TP.HCM thông minh: Định hình tương lai qua chuyển đổi số

Điều này nhằm hướng tới nâng cao đáng kể chất lượng phục vụ và đảm bảo sự hài lòng tối đa của người dân và doanh nghiệp. Đây cũng được xác định là động lực mới, mạnh mẽ cho tăng trưởng kinh tế bền vững trên mọi lĩnh vực của Thành phố.

Tăng tốc chuyển đổi số với mô hình chính quyền hai cấp

Từ ngày 1/7/2025, TP.HCM chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, nhằm tinh gọn bộ máy và nâng cao hiệu quả phục vụ người dân, doanh nghiệp. 

Thành phố đã có kinh nghiệm trong các cuộc sáp nhập và tái tổ chức hành chính trước đây, điển hình là việc thành lập phường Võ Thị Sáu (quận 3) vào năm 2021 và TP. Thủ Đức.

Trong bối cảnh hiện tại, chuyển đổi số không chỉ là yếu tố hỗ trợ mà còn là điều kiện tiên quyết. Nếu không có các hệ thống số mạnh mẽ, một siêu đô thị như TP.HCM có thể phải đối mặt với những nút thắt vận hành nghiêm trọng và khó đạt được mục tiêu về hiệu quả và nâng cao chất lượng phục vụ người dân. 

Hai tuần sau khi triển khai chính quyền địa phương hai cấp, có mặt tại Trung tâm phục vụ hành chính công phường Cầu Kiệu, phóng viên ghi nhận số lượng lớn người dân, đặc biệt là những người cao tuổi, đang được cán bộ và lực lượng đoàn thanh niên tận tình hướng dẫn làm thủ tục hưởng trợ cấp.

Bên cạnh đó, cũng có một số người dân đến làm thủ tục đăng ký kinh doanh, hộ tịch... Ông Nguyễn Thành Trí chia sẻ: “Tôi đến đây khá thuận tiện. Cán bộ tận tình hướng dẫn tôi kiểm tra các loại hồ sơ để tránh bị sai sót. Thiết bị hỗ trợ đăng ký online cũng hiện đại. Các thủ tục được đăng ký trên cổng dịch vụ công quốc gia nhanh chóng. Một số cụ lớn tuổi được lực lượng thanh niên đón vào và hướng dẫn lấy số, ghi tờ khai, gọi tên... nên không gặp nhiều khó khăn.” 

Phường Cầu Kiệu được hình thành trên cơ sở sắp xếp toàn bộ diện tích tự nhiên, quy mô dân số của phường 1, phường 2, phường 7 (quận Phú Nhuận) và một phần của phường 15 (quận Phú Nhuận). 

Trên thực tế, phường Cầu Kiệu cũng đang đối mặt với những khó khăn chung của toàn thành phố về hạ tầng công nghệ và nguồn nhân lực. 

Một số hạ tầng và hệ thống công nghệ chưa đáp ứng đầy đủ với các giải pháp ứng dụng và nền tảng cho chuyển đổi số, việc xây dựng đội ngũ nhân lực số có chuyên môn về công nghệ thông tin còn nhiều khó khăn về cả số lượng và chất lượng, đặc biệt ở cấp cơ sở như phường. 

Bà Dương Thị Hồng Ngọc, Phó Giám đốc Trung tâm Phục vụ hành chính công phường Cầu Kiệu cho biết để phục vụ người dân một cách tốt nhất và đảm bảo tiếp cận dịch vụ công nhanh chóng, thuận tiện trong bối cảnh tinh gọn bộ máy, phường Cầu Kiệu đã và đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp chuyển đổi số: 

“Trong quá trình vận hành Cổng thông tin tiếp nhận và giải quyết thông tin cho người dân cũng phát sinh một số vướng mắc. Sau đó, chúng tôi đã nhanh chóng phối hợp với các đơn vị liên quan để cùng nhau tháo gỡ. Cụ thể, tăng cường chất lượng dịch vụ công trực tuyến, đơn giản hóa thủ tục hành chính và số hóa dữ liệu. Từ 01/7/2025 đến nay, Trung tâm đã tiếp nhận và trả kết quả 774 hồ sơ liên đến các thủ tục chứng thực, hộ tịch, kinh tế, đất đai, văn hóa - xã hội và bảo hiểm y tế.” 

Theo bà Võ Thị Trung Trinh, Giám đốc Trung tâm chuyển đổi số TP.HCM, TP.HCM đã có sự chuẩn bị trong việc triển khai các ứng dụng số cho chính quyền địa phương 2 cấp từ sớm. 

Lãnh đạo TP.HCM đã giao cho Trung tâm chuyển đổi số là đơn vị thực thi để tổ chức lại các nền tảng số dùng chung của thành phố. Thành phố cũng tập trung vào 4 hệ thống lớn và bắt đầu đánh giá hệ thống này từ cuối tháng 3/2025. 

