Thay đổi phương thức quản lý thuế của hộ kinh doanh không phải là tăng gánh nặng thuế

Theo Đề án 3389 của Bộ Tài chính, từ năm 2026, hình thức thuế khoán chính thức bị xóa bỏ, hộ kinh doanh chuyển sang kê khai thuế.

Bước thay đổi căn bản về cách quản lý và xác định nghĩa vụ thuế

Phát biểu tại buổi tọa đàm, Phó Cục trưởng Mai Sơn nhấn mạnh, mục tiêu của Đề án 3389 là thay đổi phương thức quản lý thuế của hộ kinh doanh (HKD) không phải là tăng gánh nặng thuế, mà là tạo môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng giữa HKD và doanh nghiệp (DN), đồng thời giúp HKD từng bước tiếp cận phương thức quản trị hiện đại.

Phó Cục trưởng Mai Sơn cho biết, sau khi bỏ thuế khoán, ngành Thuế đang chuyển sang mô hình quản lý HKD dựa trên ngưỡng doanh thu và mức độ phát triển hoạt động, gồm 3 nhóm chính:

Nhóm 1: Hộ có doanh thu từ 200 triệu đồng/năm trở xuống, được miễn thuế và không sử dụng hóa đơn điện tử.

Nhóm 2: Hộ có doanh thu trên 200 triệu đồng đến 3 tỉ đồng/năm, thực hiện khai thuế theo quý, áp dụng chế độ kế toán (trong đó, HKD có doanh thu năm từ trên 1 tỉ đồng sẽ áp dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế hoặc hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền).

Nhóm 3: Hộ có doanh thu trên 3 tỉ đồng/năm, áp dụng chế độ kế toán đầy đủ hơn, sử dụng hóa đơn điện tử và kê khai thuế tương tự DN nhỏ.

“So với cơ chế thuế khoán, đây là bước thay đổi căn bản cả về cách quản lý và xác định nghĩa vụ thuế. Bộ Tài chính sẽ ban hành chế độ kế toán HKD theo từng ngưỡng: hộ nhỏ chỉ cần ghi chép doanh thu - chi phí cơ bản; hộ lớn hơn áp dụng sổ sách tương tự DN siêu nhỏ, qua đó nâng cao năng lực quản trị tài chính và tính chuyên nghiệp.” - Phó Cục trưởng chia sẻ.

Theo số liệu quản lý thuế, đến tháng 10.2025, cả nước có khoảng 3,83 triệu HKD. Trong đó, 1,7 triệu hộ (44,4%) doanh thu dưới 200 triệu đồng sẽ được tiếp tục miễn thuế; 883.000 hộ (23%) doanh thu từ 200 triệu đồng đến 3 tỉ đồng là nhóm chịu tác động chính; 39.000 hộ (1%) doanh thu trên 3 tỉ đồng đã áp dụng kê khai nên ít bị ảnh hưởng.

Trong mô hình mới, HKD có doanh thu trên 3 tỉ đồng/năm sẽ được quản lý thuế tương tự DN siêu nhỏ hoặc DN nhỏ, cả về chế độ kế toán, hóa đơn điện tử và nghĩa vụ kê khai thuế. Đây là bước chuẩn bị cho lộ trình chuyển đổi tự nhiên của HKD phát triển lên DN.

Một điểm đáng lưu ý, đó là HKD nên chuyển lên DN khi có quy mô doanh thu, lao động và mặt bằng sản xuất kinh doanh lớn, giao dịch thường xuyên với tổ chức, DN khác; cần ký hợp đồng kinh tế, mở rộng tín dụng, xuất nhập khẩu, hoặc đấu thầu - những hoạt động đòi hỏi tư cách pháp nhân; đã có nền tảng sổ sách kế toán, hóa đơn điện tử và quản trị tài chính tương đối ổn định...

Trước những yếu tố trên, Lãnh đạo Cục Thuế phân tích, lợi ích khi chuyển lên DN có thể kể tới như: có tư cách pháp nhân, giúp ký kết hợp đồng, vay vốn, bảo đảm quyền lợi hợp pháp hơn; được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào, thay vì nộp thuế theo tỷ lệ trực tiếp trên doanh thu như HKD.

Theo đó, HKD khi chuyển đổi thành DN nhỏ hoặc siêu nhỏ sẽ được miễn thuế thu nhập DN trong 2 năm đầu kể từ khi phát sinh thu nhập chịu thuế, sau thời gian miễn thuế sẽ tiếp tục được áp dụng mức thuế suất ưu đãi 15% hoặc 17% tùy theo quy mô doanh thu….

Lãnh đạo Cục Thuế cho rằng, có một số trường hợp nên duy trì mô hình HKD. Đó là khi quy mô nhỏ, hoạt động mang tính gia đình, doanh thu ổn định nhưng không cao; giao dịch chủ yếu là bán lẻ, không yêu cầu pháp nhân để ký kết hợp đồng lớn; không có nhu cầu mở rộng hoặc chịu chi phí quản lý DN...

Chiến dịch 60 ngày cao điểm sẽ đem lại nhiều lợi ích cho HKD

Trao đổi về mục tiêu chiến dịch “60 ngày cao điểm chuyển đổi từ khoán sang kê khai”, với các giải pháp hỗ trợ HKD toàn diện, Phó Cục trưởng Mai Sơn cho biết, triển khai Đề án 3389 của Bộ Tài chính, ngành Thuế đã tổ chức khảo sát trên phạm vi toàn quốc để nắm bắt nhu cầu hỗ trợ của HKD trong quá trình chuyển đổi từ khoán sang kê khai thuế.

