Dấu ấn cây sưa đỏ ở Hồ Gươm

Hành trình Nghe phố kể chuyện cây hôm nay tiếp tục dạo bước ở Hồ Gươm và đi tìm dấu ấn về cây sưa đỏ giá trị cao nhất ở Hồ Gươm trong những câu chuyện kể thú vị về loài cây này.

Hà Nội có những mùa hoa đã đi vào thơ, vào nhạc, tạo thành vẻ đẹp riêng có, gây thương nhớ đến nao lòng cho người đi xa Hà Nội. Mùa hoa sưa ở Hà Nội là một mùa hoa gây nhiều thương nhớ như thế. Không chỉ mang lại vẻ đẹp cho cảnh quan Hồ Gươm vào mùa hoa, mà gỗ cây sưa còn có giá trị cao trong làm hương liệu.

Thậm chí, có thời điểm, những cây gỗ sưa nhiều năm tuổi còn được tính giá tiền triệu theo cân, theo lạng. Đặc biệt, ở Hồ Gươm có hẳn một hàng cây sưa đỏ, giống quý, được trồng ngay đường ven hồ, gần cầu Thê Húc cách đây khoảng 70 năm, được nhiều người cho là những cây tiền tỷ, đắt giá nhất ở Hồ Gươm:

Anh ơi, cho em hỏi ở khu này còn cây sưa nào không anh?

Nhiều cây sưa. Em muốn cây 15 tỷ hay cây 3 tỷ, 4 tỷ?

Cây nào là cây 15 tỷ, cây nào là cây 3-4 tỷ ạ?

Cây 15 tỷ thì ở dưới này, 1 cây nó chết rồi thì vừa rồi chặt rồi.

Sao anh biết là cây đấy 15 tỷ? Hồi năm ngoái chặt 3 cây mà anh?

Mấy cây chết đấy, mười mấy tỷ đấy. Bây giờ còn mấy cây sống nó vẫn ở đấy, ở phía bên kia kìa, qua cổng này sang đấy tha hồ mà ngắm sưa, nhưng ngắm chỉ để thích thôi chứ có mua được đâu…

Nhiều cây sưa lắm, đây là cây sưa đỏ đây này

Thế chị có biết còn bao nhiêu cây sống không ạ?

Có biết đâu mà, sao biết được còn bao nhiêu cây đâu…

Cây sưa đỏ hay cây sưa trắng đều có mùa ra hoa gây ấn tượng với những chùm hoa trắng nhỏ li ti, có hương thơm dịu đặc biệt. Điểm khác nhau và tạo ra giá trị cao hơn ở cây sưa đỏ là lõi gỗ bên trong và chất gỗ khác.

Từ trước tới nay, loài cây này ít được chú ý tới, chỉ khi tới mùa ra hoa tràn trắng cây sưa, xen trong màu lá non xanh mướt, thì mọi người mới ngỡ ngàng trước vẻ đẹp mà cây sưa mang lại. Tuy nhiên, trong khoảng chục năm trở về trước, bỗng xuất hiện một trào lưu thu mua gỗ sưa ồ ạt, khiến giá trị của loài cây này cao không tưởng. Ông Nguyễn Phú Hùng, Chủ tịch hội Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam kể:

"Thực ra mà nói họ quan tâm vì khi đó giá trị của nó rất cao, tính theo cân theo lạng thời ý, vì cây sưa họ trồng khoảng những năm 55-60 khi Hồ gươm có phong trào trồng cây, chỉ được khoảng 6-7 chục năm thôi.

Nhưng khi giá trị nó cao, nên họ nghi ngờ rằng có đối tượng làm chết cây đó để thu hoạch, vì cây xanh tự nhiên mà chặt thì thu hoạch cũng khó, không có lý do gì cả nên họ cũng quan tâm nhiều hơn. Cây thực ra già nó cũng chết thôi, chẳng có vấn đề gì cả, đó là quy luật luân hồi của cuộc sống. thực ra mà nói việc này cũng là nghi ngờ thôi, cây già nó cũng chết mà…"

Sau khi được các chuyên gia xác nhận và khẳng định 3 cây sưa đỏ ở Hồ Gươm đã chết, thành phố đã ra quyết định chặt hạ 3 cây sưa đỏ vào tháng 5/2023. Sự kiện này đã nhận được sự quan tâm, chú ý rất lớn từ dư luận, được thông tin trên khắp các trang báo.

Hiện ở khu vực gần cổng đền Ngọc Sơn, vẫn còn vài gốc sưa đỏ nhiều năm tuổi và thêm một số cây sưa non mới được trồng thay thế. Nhưng những câu chuyện về giá trị bạc tỷ của cây sưa đỏ đã có phần giảm nhiệt:

"Cây sưa đỏ thì đẹp lắm, Bờ Hồ này đẹp hẳn lên, nhưng cái đợt bão vừa rồi đổ nhiều lắm, những cây đẹp đổ hết".

"Cây đỏ nó đổ rồi, người ta lại trồng tiếp một cây lên kia".

"Người ta cứ nói thế thôi chứ có hiểu giá trị của nó đâu".

"Người ta cứ nói thế thôi chứ nó có giá trị gì đâu".

"Bây giờ cũng bình thường thôi, không phải như ngày xưa nữa. Mấy năm trước bảo vệ rất nghiêm ngặt, có những cây ở trong làng còn phải cả làng ra bảo vệ, giờ không bán, không mua nữa, không có giá trị nữa thì nó cũng trở thành bình thường".

Khi những cơn mưa xuân đầu tiên xuất hiện cũng là lúc Hà Nội có những góc phố được bừng nở trong sắc trắng và hương thơm của hoa sưa. Ở Bờ Hồ cũng vậy, bộ hành khó có thể lỡ hẹn với vẻ đẹp gây thương nhớ khi dạo bước tới đây.

Đó là cái hẹn với mùa hoa sưa nở, được ngồi dưới gốc cây sưa đỏ và cảm nhận giá trị thực sự của loài cây này trong vẻ đẹp đầy xao xuyến ấy…