Đó là hệ thống quản lý văn bản chỉ đạo điều hành, hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính, hệ thống tiếp nhận và giải quyết kiến nghị của người dân, doanh nghiệp thông qua tổng đài 1022; và hội nghị truyền hình trực tuyến của thành phố: “Chúng tôi phối hợp với công tác đào tạo cũng như thử nghiệm vận hành hệ thống trước khi vận hành chính thức ba lần. Thành phố cũng ghi nhận một số kết quả nổi bật. Ví dụ từ 01/7 đến 12/7 hệ thống giải quyết thủ tục hành chính đã tiếp nhận hơn 110.000 (khoảng 1/3 hồ sơ là trực tuyến, 2/3 là trực tiếp) trên các lĩnh vực. Trong đó, có khoảng 71.000 hồ sơ là do chính quyền ở cấp phường, xã, đặc khu tiếp nhận. Những kết quả bước đầu cho thấy rất rõ hệ thống ứng dụng nền tảng số của thành phố đã đi vào hoạt động.” 

Thách thức nguồn nhân lực

Chuyển đổi số không chỉ là xu thế mà còn là giải pháp hữu hiệu giúp chính quyền địa phương tinh gọn, gần dân hơn. Từ những cải cách hành chính số cấp cơ sở, tầm nhìn về một thành phố thông minh còn vươn xa hơn nữa, đặc biệt là trong lĩnh vực mũi nhọn như nông nghiệp công nghệ cao. 

Khu Nông nghiệp công nghệ cao TP.HCM là khu nông nghiệp công nghệ cao đầu tiên của Việt Nam với diện tích 88,17 ha tọa lạc tại Củ Chi (nay là xã Nhuận Đức). Khu Nông nghiệp Công nghệ cao TP.HCM đã ứng dụng chuyển đổi số trong nông nghiệp bền vững như: quản lý, sản xuất, chế biến, bảo quản nông sản ứng dụng công nghệ cao; áp dụng công nghệ thông tin, IoT, Big Data, blockchain, AI,...

Những sáng kiến như mô hình thủy canh trụ đứng ứng dụng IoT, quy trình nhân giống lan Sao biển hay cải tiến nuôi trồng nấm mối đen đã khẳng định vai trò tiên phong trong nông nghiệp hiện đại.

Mô hình ứng dụng IoT trong nông nghiệp thông minh tập trung vào việc tích hợp các thiết bị cảm biến, hệ thống điều khiển tự động và phân tích dữ liệu để tối ưu hoá quá trình sản xuất, nâng cao hiệu quả và giảm thiểu rủi ro.

Các ứng dụng được tích hợp trên điện thoại bao gồm giám sát và quản lý môi trường trồng trọt, tự động hoá hệ thống tưới tiêu, theo dõi sức khoẻ cây trồng, quản lý dịch bệnh và tối ưu hoá việc sử dụng tài nguyên.

Ông Phạm Đình Dũng, Trưởng Ban Quản lý Khu Nông nghiệp Công nghệ cao TP.HCM chia sẻ: “Chúng tôi luôn học hỏi, phấn đấu, rèn luyện về chuyên môn, bản lĩnh chính trị để không giao động trước những thay đổi của công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong nước và quốc tế. Bên cạnh đó, luôn luôn nâng cao trình độ để đáp ứng nhiệm vụ được giao, làm sao thể hiện được đây là Khu Nông nghiệp công nghệ cao phát triển trong bối cảnh mới, trước nhiều thách thức liên quan đến biến đổi khí hậu, chuyển đổi số mạnh mẽ. Chúng tôi cũng luôn đào tạo cán bộ để thực hiện tầm nhìn cao hơn, để ươm tạo công nghệ cho ngành nông nghiệp phát triển.”

Kể từ 1/7/2025, sau sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu, TP.HCM đã hình thành một “siêu đô thị” với diện tích 6.772km2 và hơn 14 triệu dân. Đầu tàu kinh tế chiếm 23% GDP cả nước đặt ra những thách thức không nhỏ cho chuyển đổi số, không chỉ về quy mô triển khai mà còn về việc đảm bảo tiếp nhận công bằng và nâng cao năng lực số cho các nhóm dân cư đa dạng. 

Để giải quyết những khoảng trống về việc thiếu hụt trầm trọng nguồn nhân lực, đặc biệt là cán bộ chuyên trách công nghệ thông tin, ở tất cả các cấp chính quyền từ cấp cơ sở đến cấp sở, ngành và thành phố, đòi hỏi nhiều thời gian và nỗ lực. 

Bà Võ Thị Trung Trinh, Giám đốc Trung tâm chuyển đổi số TP.HCM đưa ra giải pháp: “Phải cải cách thủ tục hành chính triệt để, để sử dụng tối đa vấn đề dữ liệu. Thứ hai là các thủ tục hành chính triển khai trên môi trường điện tử, đòi hỏi những tài liệu này được biến thành những tài liệu điện tử có giá trị pháp lý theo quy định. Kế đến là vấn đề ấp dụng công nghệ để hồ sơ được tiếp nhận và luân chuyển dễ dàng theo cả chiều ngang lẫn chiều dọc để người dân và doanh nghiệp chỉ cần tiếp cận đến địa bàn nào thuận lợi nhất. Cuối cùng là công tác đào tạo cán bộ phường, xã, đặc khu, cán bộ tại các trung tâm phục vụ hành chính công.” 

Bà Trinh nhấn mạnh, công tác đào tạo cũng bao hàm việc đào tạo cho người dân thông qua phong trào “bình dân học vụ số” để người dân có thể tự tin nắm bắt thông tin liên quan đến sử dụng dịch vụ công, chữ ký số, thanh toán trực tuyến... nhằm thay đổi tư duy, thói quen làm việc từ môi trường truyền thống sang môi trường số.