Tội phạm giết người có xu hướng tăng: Cơ quan chức năng cần làm gì?

Nguyên nhân chủ yếu do mâu thuẫn, thù tức cá nhân, trong đó có một số vụ giết người thân, giết nhiều người. Trước tính chất phức tạp, đòi hỏi các cơ quan chức năng cần tập trung hơn nữa trong công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật sâu, rộng trong nhân dân nhằm nâng cao ý thức chấp hành pháp luật. Ngoài ra, ảnh hưởng của môi trường mạng xã hội đến đời sống là rất lớn và cần được siết chặt quản lý.

Cuối tháng 10/2022 vừa qua, có lẽ nhiều người dân vẫn chưa hết bàng hoàng khi xảy ra vụ án tại tỉnh Hưng Yên khiến 4 người bị bỏng nặng. Chỉ vì mâu thuẫn trong việc tranh chấp tài sản, chia quyền thừa kế đất mà người con gái đã đổ xăng xuống phòng khách nhà mẹ đẻ rồi châm lửa đốt.

Cũng trong cuối tháng 10 tại tỉnh Bắc Ninh, vì ghen tuông, nam thanh niên 19 tuổi đã cầm dao truy sát bạn gái cũ và 1 người khác khiến 1 người chết, 1 người nguy kịch. Còn tại Bình Dương, trong lúc nhậu giữa hai nhóm xảy ra mâu thuẫn do nói chuyện to tiếng, dẫn đến cự cãi và đánh nhau khiến 2 người nằm gục trên vũng máu và tử vong sau đó. Cũng chỉ vì mâu thuẫn trong lúc nhậu, thanh niên 27 tuổi đã dùng dao đâm chết bạn của mình ở TP.Thủ Đức (TP.HCM).

Phân tích thêm về nguyên nhân, luật sư Nguyễn Trung Tín (Đoàn luật sư TP.HCM) cho rằng, tội phạm nghiêm trọng đang có xu hướng gia tăng và có tính chất manh động, bên cạnh việc ảnh hưởng của phim ảnh bạo lực, mạng xã hội khiến, còn có nguyên nhân chính sâu xa xuất phát từ vấn đề giáo dục ở gia đình và nhà trường: “Cái xuất phát là từ giáo dục trong gia đình, thứ hai là từ trong nhà trường, thứ ba nữa là tôi thấy xã hội đang phát triển, nền tảng về công nghệ thông tin phát triển rất là nhanh. Do đó ảnh hưởng đến câu chuyện về mặt nhận thức”.

Theo chuyên gia tâm lý Vũ Gia Hiền, một nguyên nhân nữa xuất phát từ tâm lý lây lan thông tin trên mạng xã hội. Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng cần tập trung công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật sâu, rộng trong nhân dân nhằm nâng cao ý thức chấp hành pháp luật. Kịp thời phát hiện, hòa giải các tranh chấp, mâu thuẫn trong nhân dân.

“Có 1 số hiện tượng khi gây ra tai nạn, rồi giết người khi đưa lên mạng như vậy thì tự nhiên truyền bá cảm xúc, thì sau hiện tượng đấy gọi là tâm lý lây lan. Những người trước kia chưa đến mức độ thì bây giờ nhận được cái cảm xúc của án mạng như vậy thì nó bộc lộ ra. Đáng lẽ ra cơ quan chức năng phải biết là khi có 1 hiện tượng nó xảy ra như vậy thì cùng lúc đấy phải đưa thông tin để mọi người cảnh giác nhưng mà phải được giáo dục, truyền bá ngay, giải quyết những ức chế, ngăn chặn lây lan tâm lý", chuyên gia tâm lý Vũ Gia Hiền phân tích.

Tại buổi thảo luận các báo cáo tư pháp và công tác phòng, chống tham nhũng của Quốc hội vừa qua, đại biểu Phạm Văn Hòa (tỉnh Đồng Tháp) bày tỏ lo ngại về loại tội phạm phát sinh mới như giết người do ghen tuông tình ái, án mạng trong gia đình, băng nhóm xã hội đen tuổi đời trẻ, mua bán người, cho vay nặng lãi… gây bức xúc trong nhân dân.

Từ thực trạng trên, đại biểu Hòa Đề nghị Chính phủ quan tâm tập trung chỉ đạo công tác chống tội phạm, trong đó đặc biệt là lực lượng công an trong sạch, hiện đại, chính quy. Ngoài ra, cần phát huy sức mạnh của người dân, báo chí và nâng cao ý thức cho người dân thượng tôn pháp luật.

