Thiếu “ảo” xăng dầu, giải quyết từ gốc rễ

Một phần là do giá xăng dầu thế giới có biến động với biên độ lớn, trong chu kỳ điều hành, giá xăng dầu trong nước chưa phù hợp với giá thế giới dẫn đến bán lỗ. Do đó, muốn giải quyết tình trạng này căng cơ thì cần giải quyết gốc rễ của vấn đề...

Theo phản ánh của hàng loạt doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu, tình trạng cắt chiết khấu, chiết khấu 0 đồng sau một vài ngày sau kỳ điều chỉnh giá ngày 11/10 vừa qua đã tái diễn khiến người kinh doanh không khỏi khóc ròng. Thậm chí, một số thương nhân phân phối khi nhập hàng từ các doanh nghiệp đầu mối tư nhân cũng phải chịu mức chiết khấu 0 đồng.

Ghi nhận thực tế cho thấy, ở thời điểm này, chiết khấu hoa hồng chi cho đại lý, cửa hàng bán lẻ xăng dầu tại tỉnh Tiền Giang và Bến Tre với mức cao nhất là 250 đồng/lít; thậm chí nhiều doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu có hoa hồng là 0 đồng.

Theo các doanh nghiệp, đại lý xăng dầu mức hoa hồng 500 đồng/lít thì mới bằng vốn, đủ để trả lương cho nhân viên và chi phí điện, nước. Đã vậy, mấy ngày nay, nguồn cung xăng dầu từ các đơn vị  đầu mối, đại lý cấp 2 đến các đại lý, cửa hàng bán lẻ xăng dầu rất chậm, có thời điểm thiếu hụt cục bộ phải đóng cửa.

Theo nhiều doanh nghiệp, nếu không điều chỉnh mức hoa hồng hợp lý và đảm bảo nguồn cung thì trong những ngày tới đây có nguy cơ xảy ra đứt gãy nguồn cung; các đại lý thua lỗ hết khả năng cầm cự.  Ông P, chủ đại lý kinh doanh xăng dầu của công ty Petrolimex, sáng 18/10 phải kéo rào đóng cửa vì hết xăng.

Ông P, bộc bạch: Mới hết xăng, bơm lên hết được rồi nên tôi khép cửa lại để chờ xe bồn tới. Không biết vì sao, tôi đã đăng ký trước mà nay xăng đến trễ. Hoa hồng chỉ có 250 đồng/lít, không có lãi”.

Trước những khó khăn chồng chất, doanh nghiệp cũng đang nỗ lực nhập hàng để đảm bảo cung ứng. Công ty Trách nhiệm hữu hạn 1 thành viên xăng dầu Bến Tre chiếm khoảng 25% thị phần kinh doanh xăng dầu trên toàn tỉnh với hệ thống 60 cửa hàng của Công ty và 38 khách hàng nhượng quyền thương mại.

Những ngày gần đây, mặc dù nhu cầu tiêu thụ xăng dầu tăng cao nhưng Công ty vẫn duy trì phục vụ ổn định, cam kết thực hiện đúng về thời gian phục vụ khách hàng đúng với đăng ký. Nói về tình hình thị trường xăng dầu trong mấy ngày qua, ông Phạm Văn Thính, Giám đốc Công ty TNHH MTV Xăng dầu Bến Tre cho biết:

"Trong những ngày gần đây, đặc biệt là từ đầu tháng 10 cho đến nay, sản lượng bán ra tại các cửa hàng trực thuộc Công ty đã tăng rất cao. Bình quân mức tăng khoảng 45%. Tuy nhiên có một số cửa hàng tăng từ 70 đến 80%. Với mức tiêu thụ này thì công ty vẫn còn có khả năng đáp ứng nhu cầu cho khách hàng ở tại các cửa hàng trực thuộc Công ty.

Một vấn đề hiện nay là số cửa hàng của khách hàng nhượng quyền thương mại có hiện tượng bán cầm chừng, bán hạn chế. Vì vậy khách hàng mới đổ về các cửa hàng của Công ty rất nhiều. Đây cũng là 1 áp lực đối với Công ty. Tuy nhiên chúng tôi cũng đang cố gắng để điều tiết nguồn hàng để đảm bảo việc bán hàng được liên tục tại các cửa hàng trực thuộc của Công ty".

Thông tin về tình hình dự trữ lưu thông xăng dầu, Vụ trưởng Vụ thị trường trong nước (Bộ Công Thương) Trần Duy Đông cho biết, trong 5 năm qua, các DN đầu mối cơ bản thực hiện đúng dự trữ lưu thông, đảm bảo đủ hàng cho hệ thống phân phối, thị trường nội địa. Song, có những thời điểm, nhất là giai đoạn nguồn cung trong nước bị gián đoạn như hồi đầu năm nay, lượng dự trữ của DN không đạt, nên không cung ứng kịp thời cho các cửa hàng bán lẻ.

Điều này dẫn đến tình trạng có thời điểm nhiều cây xăng treo bảng hết xăng, tạm thời đóng cửa. Lý do là DN phải tự bỏ chi phí, trong khi giá tăng cao nên chi phí dự trữ tăng. Trong khi giá bán xăng, dầu do Nhà nước kiểm soát lại gần như không gồm chi phí dự trữ, nên để đảm bảo hiệu quả, DN phải giảm tối đa hàng lưu kho.