Trên cơ sở kết quả khảo sát, ngành Thuế đã phân nhóm HKD theo độ tuổi, địa bàn, ngành nghề, mức độ ứng dụng công nghệ để có hình thức hỗ trợ phù hợp, như: tổ chức tập huấn trực tiếp tại các chợ, tuyến phố cho hộ lớn tuổi; cung cấp video hướng dẫn, Fanpage, Zalo cho hộ trẻ, kinh doanh online…

Đáng chú ý, trong tháng 11/2025, cơ quan thuế sẽ hoàn thiện và nâng cấp ứng dụng eTax Mobile, đồng thời xây dựng Cổng trải nghiệm để hỗ trợ HKD kê khai, nộp thuế theo phương thức mới; tích hợp hệ thống Chatbot AI để người nộp thuế có thể tra cứu nghĩa vụ thuế tự động.

“Ngành Thuế cũng đang phối hợp với các nhà cung cấp giải pháp công nghệ để cung cấp phần mềm, hóa đơn điện tử miễn phí hoặc giá ưu đãi, đồng thời hỗ trợ cài đặt và đào tạo sử dụng… với mục tiêu là không để hộ nào bị bỏ lại phía sau, tạo điều kiện thuận lợi nhất để HKD phát triển bền vững và tuân thủ pháp luật một cách tự tin, chủ động.” - Phó Cục trưởng Mai Sơn nhấn mạnh.

Từ góc độ DN cung ứng dịch vụ, bà Nguyễn Thị Minh Khuê - Phó chủ tịch HĐQT Công ty CPCN Sapo, cho biết hưởng ứng chương trình 60 ngày cao điểm chuyển đổi của ngành thuế, Sapo vừa chính thức giới thiệu bộ giải pháp miễn phí Sapo 6870 cho HKD, bao gồm: quản lý bán hàng, xuất hóa đơn điện tử, kê khai thuế tự động ngay trên điện thoại di động.

Sapo sẽ cung cấp hoàn toàn miễn phí gói hỗ trợ 24 tháng sử dụng phần mềm, 2.000 hóa đơn điện tử và 3 tháng sử dụng chữ ký số cho HKD tham gia chương trình. Với các HKD có quy mô lớn hoặc đang trong quá trình chuyển đổi lên DN, Sapo cũng hỗ trợ miễn phí phần mềm kế toán Sapo Accounting, giúp HKD tuân thủ đầy đủ quy định về kê khai, hóa đơn, chứng từ và sổ sách kế toán.

“Giải pháp của Sapo đảm bảo kết nối liền mạch không chỉ trong nội bộ mà còn là hệ thống mở kết nối với ngân hàng, nhà cung cấp giải pháp liên quan đến thanh toán, vận chuyển… Bên cạnh đội ngũ của mình, chúng tôi có kết nối với các chuyên gia cấp cao, đối tác, đại lý thuế… để có thể hỗ trợ, tư vấn kịp thời cho HKD.” - bà Khuê khẳng định.

Đánh giá về sự chuẩn bị của khu vực hộ, cá nhân kinh doanh với việc chuyển từ khoán thuế sang kê khai thuế, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam (VTCA) cho biết, qua kết quả phân tích của VTCA, nhiều HKD bày tỏ rất muốn tuân thủ tốt nghĩa vụ thuế, có sự sẵn sàng.

“Tuy nhiên, vẫn còn bộ phận HKD lo ngại các vấn đề như có thể bị truy thu thuế khi chuyển sang kê khai thuế, doanh thu tăng cao đột biến so với mức doanh thu khoán trước đây. Bên cạnh đó, một bộ phận HKD vẫn còn lo ngại về xử lý hàng tồn kho, chưa quen với việc triển khai hóa đơn điện tử... Đây là các vấn đề cần được ngành Thuế lưu tâm hơn nhằm tháo gỡ cho HKD.” - bà Nguyễn Thị Cúc lưu ý.

Ngoài các giải pháp hỗ trợ mà ngành Thuế cũng như các đơn vị cung ứng dịch vụ đã và đang triển khai, theo bà Cúc, thời gian tới, rất cần lưu ý vấn đề phần mềm dùng chung và cơ chế phù hợp để giải quyết các vướng mắc phát sinh.

“Trong Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân có đề cập Bộ Tài chính chịu trách nhiệm cung cấp phần mềm dùng chung, việc này không đơn giản. Hiện có nhiều phần mềm nổi tiếng như của Sapo, Misa, vậy phần mềm dùng chung không có nghĩa là chỉ chọn một đơn vị cung cấp cho toàn bộ, bởi sẽ không đảm bảo tính cạnh tranh. Phải làm thế nào để kết nối được tất cả sức mạnh trí tuệ của các bên cung cấp phần mềm, chuẩn hóa phần mềm để HKD có thể dễ dàng áp dụng khi chuyển đổi.” - Chủ tịch VTCA đề xuất.

Cho rằng ngoài sự nỗ lực của ngành Thuế, để đảm bảo quá trình chuyển đổi thành công, rất cần sự chung tay của nhiều bên, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam gợi ý, nên có ban thường trực kết nối để triển khai trên toàn quốc.

Khi phát sinh vướng mắc không thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan thuế, vướng mắc liên quan bộ, ngành nào, có thể thông qua ban thường trực kết nối cụ thể với bộ, ngành đó để kịp thời hỗ trợ HKD, DN.