“Tiếp tục đổi mới công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cho nhân dân trong việc tham gia phòng chống tội phạm, ý thức thượng tôn pháp luật. Nhất là giáo dục nhận thức về pháp luật cho giới trẻ vì số người vi phạm pháp luật về trật tự xã hội, ma túy, xã hội đen, đa số là tuổi thanh niên. Và xây dựng mô hình câu lạc bộ giữ gìn an ninh và trật tự an toàn xã hội, thôn xóm, bản làng", đại biểu Phạm Văn Hòa cho biết.

Có thể thấy, bên cạnh những giải pháp quyết liệt từ Bộ Công an, trong thời gian qua nhiều địa phương trong cả nước cũng tăng cường đấu tránh phòng chống tội phạm. Tại TP.HCM, với những giải pháp quyết liệt và đồng bộ, từ đầu năm đến nay, công an thành phố đã kéo giảm 5% số vụ tội phạm về trật tự xã hội. Tập trung đấu tranh, triệt phá triệt phá nhiều ổ nhóm tội phạm hình sự, kinh tế, ma túy, tập trung điều tra phá nhanh các vụ án rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng, các vụ án được dư luận quan tâm trên địa bàn thành phố.

Thiếu tướng Lê Hồng Nam (Giám đốc Công an TP.HCM) cho biết, trong thời gian tới, tình hình an ninh, trật tự trên địa bàn thành phố sẽ có những diễn biến khó lường. Do đó, công tác đảm bảo an ninh, trật tự những tháng cuối năm 2022 đặt ra những yêu cầu, nhiệm vụ cao hơn.

“Triển khai tổng thể, đồng bộ các biện pháp, nằm chắc tình hình từ sớm, từ xa, từ cơ sở. Chủ động phân tích, nhận diện, dự báo chính xác tình hình, đối tượng và những vấn đề có liên quan đến an ninh trật tự trên địa bàn thành phố. Trên cơ sở đó, kịp thời triển khai các biện pháp phòng ngừa, đấu tranh có hiệu quả, không để bị động, không để bị bất ngờ trong mọi tình huống...", Thiếu tướng Lê Hồng Nam cho biết.

Còn tại Bình Dương, một địa phương có tình hình an ninh trật tự cũng hết sức phức tạp, thời gian qua, công an tỉnh đã chủ động đấu tranh có hiệu quả với các loại tội phạm nói chung, tội phạm giết người nói riêng.

Theo Đại tá Trần Văn Chính (Phó Giám đốc Công an Bình Dương), ngoài vai trò nòng cốt của lực lượng Công an thì các cấp, các ngành, tổ chức đoàn thể tỉnh cũng sẽ đẩy mạnh công tác tuyên truyền và phổ biến pháp luật trong nhân dân.

“Chúng tôi nhận định là tình hình an ninh trật tự sẽ tiếp tục có diễn biến phức tạp, chính vì thế công an tỉnh đã tổng triển khai nhiều giải pháp đảm bảo nắm chắc tình hình an ninh. Tình hình tội phạm thì chúng tôi triển khai đồng bộ các biện pháp đẩy mạnh các hoạt động phòng ngừa, sẽ triển khai 1 đợt cao điểm trấn áp các loại tội phạm. Và tập trung cho kế hoạch cao điểm 90 ngày đêm..”, Đại tá Trần Văn Chính cho biết.

Có thể thấy, để kéo giảm tình hình tội phạm, ngoài vai trò nòng cốt của lực lượng công an, cần phát huy tốt vai trò của gia đình, các đoàn thể, người có uy tín trong cộng đồng dân cư để tuyên truyền phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm giết người. Bên cạnh đó, các cấp ủy, chính quyền cần quan tâm, thực hiện tốt hơn công tác nắm tình hình, hòa giải ở cơ sở, giải quyết kịp thời những bức xúc, mâu thuẫn, tranh chấp trong nhân dân, không để kéo dài gây hậu quả nghiêm trọng.

Chung tay đẩy lùi các hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng

Các vụ trọng án, hành vi bạo lực trong thời gian qua ở nhiều địa phương trong cả nước có xu hướng gia tăng. Nguyên nhân thì có nhiều nhưng chủ yếu là do những mâu thuẫn nhỏ, các xích mích cá nhân ngoài xã hội và ngay cả trong gia đình không được hóa giải ngay từ ban đầu.

