Thường xuyên tham gia giao thông trên các tuyến cao tốc, chị Trần Thu Uyên (Hà Nội) chưa thực sự hài lòng với chất lượng dịch vụ một số trạm dừng nghỉ trên cao tốc Hà Nội – Lào Cai. Theo chị Uyên, không chỉ là cơ sở vật chất đã xuống cấp, mà các dịch vụ cũng không đáp ứng được yêu cầu:
"Hơi thô sơ so với những trạm mình đã đi qua, đồ ăn không quá đa dạng, còn nhà vệ sinh thì cũng đầy đủ tiện nghi, nhưng nó không vệ sinh như mình mong muốn".
Anh Phan Văn Giáp, nhà xe An Phú Quý cũng không mấy dễ chịu khi vào trạm dừng nghỉ khu vực Liêm Tuyền, thuộc cao tốc Hà Nội – Ninh Bình: "Nhà em cũng vào nghỉ đấy một vài lần, nhưng chỗ đó hơi bẩn, không gian nghỉ cho lái xe chưa được sạch sẽ".
Theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 01: 2024, trạm dừng nghỉ đường bộ phải có các hạng mục công trình dịch vụ công ễn phí như bãi đỗ xe, không gian nghỉ ngơi cho lái xe, nhà vệ sinh… nhưng thực tế, không phải trạm dừng nghỉ nào cũng đáp ứng được yêu cầu này.
Ông Đỗ Văn Bằng, giám đốc nhà xe Sao Việt cho hay, tâm lý khách hàng và lái xe đều mong muốn các trạm dừng nghỉ thực sự trở thành điểm dừng chân an toàn, thoải mái. Nhưng thực tế một số trạm đang khai thác đã bị xuống cấp, chất lượng dịch vụ không đáp ứng yêu cầu:
"Quản lý một đơn vị vận tải, chúng tôi rất hiểu tâm lý của khách hàng, tâm lý của lái xe. Cái đáng quan tâm ở đây là nghỉ ngơi cho hành khách, cho lái xe khi vào trạm. Cái này là điều cực kỳ cần quan tâm, nhưng hiện tại chưa có trạm nào làm được cái đó".
Ông Đặng Văn Chung, Phó Chủ tịch Hiệp hội vận tải ô tô Việt Nam cũng cho rằng, quy chuẩn về trạm dừng nghỉ hiện hành đã đầy đủ và không cần quy chuẩn riêng về chất lượng trạm dừng nghỉ. Bởi, khi xây dựng quy chuẩn đường cao tốc, cơ quan soạn thảo đã tham khảo kinh nghiệm quốc tế và quy định rõ trạm dừng nghỉ là một hạng mục bắt buộc trong cấu phần của dự án:
"Quy chuẩn này cần bổ sung các tiêu chí về chất lượng, hiện nay mới chỉ nói phải có cái nọ, phải có cái kia, phải có công trình vệ sinh, phải đảm bảo… Và hiện nay, chất lượng không được còn do cơ chế quản lý. Tại sao trên các quốc lộ, trên các trục đường không phải cao tốc, các trạm dừng nghỉ chả có Nhà nước đầu tư, chỉ tư nhân đầu tư mà hoạt động tốt thế, đi vào vệ sinh không ai thu tiền cả".
Tại buổi tọa đàm diễn ra sáng 24/12, do Báo Xây dựng tổ chức, bà Phan Thị Thu Hiền, Phó Cục trưởng Cục Đường bộ Việt Nam cho hay, trong số 21 trạm dừng nghỉ được quy hoạch trên cao tốc Bắc – Nam, hiện đã hoàn thành 4 trạm, còn 17 trạm đang triển khai, dự kiến nhiều trạm cũng sẽ hoàn thành trong năm 2025.
Cũng theo bà Hiền, khung pháp lý về đầu tư, xây dựng, tổ chức khai thác và quản lý trạm dừng nghỉ đều có thông tư đầy đủ, các chủ đầu tư, nhà khai thác quan tâm đẩy mạnh phục vụ đa dạng nhu cầu của người tham gia giao thông, trong đó có vận tải hàng hoá, nhu cầu xếp hàng, chứ không chỉ vận tải hành khách:
"Việc đa dạng hóa dịch vụ của các trạm dừng nghỉ chính là một trong những cách thu hút khách lớn nhất của các trạm dừng nghỉ. Tôi mong rằng trong cái cơ hội phát triển cho trạm dừng nghỉ cho những giai đoạn sau này, thì cần quan tâm đến các dịch vụ phục vụ chung cho logistic, chứ không phải chỉ phục vụ hành khách như hiện nay".
Hơn 20 năm công tác tại Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA), chuyên gia giao thông Phan Lê Bình cũng cho rằng, ở Nhật Bản, việc giới thiệu sản phẩm địa phương là yếu tố rất quan trọng, giúp thu hút khách đến vùng sâu, vùng xa và sử dụng trạm dừng nghỉ. Bên cạnh đó, Nhật Bản đề xuất mô hình trợ giá hoặc hỗ trợ chi phí duy tu, bảo dưỡng, hoặc Nhà nước hỗ trợ thêm đối với các tuyến có lưu lượng thấp, đồng thời đánh giá chất lượng định kỳ:
"Cần một cơ chế kiểm định và công bố đạt chuẩn hay không đạt chuẩn với các trạm dừng nghỉ, bởi vì người dân không thể vì trạm dừng nghỉ này chất lượng thấp mà chạy thêm 30km nữa để chọn trạm khác tốt hơn. Cho nên rất cần cơ quan nhà nước một mặt có trợ giá để giúp nó sống, nhưng các trạm đó phải được kiểm định xem nó có đạt được yêu cầu tối thiểu mà nhà nước đặt ra hay không".
Một số ý kiến cũng cho rằng, đảm bảo chất lượng các trạm dừng nghỉ không chỉ là yêu cầu về tiện ích, mà còn là thước đo trách nhiệm trong đầu tư và quản lý hạ tầng giao thông. Một trạm dừng nghỉ đạt chuẩn sẽ giúp lái xe hồi sức, giảm mệt mỏi, qua đó góp phần phòng ngừa tai nạn giao thông.
Điều này đòi hỏi các cơ quan chức năng phải siết chặt kiểm tra, giám sát từ khâu quy hoạch, xây dựng đến vận hành, không để trạm dừng nghỉ chỉ “đủ tên mà thiếu chất”.