Tuy nhiên, với sự phát triển rầm rộ và tận dụng hết diện tích cho phát triển điện gió đã không tránh khỏi bất bất cập. Nhiều khu vực có khoảng cách giữa nhà dân và diện tích khai thác điện gió quá gần gây tác động xấu tới hệ sinh thái và sinh kế của người dân. Đặc biệt, sống gần với các cánh quạt khổng lồ chẳng biết “tai bay họa gió” ập đến lúc nào?
Nhiều dự án điện gió ảnh hưởng tới sinh kế của người dân
Cánh quạt điện gió rơi xuống làm thiệt hại diện tích nuôi trồng thủy sản của người dân là chuyện được nhắc đến nhiều lần vì hầu hết tại các địa phương đang cho khai thác điện gió như: Sóc Trăng, Bạc Liêu, Trà Vinh… đều có ít nhất một lần rơi gãy cánh quạt.
Người dân có diện tích bị ảnh hưởng thì ăn ngủ chẳng yên, còn chủ đầu tư dự án điện gió thì loay hoay bồi thường thiệt hại trong sự khiếu nại dai dẳng của người dân. Nhưng đó đã là chuyện cũ, tác động đáng quan tâm nhất của điện gió lúc này là làm ảnh hưởng trực tiếp đến quy trình canh tác, sản xuất và đời sống của các hộ dân.
Đến tỉnh Bến Tre, nơi có 8/19 dự án điện gió đã phát điện thương mại mới thấy hết nỗi u sầu của người dân sống gần dự án điện gió ven biển Thạnh Phú. Anh Lê Phước Lộc, ngụ tại xã Thạnh Hải có 7 ao nuôi tôm nằm gần dự án cho biết, 3 vụ liên tiếp vừa qua anh đều lỗ trắng tay, trung bình mất ít nhất 400 triệu/vụ. Đây cũng là tình cảnh chung của nhiều hộ khác trong cùng một khu vực.
“Gió mạnh là như có động đất ở dưới tầng nước ngầm. Cánh quạt gió quay quay làm bóng nắng chớp tắt, người như mình nhìn thôi cũng thấy chóng mặt. Buổi tối thì trụ điện gió có thắp bóng đèn vàng cũng làm ảnh hưởng đến tôm nuôi, tôm nó bỏ ăn”.
Đứng về nhì là “vương quốc” điện gió Bạc Liêu. Theo phản ánh của bà Nguyễn Thị Huệ, ngụ ấp Vĩnh Lạc, xã Vĩnh Thịnh, huyện Hòa Bình, 3 năm trước, Ban QLDA NN&PTNT tỉnh Bạc Liêu vận động 8 hộ dân ở đây ngăn kênh làm đường với thời gian 1 năm rồi sẽ hoàn trẻ lại nguyên hiện trạng ban đầu. Công trình điện gió Hòa Bình 2 cũng sử dụng tạm con đường này để vận chuyển vật liệu và đặt đường dẫn điện chồng lên ệng cống. Việc này khiến người dân không thể lấy nước vào để nuôi tôm và suốt mấy năm trời việc sản xuất bị đình trệ, khó khăn.
“Chúng tôi thống nhất chia sẻ với cấp Chính quyền nhưng đến nay đã quá thời hạn. Chúng tôi mong Chính quyền mời đại diện đơn vị đầu tư điện gió vào đây để thương lượng vì đường dây cáp điện gió và ống cống điện gió nằm chồng lên đường nước của chúng tôi khiến chúng tôi không thể lấy nước được. Chúng tôi chỉ yêu cầu trả đường nước lại cho chúng tôi giống như ban đầu như lúc chưa có điện gió về đây”.
Ngoài những tác động trực tiếp đến sinh kế thì sống quá gần với dự án điện gió cũng đang làm nhiều hộ gia đình ở Sóc Trăng và Bến Tre khổ sở. Theo đó, khoảng cách từ nhà đến các trụ điện chỉ vài chục mét, cánh quạt nặng hàng chục tấn lơ lửng trên nóc nhà, người dân lo sợ gãy cánh gây thương vong. Kèm theo đó là tiếng ồn từ cánh quạt khiến người già ngủ không được, còn trẻ nhỏ thì học hành không xong. Bà Trần Thị Bích, ngụ tại xã Thạnh Hải, huyện Thạnh Phú, tỉnh Bến Tre phàn nàn:
“Tôi đã già thì không nói, còn mấy đứa trẻ tội nó lắm vì bị ảnh hưởng tới chuyện học hành. Trong thời gian cho thuê đất làm điện gió 50 năm này biết bao nhiêu ảnh hưởng mà nói. Tôi ví dụ, một cái máy lạnh cũ đi nó phát ra tiếng ồn thôi là mình đã không chịu được, huống chị cánh quạt này nó quạt hằng giờ, hằng ngày thì sao mà chịu nỗi”.
Địa phương vẫn loay hoay giải quyết
Những phản ánh từ người dân đã được địa phương lắng nghe và đề ra giải pháp khắc phục. Tuy nhiên qua nhiều lần đối thoại, cả hai bên vẫn chưa tìm được tiếng nói chung cũng như đưa ra giải pháp khắc phục triệt để. Dựa theo Thông tư số 02 của Bộ Công Thương thì các trụ tháp điện gió phải cách nhà dân tối thiểu 300m, tuy nhiên rà soát tại nhiều dự án Năng lượng tái tạo đang hoạt động tại ĐBSCL thì rất ít nơi đảm bảo khoảng cách này. Khi đề nghị phải xử lý thì địa phương lại loay hoay mong người dân “thông cảm” cho.
Ông Trần Văn Lâu, Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng trả lời người dân bị ảnh hưởng bởi dự án điện gió trên địa bàn tỉnh như sau:
“Tỉnh đã kiến nghị rất nhiều lần nhưng vẫn chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể. Cũng chưa có cơ sở pháp lý nào để UBND tỉnh bắt chủ đầu tư phải bồi thường hoặc hỗ trợ cho các hộ dân. Cho nên rất mong bà con hiểu và thông cảm”.
Từ hào hứng về những triển vọng thu nắng - gặt gió, đem lại lợi nhuận lớn cho nhà đầu tư và đóng góp lớn cho ngân sách mà khắp các tỉnh ven biển ĐBSCL “nổi lên” kế hoạch thu hút đầu tư vào lĩnh vực năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, nhiều nơi người dân địa phương và chủ đầu tư chưa tìm được tiếng nói chung. Ở đó, tháp điện gió vẫn cứ mọc lên san sát và hoạt động rầm rộ, trong khi người dân xung quanh thì chịu ảnh hưởng ít nhiều bởi nguyên lý hoạt động của những cổ máy khổng lồ này.
Điều này đặt ra một yêu cầu đối với các địa phương, đi đôi với chiến lược kêu gọi đầu tư cũng cần phải có nguyên tắc yêu cầu chủ đầu tư khai thác không được gây ảnh hưởng đến sinh kế của người dân xung quanh. Nhất là khi giao đất cho chủ đầu tư cần phải có chính sách tái định cư hợp lý, hợp tình cho người dân khu vực bị ảnh hưởng.