Xe buýt thư viện - Lợi thế của kho tri thức di động

Nghe nội dung chi tiết tại đây: 

Mới đây, Hệ thống thư viện New York (Mỹ) cho biết sẽ bổ sung 3 xe buýt thư viện trong thời gian nâng cấp một thư viện lớn của thành phố.

Mỗi một xe buýt sẽ có 2 nhân viên cùng gần 1.000 cuốn sách, hoạt động theo lịch cố định gần các khu vực trường học. 

Xe buýt thư viện ra đời vào khoảng giữa thế kỷ 18 tại Anh và có mặt lần đầu tại Mỹ vào năm 1905. Vào thời đó, thư viện di động chủ yếu là xe ngựa kéo. Một trong những người khởi xướng phong trào xe thư viện tại Mỹ là bà Mary Titcomb, thủ thư tại hạt Washington, bang Maryland. Cho đến nay, bà Mary vẫn là nguồn cảm hứng với các nhân viên, thủ thư trong ngành giáo dục của bang này. Cindy Rao, một thủ thư chia sẻ: “Hạt Washington là một trong những nơi đầu tiên phát triển phong trào thư viện di động. Từ xe ngựa kéo đến giờ là xe buýt. Người dân bang Maryland đã làm điều này103 năm. Đó là nhờ bà Mary với lòng quyết tâm mang tri thức tới những người dân nghèo”.

Người đầu tiên có ý tưởng dùng ô tô làm thư viện là bà Sarah Byrd, thủ thư tại bang New Jersey. Vào năm 1940, xe tải lần đầu được sử dụng làm thư viện trong chiến dịch phổ biến xe thư viện toàn hạt Fairfax, bang Virginia. Đến cuối thế kỷ 20 là thời kỳ hoàng kim của xe buýt thư viện, khi có tới hơn 1.100 xe hoạt động, nhiều nhất là tại bang Kentucky với hơn 100 xe. 

Xe buýt thư viện có thể chở theo hàng nghìn cuốn sách để phục vụ độc giả. Tuy nhiên, giá nhiên liệu tăng cùng ngân sách giảm vào những thập niên 1970 và 1980 đã khiến số lượng xe thư viện giảm đi. Một số người còn cho rằng, xe thư viện đã trở nên lỗi thời trước e-book, hay còn gọi là sách điện tử; chưa kể tới chi phí vận hành.

Và để theo kịp thời đại, các xe buýt thư viện cũng có sự nâng cấp nhất định. Chúng chuyển sang sử dụng các nhiên liệu ít gây ô nhiễm môi trường hơn như pin mặt trời hoặc điện. Nguồn tri thức cũng không chỉ tới từ những cuốn sách giấy truyền thống, mà còn có cả sách điện tử kèm theo các dịch vụ khác như một thư viện thông thường.

Lịch hoạt động của các xe buýt thư viện cũng trở nên linh hoạt hơn rất nhiều, không chỉ gần các khu vực trường học mà tới cả các khu dân cư. Thậm chí một số nơi còn phát triển dịch vụ đưa sách tới tận nhà cho những người cao tuổi đi lại khó khăn. Mô hình xe thư viện 360 của hạt Shawnee, bang Kansas là một điển hình. Với hơn 16 điểm dừng cùng dịch vụ, đầu sách phong phú, những chiếc xe thư viện luôn nhận được sự ủng hộ nhiệt tình từ người dân.

Nhờ đó mà xe buýt thư viện đã có sự trở lại ngoạn mục. Trong những năm từ 2003 tới 2005, số xe thư viện tại Mỹ đã không còn giảm mà tăng 10%. Số liệu nghiên cứu mới đây nhất cho thấy, trên toàn nước Mỹ có gần 700 xe buýt thư viện, mang sách và tri thức tới hàng triệu trẻ em và người dân. Những người như thủ thư Cindy Rao luôn tự hào về công việc của mình: “Không chỉ người dân mà các chính trị gia ngày nay cũng ủng hộ việc làm của chúng tôi. Nhờ đó mà chúng tôi có động lực theo đuổi công việc này. Ngoài kia vẫn luôn có người ham học, ham muốn đọc sách, họ cần chúng tôi”.

Tại Việt Nam, thư viện di động cũng xuất hiện tại một số tỉnh. Tính từ đầu năm 2019, Xe thư viện thông minh do Thư viện Khoa học tổng hợp Tp.HCM phục vụ hơn 15 nghìn học sinh tại các khu vực đồng bằng Sông Cửu Long. Hay thư viện di động trong chuỗi hoạt động mang tri thức đến với học sinh vùng cao Tương Dương của Thư viện tỉnh Nghệ An. 

Có thể thấy, mô hình thư viện di động đã tạo cơ hội cho người dân tiếp cận được với nguồn sách báo, công nghệ thông tin, nâng cao mức hưởng thụ văn hóa tinh thần, góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm công dân trong việc tuân thủ chính sách pháp luật của Nhà nước.