tai nạn, chăm sóc sức khỏe… trước khi tính đến đóng góp của các doanh nghiệp, ngành hàng này mang lại:
"Riêng về chỗ sức khỏe và sinh mạng của người dân thì phụ thuộc rất nhiều vào lập luận và tính toán của từng nền văn hóa. Nếu chúng ta coi sinh mạng của người dân, sức khỏe người dân là quý nhất ấy thì những cái cân đối đó có khi không quá quan trọng."
Các chuyên gia đều khẳng định, với tầm nhìn chiến lược, Quốc hội đã lựa chọn, thông qua các đạo luật hướng đến việc bảo vệ an toàn tính mạng, bảo vệ chất lượng giống nòi. Và thực tiễn đã chứng nh tính các quyết định trên là đúng đắn, cấp thiết. Điều này không chỉ cho thấy tinh thần vì nước, vì dân, mà còn thể hiện dũng khí của Quốc hội và các đại biểu dân cử, kiên quyết vượt qua mọi trở ngại để bảo vệ bằng được lợi ích cao nhất của đất nước, của nhân dân.
Lịch sử 80 năm hành trình lập pháp của Quốc hội Việt Nam in đậm những dấu ấn của một cơ quan quyền lực nhà nước thực sự của nhân dân, vì nhân dân, khi mọi quyết định đều lấy lợi ích tối cao của nhân dân làm mục tiêu và thước đo hiệu quả . Trong đó, chỉ riêng nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV và XV, dấu ấn lập pháp không chỉ tâm và tầm, mà còn là dũng khí.
Giữa vô vàn sức ép, cả từ các nhóm lợi ích kinh tế lẫn tâm lý xã hội chưa sẵn sàng thay đổi, Quốc hội vẫn kiên định lựa chọn con đường vì sức khỏe, an toàn và phát triển vững mạnh, không chỉ cho hôm nay mà còn cho các thế hệ mai sau. Mỗi đạo luật, nghị quyết được thông qua là nh chứng cho dũng khí chính trị – dám đối diện, dám quyết định vì lợi ích chung, những lợi ích mà thậm chí cho đến khi luật thông qua, nhiều người vẫn chưa hình dung được hết. Nhưng thời gian và quá trình kiên quyết, kiên trì thực hiện, hiệu quả đã và đang được chứng nh
Kỳ họp thứ 10 của Quốc hội Khóa XV đang chuẩn bị cho một nhiệm vụ lập pháp rất lớn, với hơn 50 dự án luật dự kiến được xem xét thông qua, trong đó có nhiều luật khó. Và trước mắt, trọng trách lập pháp càng lớn hơn, nặng hơn, với sứ mệnh tạo ra đột phá về thể chế, tháo gỡ mọi khó khăn vướng mắc, giải phóng mọi nguồn lực, đưa đất nước bước vào thời kỳ phát triển mới, hiện thực hóa khát vọng một Việt Nam hùng cường.
Những kinh nghiệm từ lịch sử 80 năm, cùng tinh thần tận tâm, trách nhiệm, và đặc biệt là một bản lĩnh không thể lay chuyển, một dũng khí không thể khuất phục, đó sẽ là nền tảng, là tiền đề quý báu để Quốc hội tiếp tục vững bước và tiến xa hơn, trên hành trình lập pháp trong kỷ nguyên mới.