Hậu Giang: Ồ ạt đầu tư điện mặt trời áp mái, người dân lo ngại

Thời gian qua trên địa bàn tỉnh Hậu Giang xuất hiện nhiều công trình điện mặt trời áp mái dẫn đến sự nghi ngại của người dân địa phương. Vì sao lại như vậy?

"Trời nắng hú lắm, họ cấm không cho ai vô đó hết sợ điện giật. Hôm bữa có chú sửa điện ở đó bị giật, mà giật nhẹ chứ không có giật nặng như điện của mình đang xài".

Vừa rồi là lời kể của bà Trần Thị Hầm, sống cạnh dự án điện mặt trời áp mái rộng 42 ngàn m2 tại ấp Mỹ Thuận 2, xã Phụng Hiệp, huyện Phụng Hiệp tỉnh Hậu Giang khi tận mắt chứng kiến một sự cố đã xảy ra liên quan Dự án điện mặt trời.

Qua tìm hiểu, Dự án sản xuất nông nghiệp “nuôi gà thả vườn” kết hợp điện mặt trời áp mái trên diện tích đất nông nghiệp và đất lúa này được UBND huyện Phụng Hiệp cấp chủ trương năm 2020. Tuy nhiên tại thời điểm khảo sát, toàn bộ diện tích trên không hề chăn nuôi thả gà mà được cắm trụ, lợp mái cách mặt đất 3m và lắp tấm pin năng lượng mặt trời.

Vào trời nắng, khi tấm pin hấp thu năng lượng có phát ra tiếng kêu. Hiện Dự án đã đấu nối vào đường dây điện quốc gia. Sống ở khu vực này nhưng chính bà Trần Thị Hầm cũng không hiểu được giá trị lẫn mức độ an toàn của Dự án vừa đề cập. Bà cho biết:

"Họ nói làm năng lượng mặt trời rồi ở dưới nuôi lươn, trồng rau gì đó. Mà nghe nói làm điện năng lượng chớ tui có biết gì đâu, sợ ảnh hưởng tới người thôi chứ còn cây cối thì kệ. Người ta nói họ làm để bán điện ở đây cho mình xài. Chỉ biết vậy thôi".

Được biết, thời điểm hiện tại, nhà nước chưa ban hành tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với các thiết bị, hệ thống điện mặt trời mái nhà. Tuy nhiên khi các doanh nghiệp kinh doanh điện áp mái mua đất tại các vùng quê thì nhiều hộ dân đã bắt đầu lo ngại về tác động của dự án đến cây trồng vật nuôi và cả con người.

Câu chuyện xử lý những tấm pin khi hết hạn sẽ xử lý ra sao đặc biệt được quan tâm. Chị Ánh Tuyết  - Ngụ ấp Mỹ Thuận 2, xã Phụng Hiệp, huyện Phụng Hiệp chia sẻ:

"Tôi cũng biết là hứng nắng làm điện mà sau này 20 năm hết hạn rồi những tấm pin đó phân hủy sao, không biết có mùi hôi gì không? Ở thị trấn Búng Tàu của huyện Phụng Hiệp cũng có 1 chỗ làm điện này, cô sống gần đó nói cây ngắn hạn thì không sao, còn cây lâu năm nó vàng lá hết, không phát triển, chắc nó nóng quá".

Theo thống kê số giờ nắng ở Hậu Giang bình quân từ 2.200- 2.500h/năm. Trên địa bàn tỉnh bấy giờ còn có 2 khu công nghiệp, 8 cụm công nghiệp-tiểu thủ công nghiệp với tổng diện tích quy hoạch hơn 1.000 hecta. Ngoài ra, Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao cũng sở hữu diện tích quy hoạch gần 5.200 hecta. Đây là một lợi thế không nhỏ để tỉnh kết hợp phát triển điện mặt trời với sản xuất nông nghiệp công nghệ cao trong thời gian tới.

Thế nhưng ông Trần Viết Nguyên, Phó trưởng Ban Kinh doanh của tập đoàn điện lực Việt Nam (EVN) lại cho biết đang tồn tại một nghịch lý. Đó là toàn quốc đã phát triển được trên 66.000 dự án điện mặt trời mái nhà, với tổng công suất lắp đặt 2.200MWp, tạo ra được lượng điện năng cho hệ thống là 877 triệu kWh, tăng hơn gấp đôi so với cuối năm 2019.

Tuy nhiên, sự phát triển nóng các dự án điện mặt trời thời gian qua tại một số khu vực đã vượt khả năng giải tỏa công suất lưới điện, vì thế có nơi chưa thể tiếp nhận hết sản lượng điện mà người dân có nhu cầu đăng kí và bán cho EVN.   

"Đối với một số khu vực miền Trung, Tây Nguyên và miền Nam có hiện tượng phát triển nóng các dự án điện mặt trời có quy mô công suất dưới 1MW, tạo ra áp lực khá lớn đối với các đơn vị điện lực sở tại, do việc xây dựng mở rộng các tuyến lộ đường dây và trạm biến áp không thể ngày một ngày hai mà cần phải có thời gian đầu tư mở rộng lưới thì mới tiếp nhận được toàn bộ lượng công suất do khách hàng phát triển".

Rõ ràng việc phát triển năng lượng tái tạo, điện mặt trời gắn với phát triển nông nghiệp là nhằm phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế, điều kiện tự nhiên. Giá mua điện mặt trời mái nhà đã từng đạt mốc cao nhất trong các loại hình đầu tư điện mặt trời. Dù vậy, cơ chế này đã kết thúc vào cuối năm 2020 và đang chờ xem xét để được mua bán tiếp vào năm 2021.

Trong khi đó, cuộc đua đầu tư để được hưởng giá điện cao, cũng như nở rộ các dịch vụ cung ứng thiết bị điện mặt trời từng diễn ra và cái giá rất đắt phải trả đã được nhận diện.

Trước “làn sóng” đầu tư ồ ạt điện áp mái nhiều rủi ro tại Hậu Giang nói riêng và các tỉnh thành khác nói chung tại ĐBSCL, rất cần những kế hoạch bài bản hướng đến lợi ích lâu dài, sự phát triển bền vững để đảm bảo nhu cầu sử dụng điện cũng như sự an toàn cho người dân, vật nuôi, cây trồng và môi trường toàn khu vực./.