Tích tụ lâu ngày thành bộc phát, nhất thời dẫn đến trọng án. Kể cả các vụ án do yêu đương, tình ái gây ra cũng do mất kiểm soát, không kiềm chế bản thân để sa vào các cơn nghen tức, hành động liều lĩnh, bất chấp tính mạng người khác.

Ngoài ra còn nhiều yếu tố tác động đến các hành vi phạm tội này như điều kiện, hoàn cảnh sống;khí chất, đạo đức trong gia đình và môi trường sống có nhiều bất ổn. Đây chính là nguồn cơn của nhiều vụ trọng án đau lòng đã xảy ra, rất cần sự vào cuộc quyết liệt của cơ quan quản lý, lực lượng thực thi, gia đình và toàn xã hội. Đặc biệt là hiện nay, môi trường mạng xã hội, truyền thông rộng mở, kết nối toàn cầu.

Bên cạnh những yếu tố tích cực, nhân văn thì những thói hư, tật xấu cũng dễ luồn lách phát tán. Hình ảnh, khiêu dâm, bạo lực xuất hiện nhan nhản trên các nền tảng, ứng dụng số. Người tiếp nhận không đủ tỉnh táo sẽ dễ bị kích động, lôi kéo. Nhất là giới trẻ, học sinh, sinh viên chưa từng trải nghiệm sẽ bị tiêm nhiễm, học đòi và làm theo.

Đã đến lúc, cơ quan quản lý phải thắt chặt hơn nữa việc kiểm soát các thông tin xấu độc trên không gian mạng qua các thiết chế pháp luật đã ban hành, nhất là luật an ninh mạng. Các hành vi vi phạm sẽ bị xử lý rốt ráo để đủ sức răn đe không tái phạm. Với mỗi gia đình, cha mẹ người lớn chính là tấm gương trong hành xử, lao động và học tập để con trẻ noi theo.

Đặc biệt là coi trọng giáo dục đạo đức, cách sống, lẽ sống cho con em thay vì trang bị bằng cấp, chu cấp tiền của, vật chất quá đà. Nhắc nhở thường xuyên các thành viên thượng tôn pháp luật chính là bảo vệ bản thân, gia đình và đóng góp xây dựng xã hội. Nhà trường thay vì chỉ tập trung dạy chữ còn chú trọng dạy làm người cho các em học sinh; nhất là giáo dục qua các tấm gương bình dị mà thanh cao ngay trong đời sống hàng ngày.

Lực lượng chức năng, các ngành nội chính thiết lập kỷ cương, phép nước; hành xử nghiêm minh, công bằng với tất cả các hành vi vi phạm. Đấu tranh không khoan nhượng với các loại tội phạm, nhất là tội phạm trọng án. Bảo đảm xử lý đúng người, đúng tội, không bao che dung túng,nhưng cũng không để lọt người lọt tội. Đồng thời cũng thể hiện tính khoan hồng, nhân văn cho người biết hối cải ăn năn.

Hiện nay, do tác động của môi trường sống, có nhiều biến động do dịch bệnh, thiên tai; hoàn cảnh kinh tế; các hành vi phạm tội đặc biệt nghiêm trọng vẫn tiếp tục xảy ra ở nhiều nơi, với nhiều lý do và sắc thái khác nhau. Cảnh báo về loại hình tội phạm này là cần thiết để mỗi người có cách ứng xử phù hợp khi gặp hoàn cảnh thực tế.

Câu nói của người xưa đã từng dạy: ”Một điều nhịn, chín điều lành” cũng rất đúng để suy ngẫm và vận dụng khi giải quyết các mâu thuẫn mang tính cá nhân. Một người hài hòa, gia đình hài hòa, cả xã hội hài hòa sẽ tạo ra sự ứng xử chuẩn mực, bền vững; tạo đà cho sự phát triển vươn lên mang tính sâu kế bền gốc.

Như vậy, để đẩy lùi các hành vi vi phạm pháp luật, nhất là các vụ trọng án, cần sự chung tay của cơ quan quản lý, lực lượng chức năng, gia đình và toàn xã hội. Xây dựng cuộc sống bình yên, hạnh phúc là trách nhiệm không chỉ của riêng ai mà gắn với mỗi người chúng ta trong cuộc sống hàng ngày.