Xây dựng văn hóa giao thông an toàn, văn minh: Camera AI là chưa đủ

Tại Hà Nội, hệ thống camera ứng dụng trí tuệ nhân tạo đang dần xuất hiện trên nhiều tuyến phố, âm thầm ghi nhận từng vi phạm nhỏ nhất như vượt đèn đỏ, sử dụng điện thoại khi lái xe hay che biển số. Chỉ sau thời gian ngắn vận hành, camera AI đã phát hiện hàng loạt trường hợp vi phạm, tạo ra những thay đổi rõ rệt trong ý thức chấp hành giao thông.

Camera AI – “Con mắt số” nâng cao ý thức người tham gia giao thông

Cuối năm 2025, Hà Nội bắt đầu làm quen với camera ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong quản lý giao thông. Ban đầu chỉ là thí điểm, nhưng khi những tín hiệu tích cực nhanh chóng xuất hiện, hệ thống này đã được mở rộng trên nhiều tuyến phố.

Đến nay, đã có hơn 1.800 camera AI hiện diện tại các nút giao thông lớn, trên những trục đường huyết mạch của Thủ đô. Các camera này có khả năng tự động phát hiện hơn 28 loại lỗi vi phạm giao thông, hoạt động 24/7 để phục vụ "phạt nguội" và điều tiết giao thông thời gian thực.

Không dừng lại ở đó, Hà Nội còn hướng tới xây dựng một mạng lưới camera thông minh phủ rộng trong tương lai, phục vụ đồng thời giao thông, an ninh và điều hành đô thị. Mục tiêu là lắp đặt thêm khoảng 3.700 camera tích hợp AI cho toàn thành phố. Anh Phạm Hùng, người tham gia giao thông nhận xét:

“Tôi thấy ứng dụng camera AI có tính răn đe rất hiệu quả, nâng cao hiệu quả hạn chế vi phạm giao thông. Nếu được trang bị khắp các tuyến phố ở Hà Nội công nghệ AI này thì tính chính xác rất cao và sẽ có tính răn đe đối với người cố tình vi phạm”.

Ngay từ đầu, mục tiêu đặt ra là tạo ra một hệ thống giám sát giao thông liên tục, khách quan, hỗ trợ lực lượng chức năng phát hiện vi phạm mà không phụ thuộc hoàn toàn vào việc tuần tra trực tiếp. Camera AI được ưu tiên lắp đặt tại những tuyến phố đông đúc, nơi thường xuyên xảy ra ùn tắc và các lỗi phổ biến như vượt đèn đỏ, dừng đỗ sai quy định, sử dụng điện thoại khi lái xe hay che biển số. Những ngã tư lớn, trục xuyên tâm và vành đai nội đô vì thế trở thành các điểm được triển khai sớm nhất.

Sau thời gian vận hành, hiệu quả bước đầu đã cho thấy khá rõ. Tại giai đoạn thí điểm, khoảng tháng 9 năm 2025, chỉ với 2 camera AI tại phố Phạm Văn Bạch, lực lượng chức năng đã ghi nhận gần 1.800 trường hợp vi phạm, chủ yếu là lỗi vượt đèn đỏ và không đội mũ bảo hiểm.

Chỉ sau 3 ngày đầu tiên chính thức đưa vào hoạt động, hệ thống hơn 1.800 camera AI đã phát hiện 393 trường hợp vi phạm. Sau 7 ngày vận hành, số lượng vi phạm tăng lên 1.020 trường hợp. Có được các con số này, là bởi camera AI có thể cùng lúc nhận diện nhiều hành vi vi phạm, ghi lại hình ảnh rõ nét, kèm theo đầy đủ thời gian và vị trí.

So với cách làm thủ công trước đây, số vi phạm được phát hiện tăng lên đáng kể, trong khi áp lực cho lực lượng làm nhiệm vụ trực tiếp được giảm bớt. Đặc biệt, tại một số điểm từng được coi là ‘nóng’ về vi phạm, tình trạng vượt đèn đỏ hay lấn làn đã giảm rõ rệt chỉ sau thời gian ngắn áp dụng. Trung tá Đào Việt Long - Phó Trưởng phòng Cảnh sát Giao thông, Công an Thành phố Hà Nội nhận xét về sự đóng góp không nhỏ của hệ thống camera AI:

“Khi đã áp dụng khoa học công nghệ vào đã nâng cao ý thức chấp hành của người tham gia giao thông khi qua ngã ba, ngã tư. Hệ thống camera giám sát có thể hỗ trợ các lực lượng chức năng trong công tác điều tra, giải quyết tai nạn, truy vết các phương tiện. Qua hệ thống này, nhanh chóng xác minh được chủ sở hữu phương tiện và đi trên tuyến đường nào, phục vụ quá trình điều tra của lực lượng cảnh sát giao thông nói riêng và lực lượng chức năng khác nói chung.” 

Từ xử phạt đến răn đe: Liệu camera AI đã đủ?

Điều đáng nói là tác dụng của camera AI không chỉ nằm ở xử phạt, mà ở sức răn đe. Khi người tham gia giao thông ý thức rằng mọi hành vi trên đường đều có thể được ghi nhận, tâm lý ‘liều một chút’ hay ‘tranh thủ vài giây’ dần nhường chỗ cho sự cẩn trọng. Nhiều người tự giác dừng đúng vạch, đội mũ bảo hiểm đầy đủ, không sử dụng điện thoại khi đang điều khiển phương tiện. Lúc này, camera AI không chỉ là thiết bị giám sát, mà trở thành một ‘người nhắc luật’ thầm lặng giữa dòng xe cộ.

Có người cho rằng “camera AI là chưa đủ”, mà cần phải kết hợp với việc hoàn thiện hạ tầng và các chế tài bổ trợ khác để đạt hiệu quả bền vững. Cũng có người lo ngại với tính chất có phần ‘máy móc’ và được lập trình sẵn của trí thông minh nhân tạo, liệu có xảy ra những trường hợp bị phạt dù người tham gia giao thông vi phạm do trường hợp bất khả kháng? Lo ngại vấn đề này, Anh Thế Mạnh đưa ra kiến nghị:

“Tôi kiến nghị cơ quan chức năng có đèn tín hiệu, vạch kẻ đường đồng bộ hơn để người dân khi tham gia giao thông phát hiện được từ xa, để cho việc xử phạt nguội được minh bạch và người dân không bị oan”. 

Trong tương lai, khi công nghệ tiếp tục phát triển và hệ thống camera AI ngày càng hoàn thiện, những ‘con mắt số’ trên đường phố sẽ không chỉ dừng lại ở việc phát hiện vi phạm. Đó có thể là công cụ hỗ trợ điều tiết giao thông thông minh hơn, cảnh báo sớm nguy cơ tai nạn, thậm chí góp phần xây dựng một môi trường giao thông an toàn và văn minh. Khi công nghệ được đặt đúng chỗ và phục vụ đúng mục tiêu, camera AI sẽ không còn là nỗi lo bị giám sát, mà trở thành một phần quen thuộc của đời sống đô thị hiện đại - nơi mỗi người ra đường đều ý thức hơn, trách nhiệm hơn với chính mình và với cộng đồng.