Dấu xưa Hàng Cỏ

Hành trình bộ hành hôm nay cùng tìm lại dấu xưa tên gọi thân thương Hàng Cỏ trong ký ức và trái tim của nhiều lớp thế hệ đã gắn bó với Hà Nội.

Năm 1945, thị trưởng Trần Văn Lai đã thay tên tiếng Việt cho hầu hết các địa danh, tên phố bằng tiếng Pháp ở Hà Nội, trong đó có phố Hàng Cỏ, được đổi tên từ Xóm Châu Hưng. Tới năm 1951, phố Hàng Cỏ được đổi tên thành ngõ Hàng Cỏ, do đây chỉ là một đoạn ngõ cụt nằm trên phố Trần Hưng Đạo.

Tên ngõ Hàng Cỏ tồn tại cùng lịch sử phát triển của thủ đô Hà Nội cho tới năm 2025, sau khi Hà Nội tiến hành sắp xếp lại các đơn vị hành chính thì không còn tên ngõ Hàng Cỏ trên bản đồ hành chính Hà Nội.

Chuyện của sen tháng 10

Hà Nội những ngày mưa bão

Bước chân mùa trăng

Hương thị cuối mùa

Từ một điểm tập kết cỏ để binh lính trong kinh thành nuôi voi, nuôi ngựa, tới khi trở thành tên gọi chỉ đích danh một tên phố, tên ngõ, cho tới nay, Hàng Cỏ vẫn được nhắc tới trong tên gọi Ga Hàng Cỏ - tức ga Hà Nội.

"Chỉ có những người mới mới gọi là ga Hà Nội thôi chứ đến giờ phút này những người già chúng tôi đều vẫn gọi là Ga Hàng Cỏ, chưa bỏ được từ ấy đâu. Tất cả những người già mà hỏi thăm đến Ga Hàng Cỏ thì người ta đều biết, nó vẫn gắn liền với mình, cái cội nguồn của mình nhiều hơn, thân thương nhiều hơn, còn thanh niên giờ người ta không biết, chỉ biết đó là ga Hà Nội thôi".

Bà Hạnh – người được sinh ra, lớn lên và gắn bó với khu vực Ga Hàng Cỏ hơn 70 năm qua khẳng định sự hiện diện sâu đậm trong ký ức và mọi câu chuyện đời sống hiện nay của tên gọi Ga Hàng Cỏ.

Đặc biệt trong những năm tháng chiến tranh ở Hà Nội, Ga Hàng Cỏ là đầu mối giao thông huyết mạch, trở thành điểm bắn phá trọng yếu thì việc nhìn thấy tên Ga Hàng Cỏ trong những ngày khói bom ở Hà Nội với bà Hạnh như một tượng đài thiêng liêng.

Bởi thế, tên gọi Hàng Cỏ với  lớp thế hệ người Hà Nội không chỉ đơn giản là sự gắn bó, quen thuộc, mà còn là sự thân thương tới mức không một tên gọi nào khác có thể thay thế được.

Ga Hàng Cỏ là tên gọi cũ của ga tàu chính Hà Nội, được xây dựng từ năm 1899 và đi vào hoạt động năm 1902. Đến năm 1976, sau khi đất nước thống nhất, ga Hàng Cỏ được đổi tên thành Ga Hà Nội, và từ đó tới nay, thế hệ sau chỉ còn nghe thấy tên Hàng Cỏ xuất hiện trong câu chuyện kể của những lớp người đi trước, nay ít nhất đều đã ở vào tuổi ngoài 50. Ga Hàng Cỏ trở thành một trong những chứng nhân lịch sử quan trọng, ghi dấu bao bước chân đến và đi trên mảnh đất nghìn năm văn hiến này.

Gia đình chị Nhung, nhà ngay đối diện khu vực cổng ga Hà Nội vừa mới mở một quán hàng ăn và đặt tên quán là Ga Hàng Cỏ, cũng bởi sự gắn bó sâu đậm của tên gọi này đối với nhiều thế hệ trong gia đình chị.

Ngoài những câu chuyện kể, chị còn mong muốn tên gọi Ga Hàng Cỏ được hiện hữu thân thiết với gia đình mình hơn nữa, đặc biệt là với các cháu nhỏ trong gia đình. Chị Nhung chia sẻ thêm:

"Đến bây giờ đến đời con chị mở quán hàng ăn, nó chưa biết đặt tên là gì, mới nghĩ là nhà mình gần ga Hàng Cỏ nên lấy tên quán là ga Hàng Cỏ cho nó tiện, vì ga Hàng Cỏ cũng là ký ức của bao người dân Hà Nội từ xưa tới nay, cho nên đặt tên thế để các cháu sau này nó cũng biết".

Niềm vui của chị Nhung còn lớn hơn nữa, bởi các con của chị dù sinh ra khi Ga Hàng Cỏ đã đổi tên thành Ga Hà Nội cả chục năm, nhưng tình yêu dành cho tên gọi xưa như được nhân lên khi chính con chị là người lựa chọn tên Ga Hàng Cỏ để đặt cho quán ăn của gia đình.  

Sợi dây kết nối các thế hệ trong câu chuyện về tên phố xưa, tên ga cũ Hàng Cỏ vẫn được bền chặt từ sự hào hứng kể chuyện, bồi hồi nhắc nhớ của những người thế hệ trước, cho tới sự tò mò, thích thú, lắng nghe, hỏi chuyện của thế hệ sau.

Tên gọi phố Hàng, gắn với một địa danh như Ga Hàng Cỏ dù đã gần 50 năm không còn xuất hiện ở Hà Nội nhưng lạ kỳ thay, tên gọi ấy vẫn đầy thân thương mỗi khi được gợi nhắc trong các ký ức về phố phường Hà Nội.

Bộ hành trên con phố Lê Duẩn, phố chính chạy qua ga Hà Nội hiện nay, bộ hành vẫn có thể tìm thấy tên GA HÀNG CỎ, như một niềm hoài nhớ vẫn được gọi thành tên.