Ông Trần Hữu Linh, Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý Thị trường, Bộ Công thương khẳng định xăng dầu là mặt hàng được ưu tiên đặc biệt trong công tác giám sát, kiểm tra: Sẽ tiến hành kiểm tra đột xuất nếu có dấu hiệu vi phạm do người dân phát hiện hoặc là những phản ánh qua đường dây nóng của địa phương. Và đặc biệt là Bộ Công thương cũng chỉ đạo là xử lý nghiêm mọi hành vi vi phạm những quy định của pháp luật. Có thể áp dụng cả những hình thức xử phạt bổ sung; kiến nghị các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền thậm chí là thu hồi giấy phép và đồng thời thực hiện giám sát chặt chẽ những đơn vị mà đã bị thu hồi giấy phép.

Tại cuộc Họp báo về dự kiến chương trình kỳ họp thứ 4, Quốc hội khá XV diễn ra chiều ngày 17/10, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Nguyễn Minh Sơn cho rằng, thời gian qua vấn đề xăng dầu gây ra nhiều bức xúc trong nhân dân và doanh nghiệp. Vì vậy, theo ông Sơn, Chính phủ cần chỉ đạo các cơ quan chức năng xây dựng lại cơ chế điều hành giá bán lẻ một cách hợp lý hơn vừa đảm bảo lợi ích người dân, doanh nghiệp, thương nhân đầu mối, xuất nhập khẩu, bán lẻ xăng dầu.

Theo tính toán, tổng nhu cầu xăng dầu cho thị trường trong nước cả năm 2022 gần 21 triệu m3, trong đó, nguồn cung trong nước đóng góp khoảng 14,4 triệu m3, còn lại là nhập khẩu. Việc bị cắt chiết khấu, phải bán lỗ kéo dài đang khiến các doanh nghiệp bán lẻ chết dần, chết mòn.  

Vì vậy, làm thế nào để ổn định và phát triển đang là dấu hỏi lớn, cần sớm có lời giải để ổn định thị trường, tăng tốc sản xuất, kinh doanh dịp cuối năm. 

Cần giải quyết từ gốc rễ

Có khẳng định, xăng dầu là mặt hàng thiết yếu, mặt hàng chiến lược, vì thế phải bảo đảm nguồn cung trong mọi tình huống, để đảm bảo an ninh năng lượng, đảm bảo xăng dầu cho tất cả các lĩnh vực kinh tế, xã hội của đất nước. Đặc biệt trong bối cảnh nước ta đang trong giai đoạn phục hồi kinh tế mạnh mẽ sau đại dịch Covid-19. Để xóa bỏ hiện tượng khan hiếm xăng cục bộ, cần phải có sự đánh giá tổng thể đối với ngành xăng dầu nói chung.

Bởi thực tế thị trường xăng dầu quốc tế thời gian qua có những biến động, việc rà soát và đánh giá lại chính sách thuế, phí liên quan đến xăng dầu là cần thiết và phải được làm nhanh. Mặc khác, cũng cần tăng năng lực dự trữ xăng dầu trong nước, cải thiện năng lực dự báo biến động của thị trường.

Các chuyên gia cho rằng, vấn đề của thị trường xăng dầu là chính sách đã lộ bất cập, cần thay đổi càng sớm càng tốt. Đó là quản lý nhập khẩu xăng dầu, vấn đề định mức giao khoán… Việc kiểm tra, giám sát doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu là phải được thực hiện thường xuyên, liên tục chứ không phải khi khó khăn, thiếu hụt, doanh nghiệp kêu mới đi kiểm tra.

Cũng không phải quản lý kiểu “ngọn” là cho doanh nghiệp bán lẻ chỉ đàm phán, ký kết hợp đồng với 1 doanh nghiệp đầu mối bán buôn trong thời hạn nhất định, khiến khi doanh nghiệp đầu mối này bị rút giấy phép, cửa hàng xăng dầu cũng đóng cửa theo.

Ngoài ra, việc rút ngắn thời gian kỳ điều hành giá xăng dầu nên tính đến để giúp giá xăng dầu biến động sát với giá thế giới hơn. Ngân hàng Nhà nước cho phép các ngân hàng thương mại nới room cho vay đối với doanh nghiệp xăng dầu nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp có nguồn vốn nhập khẩu dồi dào hơn. Mặc khác, xem xét tính lại các chi phí xăng dầu trên cơ sở các yếu tố hình thành một cách chính xác.

Về lâu dài, nghịch lý giá xăng dầu sẽ không thể chấm dứt được nếu không làm rõ vai trò, trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước, trong đó có Bộ Công thương. Việc đảm bảo nguồn cung xăng dầu, đảm bảo các chi phí trung gian, tiết giảm chi phí quản trị doanh nghiệp xăng dầu là thuộc trách nhiệm của Bộ Công thương và các doanh nghiệp. Quan trọng nhất là cần xây dựng bộ máy một cách linh hoạt, hiệu quả và giảm được các chi phí trung gian.

Thêm nữa cần đẩy mạnh kết nối dữ liệu với hải quan để giám sát trực tuyến lượng xăng dầu nhập khẩu theo yêu cầu của Chính phủ, nắm bắt chính xác luồng di chuyển của xăng dầu để không bị lúng túng trong điều hành; đồng thời bỏ Quỹ Bình ổn giá xăng dầu bởi khi giá xăng thế giới giảm thì giá xăng trong nước giảm không tương ứng do phải tăng trích lập quỹ.

Hy vọng những giải pháp căn cơ, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, giải quyết vấn đề khan hiếm xăng sẽ phát huy hiệu quả, để hiện tượng “khát xăng, dầu” như những ngày qua sẽ không còn tái diễn.