Can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ: Cần liệu pháp yêu thương

Nhân Ngày Thế giới nhận thức về tự kỷ (02/4), mời các bạn cùng Kênh VOV Giao thông đến thăm một nơi đặc biệt, với câu chuyện về những trẻ em đặc biệt này.

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Ngôi trường Khai Trí nằm sâu trong một con hẻm ngoằn ngoèo tĩnh lặng giữa ồn ã Sài Gòn. Gần 100 trẻ tự kỷ đang được chăm sóc, trị liệu tại đây.

Hôm nay là một ngày đặc biệt. Trong tiếng nhạc rộn rã, từng tốp học trò chạy vòng quanh cô giáo, chơi ném bóng, nhảy lò cò, vượt chướng ngại vật.

Các bạn nhỏ, thụ động nhút nhát hơn được cô giáo hỗ trợ chơi trò phân biệt màu sắc. Những ngón tay bé xíu lem nhem dính đầy màu vẽ, tự họa một bức tranh “phi trừu tượng”. 

Giữa sân là khu vườn “Ước mơ”, mỗi phụ huynh góp một chậu cây mang tên các bé, được chăm sóc tưới tắm mỗi ngày. 

“Con ước con không sợ nữa”; “Con ước bố mẹ hiểu con hơn”; Con ước các bạn chơi với con”..

Những mảnh giấy mang ước mơ bé bỏng, nguệch ngoạc nét chữ, ghim trên giá đỡ khu vườn....

Đây là một trong những hoạt động trong phương pháp trị liệu vận động, tâm lý cho trẻ để các bé có những “tiếp xúc” giao tiếp, hòa nhập ban đầu.

Bà Võ Thị Thùy, Hiệu trưởng Trường giáo dục chuyên biệt Khai Trí cho biết, cơ sở ở quận Bình Thạnh dành cho các học sinh 2-12 tuổi, còn một trung tâm ở huyện Củ Chi cho độ tuổi từ 12 đến trên 20:

“Các em vào đây bị rối loạn nhiều thứ, nhất là rối loạn giác quan. Có những em mất ngủ liên tục, quấy khóc. Ba mẹ như “người khùng, người điên” luôn. Có những em động kinh. Cái này y khoa phải can thiệp. Song song đó là giúp các em trị liệu tâm lý. Tiếp theo là điều hoà các giác quan, giúp các em nhìn được, nghe được, nói được. Não kết nối rồi, rồi sau đó, giáo dục mới “ra tay”.

Ròng rã hơn 6 năm, chị Hương từ Thủ Đức ngày ngày đưa con đến trường Khai Trí (Bình Thạnh). Giờ chị thực sự hạnh phúc vì đã làm bạn được với con, mỗi ngày được con nhắc: “Mẹ chở con đến trường”.

Từ khi phát hiện con mắc tự kỷ đến nay, đó là cả một hành trình dài với chị: “Hai vợ chồng thức cả đêm luôn, chỉ thức để khóc. Mình đang trẻ, mình mới có con, tự nhiên nói con bị tự kỷ, mình không biết thế nào như mất phương hướng luôn. Song, cả nhà cũng đồng hành với con, ở giai đoạn đó bé không biết gì. Từ ăn uống, vệ sinh. Nó muốn một cái gì nó không biết thể hiện bằng lời nói. Nó cào cấu bản thân...Bé bị, gia đình giống như bị theo bé vậy luôn”.

Cô Hồ Thị Thảo (31 tuổi), từ một giáo viên mầm non, đến với trường Khai Trí từ sự tò mò, muốn tìm hiểu về trẻ tự kỷ. Đã có nhưng phút băn khoăn, dao động, nhưng tình yêu vô bờ giúp cô vượt qua tất cả, để gắn bó với các trẻ em tại đây, như một cơ duyên:

“Khi vào trường những năm đầu, thấy trong lòng không được rồi, không thể theo nghiệp lâu dài. Vì rất là cực, can thiệp bé bình thường đã cực, các bé này còn cực hơn. Mỗi lần định bỏ cuộc, mình lại thấy các con trong đầu nảy suy nghĩ các con sẽ như thế nào. Cứ thêm 1 nữa, 1 năm nữa và rồi 10 năm, giờ thì mình nghĩ sẽ giúp đỡ các con đến khi nào mình có thể…”

Tiến sĩ, Bác sĩ Huỳnh Tấn Mẫm, người sáng lập ngôi trường chuyên biệt Khai Trí cũng là phụ huynh của 2 con mắc bệnh tự kỷ. Kiêm nhiệm nhiều vị trí từ lúc trường còn sơ khai hơn 10 năm trước, và đặt vai trò làm cha mẹ có con tự kỷ, ông thấu cảm những khiếm khuyết trong vấn đề dạy-trị liệu trẻ tự kỷ.

Nhận thức đã thay đổi nhiều, song chưa có một sự thống nhất về quy chuẩn từ Trung ương đến địa phương. Hiện, vẫn còn tình trạng trộn chung trẻ tự kỷ cùng học với các bé bình thường, cô giáo không phải chuyên biệt nên không tạo ra chất lượng. Một lớp học “lắp ghép” tạm bợ như vậy, phấn đấu hòa nhập, song thực chất chẳng thể giúp nhiều cho các em. 

Theo bác sĩ Mẫm, giai đoạn vàng để can thiệp trẻ tự kỉ là từ 24-36 tháng, nếu không có những trung tâm chất lượng trong chẩn đoán phát hiện sớm trẻ tự kỷ sẽ làm phụ huynh mất định hướng. Như vậy, cha mẹ hôm nay xách con đi chỗ này, mai đi chỗ khác, vừa tốn thời gian, vừa mất đi cơ hội của trẻ.

“Qua tuổi tiếp thu được – tuổi vàng. Mất tuổi vàng rồi là các cháu đi luôn đó... từ 5-6 tuổi không thể tiếp thu như 2-3 tuổi. Cho nên nhà nước phải có các trung tâm hoạt động đúng hướng, được niềm tin, được công nhận. Như thế phụ huynh tin tưởng gửi con vào thì mới ổn định… Phụ huynh rất lo lắng, vì không biết phải dạy con như thế nào khi con ở nhà, còn ở trường thì khó khăn về kinh phí; có nhiều phụ huynh khó khăn, 6-7 tháng không có tiền đóng tiền học cho con”, Bác sĩ Mẫm đau đáu.

Việt Nam có khoảng 1 triệu người tự kỷ tính đến năm 2019. Uớc tính cứ 100 trẻ em sinh ra thì có 1 trẻ mắc chứng tự kỷ. Nhận thức của thế giới về người tự kỷ đang ngày càng cởi mở hơn.

Song, để giúp người mắc chứng tự kỷ nói chung và trẻ tự kỷ nói riêng hòa nhập, vẫn cần thêm rất nhiều sự thấu cảm từ xã hội; cần thêm những chính sách phù hợp để trẻ tự kỷ được can thiệp sớm bằng các liệu pháp hiệu quả, giúp các em có cuộc sống khỏe mạnh, hạnh phúc theo cách đặc biệt của mình.