Khởi kiện Công ty nước sạch sông Đà: Rất khó, cần chính quyền can thiệp, buộc bồi hoàn thiệt hại

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Chỉ trong vòng vài ngày trở lại đây, thành phố Hà Nội chứng kiến nhiều hình ảnh hiếm gặp: Các cư dân xếp hàng lấy nước từ xe téc như thời bao cấp; thị trường “cháy” mặt hàng nước đóng chai; nhiều người dân thậm chí phải di tản đi nơi khác khi thiếu nước sinh hoạt trầm trọng.

Ngay cả khi từ tối 16/10, Viwasupco cấp nước trở lại vào đường ống phân phối nước cho các công ty bán cho các hộ dân, tâm lý người dân Thủ đô vẫn hết sức phấp phỏng, vì không phải ai cũng có điều kiện và thời gian để mau chóng thau rửa bể chứa nước của hộ hoặc khu mình.

Đề cập khả năng khởi kiện dân sự đối với Viwaco, GS.TS Đặng Kim Chi – Phó Chủ tịch Hội bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam cho rằng, ở Việt Nam chưa có tiền lệ về việc này, nên chưa thể dự đoán mức độ thành công nếu một nhóm đông người kiện một tổ chức liên quan đến chất lượng nước. Nhưng có thể khẳng định, để xảy ra tình trạng nước sạch nhiễm tạp chất hữu cơ dầu thải từ đầu nguồn bán cho cả triệu dân là trách nhiệm chính của Công ty cung cấp nước sạch – Viwaco:

“Tất cả nhà máy nước phải bảo vệ nghiêm ngặt, canh gác nguồn nước đầu vào, nhà máy. Không biết tại sao trường hợp xảy ra với Sông Đà. Có thể họ chỉ quan trắc các chỉ số thông thường mà không làm với chỉ số đặc biệt như chất hữu cơ. Đây là bài học lớn cho tất cả nhà máy nước, những nơi lấy nước mặt của các dòng sông từ miền Bắc, miền Trung đến TP.HCM”.

Trong khi đó, trao đổi với VOV Giao thông, Luật sư Trần Tuấn Anh – Giám đốc văn phòng Luật Minh Bạch cho biết, người dân hoàn toàn có thể khởi kiện về hành vi vi phạm cam kết hợp đồng giữa người dân với Viwaco theo Quy trình tố tụng dân sự và theo Nghị định 117. Điều này dẫn tới tổn hại cho người dân, như: Không thể tiến hành hoạt động kinh doanh, không thể sinh hoạt bình thường trong nhà, thiệt hại về chi phí phát sinh mua nước, thiệt hại về sức khỏe do nguồn nước bẩn, thiệt hại về tinh thần.

Quy trình khởi kiện trong trường hợp các bên không thỏa thuận được việc bồi thường bao gồm:

“Ở đây, người dân có quyền khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại ra tòa án nơi công ty Viwaco đóng trụ sở. Điều kiện người dân cần thu thập chứng cứ chứng minh hành vi vi phạm hợp đồng của Viwaco. Điều này đã được UBND TP công bố qua các kết quả xét nghiệm. Thứ hai, phải chứng minh được thiệt hại do hành vi của Wiwaco gây ra. Và làm đơn khởi kiện để yêu cầu tòa án bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp”.

Tuy nhiên, ở góc độ vừa là công dân chịu ảnh hưởng bởi nước bẩn Viwaco cung cấp, vừa là chuyên gia về luật, Luật sư Trần Tuấn Anh cũng thừa nhận, việc khởi kiện hết sức khó khăn. Mỗi gia đình có thiệt hại và là một nguyên đơn riêng, việc chứng minh thiệt hại không dễ dàng. Muốn khởi kiện phải khởi kiện từng vụ một, không thể khởi kiện tập thể. Quy trình tiến hành tố tùng từ thu thập chứng cứ, làm đơn khởi kiện, thụ lý, giải quyết, xét xử sơ thẩm, phúc thẩm kéo rất dài. Trong khi giá trị yêu cầu bồi thường thiệt hại rất nhỏ, thì thiệt hại về mặt sức khỏe, tinh thần rất khó đo lường, lại có tác động lâu dài.

Luật sư Trần Tuấn Anh cho rằng, trong những sự cố môi trường tương tự như cháy nhà máy Rạng Đông hay nước bẩn sông Đà, rất cần sự vai trò rõ ràng hơn của cơ quan chức năng, cụ thể là UBND TP. Hà Nội – đơn vị chịu trách nhiệm trực tiếp về mức độ an toàn mọi mặt cho người dân Thủ đô.

“Nếu như TP Hà Nội nhanh hơn, linh hoạt và có kinh nghiệm trong phản ứng với sự cố môi trường, thì khi nhận phản ánh của người dân, phải dừng ngay việc cấp nước. Đồng thời, điều nguồn nước thay thế đủ tiêu chuẩn nhu cầu đời sống dân sinh. Sau đó, nhà nước tính toàn bộ việc khắc phục thiệt hại, yêu cầu Sawico bồi hoàn chi phí. Có như vậy mới là giải pháp phù hợp để giải quyết những sự cố môi trường như thế này”.

Bên cạnh đó, chuyên gia luật cũng khẳng định, UBND TP Hà Nội cần xem xét nghiêm túc việc phê duyệt cho Viwaco là đơn vị cung cấp nước sạch cho 1/6 dân cư Thủ đô.

Năng lực của công ty này có đáp ứng được sứ mệnh lớn như vậy hay không? Khi mà chính họ không đủ khả năng cách ly nguồn thải ra khỏi nguồn nước xử lý, không tách nổi các hóa chất ra khỏi nước bán cho người dân?