Phóng viên, không phải lúc nào cũng có 'sự' là 'phóng'

Trong điều kiện khó khăn chung, đội ngũ nhà báo đã không ngừng nỗ lực, sáng tạo, chuyển đổi nhiều hình thức tác nghiệp, đưa tin để mang đến cho thính giả, bạn đọc những thông tin chân thực, sống động nhất của mọi mặt đời sống.

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Mới 25 tuổi, phóng viên Xuân Mai đã có 3 năm theo dõi, đưa tin về lĩnh vực y tế. Đợt dịch lần thứ 4 vừa qua có lẽ là thách thức lớn nhất mà Xuân Mai phải đối mặt, sợ gia đình lo lắng, cô giấu nhẹm chuyện đi tác nghiệp tại các bệnh viện, các điểm nóng của dịch.

Nhút nhát và nhỏ bé, song đợt cao điểm dịch nhất diễn ra tại TP. HCM, gần như không có điểm nóng nào Xuân Mai không có mặt, từ các đội xét nghiệm, tiêm vaccine, các chuyến xe cấp cứu vận chuyển bệnh nhân nặng, đến các bệnh viện dã chiến, từ tuyến cơ sở đến tuyến cao nhất, gần như ngày nào cũng phải 11h đêm mới về.

Xuân Mai kể, cô nhớ mãi đợt dịch bắt đầu tăng trở lại vào dịp cuối tháng 11, bệnh viên dã chiến TP.HCM lại kín chỗ, dù hôm sau có lịch đi chụp ảnh cưới, song, do bác sĩ hẹn lịch gấp, không kịp suy nghĩ gì, cô chỉ kịp nhắn tin cho người yêu rồi chạy thẳng đến bệnh viện để tác nghiệp đến tận 7h tối: "Sáng mai 4h sáng em đi chụp hình cưới mà khoảng 11h em gọi bác Đức (ông Hồ Hữu Đức, Phó Giám đốc bệnh viên đa tầng Tân Bình, TP.HCM- PV), bác Đức nói thôi chiều qua luôn, em thấy họ cũng bận lắm rồi mà họ dành thời gian cho mình vậy thì thôi em đi luôn.

Bạn của em bảo thôi, giờ biết làm sao, biết tính em rồi mà, nên em đâu có chuẩn bị gì, cũng không kịp gì hết. Cô dâu người ta móng tay móng chân xinh đẹp, em không có gì hết, mà 4h sáng phải có mặt ở chỗ trang điểm rồi".

Giống như Xuân Mai, phóng viên Hồ Huy Hậu, báo điện tử Soha cũng trải qua nhiều cung bậc cảm xúc mà đến giờ Hậu vẫn nhớ như in, đó là cảm giác bất lực khi chứng kiến những bệnh nhân nặng thiếu máy thở, là những bà bầu mắc COVID tương đối nặng nửa nằm nửa ngồi trên các băng ca tựa lưng vào tường cố rướn người để thở, đó là những cán bộ, “chiến sĩ áo trắng” và các tình nguyện viên trong bộ đồ bảo hộ thấm đẫm mồ hôi vẫn tươi cười tay xách, vai vác những bao lương thực, thực phẩm chuyển đến người dân; là khi các tổ đang test nhanh phát hiện ca F0 phải nhanh chóng phun khử khuẩn và động viên người bệnh bình tĩnh theo sự sắp xếp của lực lượng y tế…

"Đúng là khi ấy em có khả năng, có cơ hội để làm những phóng sự đó nên em chỉ suy nghĩ là nếu lúc đó mình không làm thì không có ai làm. Có những lúc đi làm về em đóng cửa và hoàn toàn không giao tiếp với bất kỳ ai. Mẹ còn nói với em: có khi qua đại dịch này thì mày trở thành liệt sĩ luôn, có nghĩa là có khi mẹ cũng không gặp lại. Nhưng sau một ngày thức dậy lại tiếp tục có tin nhắn, cuộc gọi gọi đến, mình lại phải làm tiếp", phóng viên Hồ Huy Hậu chia sẻ.

Nhờ sự dấn thân của nhiều phóng viên giữa tâm dịch, bức tranh toàn cảnh về cuộc chiến chống dịch bệnh Covid-19 ở Việt Nam đã được tái hiện sinh động, chân thực và đầy ấn tượng trên các phương tiện truyền thông đại chúng trong suốt thời gian qua. Nhiều người trong số họ sẵn sàng xa gia đình, chấp nhận cách ly tập trung, gửi con cái về nội, ngoại… và họ cũng chuẩn bị sẵn tinh thần đối mặt với nguy cơ bị lây nhiễm dịch bệnh để có được những tin tức, những câu chuyện lan tỏa cảm xúc tích cực đến với mọi người cùng đồng hành trong cuộc chiến chống lại dịch bệnh nguy hiểm này.

Tuy vậy, trong bối cảnh dịch bệnh, không phải họat động nào, sự kiện nóng bỏng nào phóng viên cũng có thể ngay lập tức khoác ba lô phi đến hiện trường để ghi nhận thông tin, hình ảnh chân thực nhất. Do tác động của dịch bệnh, mọi hoạt động KT - XH đều thu nhỏ quy mô, ngay cả việc cung cấp thông tin cho báo chí cũng thay đổi.

