Lo ngại an toàn: Nhật Bản cân nhắc siết quy trình chuyển đổi GPLX nước ngoài

Các sự cố này đặt ra nghi vấn về tính nghiêm ngặt của quy trình chuyển đổi bằng lái cho người nước ngoài, vốn bị cho là quá dễ dãi.

Nhiều người đặt câu hỏi, liệu hệ thống hiện tại có đủ chặt chẽ để đảm bảo mọi tài xế đều hiểu rõ luật giao thông và có khả năng điều khiển phương tiện an toàn? Hay đã đến lúc cần rà soát và siết chặt các quy định nhằm bảo vệ người tham gia giao thông?

 Hệ lụy từ quy trình chuyển đổi bằng lái dễ dãi

Các tài xế nước ngoài đang trở thành tâm điểm chú ý tại Nhật Bản sau hai vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng xảy ra trong tháng 5 vừa qua. Cả hai vụ đều liên quan đến những tài xế được cấp bằng lái tại Nhật Bản thông qua hình thức chuyển đổi từ giấy phép lái xe nước ngoài.

Phóng viên đài NHK World  thông tin: “Sau các vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng, Cơ quan Cảnh sát Quốc gia đang xem xét siết chặt quy định chuyển đổi giấy phép lái xe nước ngoài”

Được biết, một trong hai vụ tai nạn xảy ra tại khu vực gần thủ đô Tokyo. Một chiếc ô tô đã đâm vào bốn học sinh tiểu học. Tài xế là công dân Trung Quốc, bỏ trốn khỏi hiện trường nhưng sau đó bị bắt giữ.

Vài ngày sau, vụ tai nạn thứ hai xảy ra trên đường cao tốc tại tỉnh Mie, miền Trung Nhật Bản. Một tài xế lái xe ngược chiều gây ra hàng loạt va chạm, khiến bốn người bị thương. Nghi phạm là công dân Peru, bị bắt với cáo buộc rời khỏi hiện trường. Người này bị nghi quay đầu xe trên cao tốc và lái ngược chiều suốt 14 km.

Điểm chung trong cả hai vụ là các nghi phạm đều sở hữu bằng lái Nhật Bản được chuyển đổi từ giấy phép lái xe nước ngoài. Đây là thủ tục phổ biến tại Nhật và được cho là quá dễ dàng. Một tài xế người nước ngoài từng thi chuyển đổi bằng lái chia sẻ: “Thật đơn giản để trả lời tất cả 10 câu hỏi. Tôi đạt điểm tuyệt đối, mặc dù không học trước. Theo tôi đáng lẽ phải có nhiều hơn 10 câu hỏi".

Theo quy định hiện hành, người nước ngoài muốn chuyển đổi bằng lái tại Nhật Bản phải vượt qua hai phần thi: lý thuyết và thực hành. Bài kiểm tra lý thuyết gồm 10 câu hỏi dạng đúng – sai, trong đó thí sinh chỉ cần trả lời đúng tối thiểu 7 câu để đạt yêu cầu.

Tuy nhiên, với tỷ lệ đỗ lên tới 90%, nhiều ý kiến cho rằng bài thi quá dễ và thiếu tính sàng lọc. Một số câu hỏi bị đánh giá là quá đơn giản, chẳng hạn như hỏi liệu xe có được phép tiếp tục chạy khi có người đi bộ đang băng qua đường hay không.

Bài thi thực hành được cho là khó hơn với tỷ lệ đỗ thấp, nhưng một tài xế người nước ngoài nhận định: “Tôi vượt qua ở lần thi thứ ba, nhưng tôi nghĩ điều quan trọng là phần sát hạch phải đánh giá đúng khả năng tránh tai nạn của người lái xe.”

Siết quy định chuyển đổi bằng lái cho người nước ngoài

Cùng đà gia tăng số lượng người nước ngoài sinh sống tại Nhật Bản, số trường hợp chuyển đổi giấy phép lái xe cũng tăng mạnh. Theo Cơ quan Cảnh sát Quốc gia Nhật Bản, riêng trong năm 2023 ghi nhận hơn 60.000 trường hợp chuyển đổi bằng lái, mức cao nhất trong vòng một thập kỷ qua.

Tại Trung tâm Cấp bằng lái Semezu ở Tokyo, dù mở cửa từ 8 giờ sáng, nhưng nhiều người xếp hàng chờ từ sớm tinh mơ. Nhằm giảm tình trạng quá tải, từ tháng 3/2025, trung tâm áp dụng hệ thống đặt lịch hẹn. Tuy vậy, đến tháng 5, cảnh xếp hàng từ sáng sớm vẫn tiếp diễn.

