Chuyện hôm nay: Rác đô thị

Chúng ta lại sắp bước vào một mùa hè mới và một trong những câu chuyện sẽ được nói đến rất nhiều vào mùa hè (tất nhiên là mùa đông, mùa thu, mùa xuân, câu chuyện đấy cũng không hề giảm đi) nhưng mùa hè nó sẽ lớn hơn, đó là câu chuyện của rác.

Câu chuyện của việc các bãi rác lưu cữu sẽ bốc mùi, các địa điểm gom rác không được dọn dẹp sẽ phát sinh bụi, các khu xử lý rác sau những cơn mưa đầu mùa, nắng đầu mùa sẽ phát tán mùi ra không gian xung quanh.

Cách đây khoảng gần 20 năm, với sự giúp đỡ của Nhật Bản (JICA), Hà Nội đã từng vận hành chương trình 3R (Reduce, Reuse, Recycle), tức là giảm thiểu, giảm bớt rác thải,và có sự tái sử dụng tái chế rác.

Hà Nội có lẽ là một trong số ít những đô thị ở châu Á mà việc thu gom, vận chuyển và việc xử lý rác vẫn còn nằm ở rất xa tiêu chí của một đô thị hiện đại. Mặc dù số lượng rác của chúng ta tăng lên rất nhiều, nhưng hầu như không được phân loại.

Vì không được phân loại nên khối lượng rác cũng lớn hơn.

Có một ví dụ thế này, nếu các bạn có dịp đi ra nước ngoài, các bạn sẽ thấy ở dưới những gốc cây trong các vườn hoa, công viên tại các đô thị lớn đều được rải một lớp lá và một lớp dăm gỗ (được băm từ các cành cây đốn từ chính trong đô thị đó).

Sau khi băm, họ trải lại mặt đất, xung quanh các gốc cây, vừa tạo mùn nhưng đồng thời cũng giúp giảm thiểu một phần rất lớn số lượng rác phải chuyển đi.

Trong khi đó, tôi cũng đã từng có cơ hội nói chuyện trực tiếp với các công nhân cắt tỉa cây xanh, vệ sinh môi trường.

Tôi hỏi họ: “Tại sao các anh không gom lá phủ lên các luống hoa?”. Họ nói với tôi rằng: “Không, quy định là chúng tôi phải quét và gom tất cả lá vào xe rác để chuyển ra khỏi thành phố”. Trong khi đó, cây cối ở thành phố không có nguồn tạo ra chất mùn để có thể sống.

Đấy là một ví dụ rất nhỏ  của khả năng Reuse (tái sử dụng) và Recycle (tái chế) của chúng ta thấp như thế nào.

Câu chuyện thứ hai, đó là đến bây giờ, hầu hết các gia đình Hà Nội đều không phân loại rác. Các loại túi ni-lông, bao bì, chai lọ, đều để chung trong một túi cùng với rác thực phẩm. Như vậy thì chai lọ, ni-lông sẽ không được tái sử dụng và việc tái chế, xử lý rác thực phẩm cũng khó khăn hơn rất nhiều.

Chính việc đó cũng đang làm thêm gánh nặng cho những người gom rác. Trong khi với những người gom rác ở hầu hết các tuyến phố của Hà Nội, thì phải nói thật đó, với họ đó là một trong những công việc mà sự lạc hậu của nó không thay đổi trong hàng chục năm qua, vẫn là cái chổi tre, vẫn là cái xe rác lọc cọc.

Rồi sau khi rác được gom bằng sức người như vậy, các xe rác lại được tập kết ngay ở trên các con phố, tuyến đường. Không khó để chúng ta nhìn thấy, trên đường Nghi Tàm – một con đường mới mở của thủ đô, mà ngay cửa khẩu đi ra lại gặp ngay một bãi rác khổng lồ.

Hay xung quanh hồ Tây, xung quanh các tuyến phố lớn, thỉnh thoảng chúng ta lại gặp một “bãi” xe rác. Và đến giờ gom rác thì bốc mùi, bụi bặm đang làm cho đô thị trở nên ô nhiễm hơn

Cá nhân tôi nghĩ, có lẽ đã đến lúc các đô thị lớn cần phải có một chiến lược rõ ràng và cần phải hiện đại hóa bắt đầu từ việc thu gom rác, xử lý rác.

Câu chuyện đó sẽ không thể chỉ giải quyết được bằng một khu chôn rác, hay là một nhà máy điện rác.

Nó sẽ phải bắt đầu từ từng cư dân, bắt đầu từ việc các công ty xử lý rác, các công ty vệ sinh, thu gom rác thế nào để rác được thu gom đúng cách, được thu gom một cách sạch sẽ và tăng khả năng tái chế, cũng như khả năng tái sử dụng.

Bởi vì một đô thị lớn có hàng triệu đến hàng chục triệu dân, không thể nào tiếp tục thu gom rác, xử lý rác giống như những thời đầu tiên của một đô thị vài chục nghìn dân được./.