Ông Hoàng Hồng Giang, Phó Cục trưởng Cục Hàng hải Việt Nam cho hay, đơn vị luôn mở rộng thông tin, công khai với các cơ quan truyền thông, coi đó là trách nhiệm của cơ quan quản lý chuyên ngành. Tuy vậy, thay vì thường xuyên tổ chức họp báo, gặp gỡ báo chí, Cục Hàng hải Việt Nam đã chuyển đổi sang hình thức sử dụng internet hoặc mạng xã hội: "Có nhiều hình thức để công khai, có thể gửi email, thông qua công thông tin điện tử của Cục, cũng có thể là những buổi làm việc trực tuyến trong đó có mời báo chí tham gia để tăng tính tiếp cận trong mùa Covid".

Khi hình thức thông tin có sự thay đổi, các cơ quan báo chí cũng phải thay đổi phương thức tác nghiệp theo hướng vận dụng linh hoạt, hiệu quả các nền tảng công nghệ để chuyển tải thông tin. Tuy vậy, với phóng viên báo viết, báo điện tử có thể dễ dàng xoay xở, đối với phóng viên truyền hình, để có hình ảnh chân thực về những vụ việc nóng bỏng, đôi khi còn phụ thuộc cả vào khả năng thuyết phục của phóng viên để đối tượng phỏng vấn tự quay hình ảnh.

Về điều này, phóng viên Toàn Thư, Kênh VTC1 cho biết: "Chúng tôi đều phải chuyển hướng bằng cách gọi video call hoặc có thể bảo họ hợp tác với mình, để người ta tự quay video và gửi cho mình. Cái này cũng là một cách linh hoạt trong tác nghiệp".

Bên cạnh việc để đối tượng phỏng vấn tự quay, ngay cả các cơ quan báo chí cũng có sự chuyển dịch để chuyển tải thông tin một cách chân thực, sinh động nhất. Một trong những biện pháp được phóng viên truyền hình sử dụng là sử dụng đồ họa. Anh Phạm Đức Chung, VTV 24 cho hay: "Với những thông tin trước đây bắt buộc chúng ta phải có hình ảnh thì bây giờ chúng ta sẽ phải xoay ra là sử dụng cách thức thể hiện khác, ví dụ như sử dụng đồ họa, minh họa bằng những cách có thể không thật sự sống động bằng việc ra hiện trường nhưng cũng một phần nào đó truyền tải được những thông điệp, truyền tải được những thông tin mà khán giả cần".

Cùng với việc nhờ nhân vật tự quay, minh họa bằng đồ họa, các chuyên gia, luật sư cũng được nhiều phóng viên báo chí sử dụng như một sự trợ giúp đắc lực để truyền tải thông điệp báo chí. Nhiều chuyên gia, luật sư đã trở thành những chuyên gia quay phim “bất đắc dĩ”. Luật sư Diệp Năng Bình, Giám đốc Văn phòng luật sư Tinh Thông luật (TP.HCM) chia sẻ: "Mùa COVID, có thể chúng ta ở nhà, nhưng anh em phóng viên cần phải ghi hình, thế là phải lồm cồm bò dậy để tắm rửa sạch sẽ và ghi hình đẹp đẽ. Hoặc là có những chuyến tôi đi công tác, đang trên xe hơi, xe đò, khi anh em cần, chúng tôi cũng chỉ cần một cái máy có kết nối 4G thì chúng tôi cũng sẵn sàng trả lời báo chí một cách nhanh nhất".

Theo lời những phóng viên truyền hình, trong những khung hình nhân vật tự ghi để trả lời phỏng vấn phóng viên, họ đều nhìn vào ống kính như là đang gọi video call với người thân. Vì thế, khi xuất hiện trên truyền hình, họ gần như nhìn vào khán giả và trả lời rất tự nhiên, giống như giao tiếp trực tiếp nhân vật với khán giả.

Với thính giả, người đọc, người nghe, trong bối cảnh đại dịch vẫn đang hoành hành, nhiều người cũng xác định, chất lượng thông tin, thông điệp cần chuyền tải đóng vai trò quan trọng hơn là việc phải có âm thanh, hình ảnh trực tiếp tại hiện trường:

"Đã gọi là thông tin thì đầu tiên phải là chất lượng thông tin, độ chính xác của thông tin, thứ hai là đại dịch COVID cũng làm cho mình có môt cái bình thường mới, cuộc sống mới, khi đó chất lượng thông tin mới là quan trọng".

"Với người nghe, người xem, quan trọng nhất là chất lượng thông tin và thông điệp muốn chuyển tải, chứ không nhất thiết phải âm thanh chuẩn, hình ảnh đẹp".

"Vì hoàn cảnh dịch bệnh, mọi người tiếp nhận thông tin cũng không phải khó tính quá, quan trọng là nội dung thông tin phải chính xác, khách quan, còn hình thức thể hiện cũng không quá đặt nặng".