Ông Kusunoki Yoshinobu, Tư lệnh Cơ quan Cảnh sát quốc gia Nhật Bản cho biết, cơ quan này đang cân nhắc siết chặt quy trình chuyển đổi giấy phép lái xe: “Chúng tôi đang chứng kiến nhiều vụ tai nạn liên quan đến các tài xế nước ngoài chuyển đổi bằng lái, nên sẽ xem xét hệ thống này cần thay đổi thế nào trong thời gian tới”

Không chỉ chất lượng đề thi sát hạch chuyển đổi giấy phép lái xe bị chỉ trích là quá dễ, một số ý kiến còn cho rằng ngay cả du khách hoặc người đến Nhật ngắn hạn vì lý do công tác cũng có thể nộp đơn chuyển đổi bằng lái. Vấn đề này hiện đã được đưa ra thảo luận tại Quốc hội Nhật Bản.

Theo ông Kusunoki, lãnh đạo Cơ quan Cảnh sát Quốc gia, một trong những phương án đang được xem xét là ngừng tiếp nhận hồ sơ chuyển đổi từ những người lưu trú ngắn hạn. Ngoài ra, cơ quan chức năng cũng cân nhắc nâng độ khó của bài kiểm tra để siết chặt quy trình cấp đổi giấy phép lái xe và đảm bảo tính sàng lọc.

Trong chuyến thị sát tại một trung tâm cấp bằng lái, ông Onodera Itsunori, nghị sĩ cấp cao của Đảng Dân chủ Tự do cầm quyền, nhấn mạnh: “Đã có hàng loạt tai nạn xảy ra, và tôi đang xem xét liệu hệ thống chuyển đổi bằng lái có phải là nguyên nhân. Tôi sẽ đề nghị chính phủ tiến hành rà soát.”

Một số nhà lập pháp cho rằng bài kiểm tra kiến thức hiện nay quá đơn giản và có thể vượt qua mà không cần nắm vững luật giao thông Nhật Bản. Giáo sư Ito Yasumi, giảng viên Đại học Yamanashi, nhấn mạnh rằng điều quan trọng là phải giúp du khách nước ngoài hiểu rõ luật giao thông đường bộ tại Nhật.

Ông phân tích, việc lái xe ở Nhật Bản có nhiều đặc thù: nhiều tuyến quốc lộ không có rào chắn an toàn, trẻ em có thể bất ngờ băng qua đường, và không ít nơi vẫn thiếu quy định rõ ràng về làn đường dành cho xe đạp.

Theo ông, tài xế nước ngoài có rất ít cơ hội tiếp cận và tìm hiểu hệ thống luật pháp giao thông tại Nhật Bản, cũng như nhận biết đúng sai trong hành vi lái xe của mình. Giáo sư Ito đề xuất cần bổ sung các hình thức đào tạo thực tiễn, như các buổi hướng dẫn lái xe trực tiếp trên đường.

Câu chuyện về những vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng do tài xế nước ngoài ở Nhật Bản đang làm dấy lên câu hỏi về quy trình cấp phép lái xe. Vấn đề này không chỉ riêng Nhật Bản mà còn là nỗi lo chung ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam nơi lượng người nước ngoài sinh sống và làm việc ngày càng tăng.

Thực tế, đã có không ít vụ tai nạn liên quan đến người nước ngoài ở Việt Nam gây xôn xao dư luận. Các vụ va chạm, thậm chí nghiêm trọng, cho thấy khả năng chưa quen thuộc với điều kiện giao thông, thiếu hiểu biết luật hoặc thói quen lái xe khác biệt có thể là nguyên nhân tiềm ẩn.

Bài học từ Nhật Bản là một lời cảnh tỉnh. Nếu một quốc gia có hệ thống giao thông quy củ như Nhật Bản còn phải xem xét lại việc "dễ dãi" trong chuyển đổi giấy phép, thì Việt Nam, với đặc thù giao thông phức tạp, càng cần có những đánh giá và điều chỉnh kịp thời.

Việc siết chặt các quy định, như yêu cầu kiểm tra lý thuyết và thực hành kỹ lưỡng hơn, hoặc có những khóa đào tạo bắt buộc về luật giao thông Việt Nam, là giải pháp cần thiết. Điều này không chỉ đảm bảo an toàn cho chính người nước ngoài mà còn bảo vệ an toàn cho cộng đồng, góp phần giảm thiểu tai nạn đáng tiếc trên đường.