Chuyện hạ cờ Pháp và treo cờ Việt Nam

Hãy cùng VOV Giao thông nhìn lại những giờ phút lịch sử và hành trình giành lại biểu tượng thiêng liêng trên đỉnh Cột cờ Hà Nội – nơi lá cờ Tổ quốc lần đầu tiên kiêu hãnh bay trong gió mùa thu năm ấy qua bài viết của nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến.

Sáng ngày 9/10/1954 người Hà Nội đi qua vườn hoa Canh Nông đã không còn nhìn thấy lá cờ Pháp ba mầu ngạo nghễ hơn nửa thế kỷ trên Cột cờ trong thành. Và một ngày sau, sáng 10/10 người Hà Nội  trào nước mắt vui mừng ngắm lá cờ đỏ sao vàng, lá cờ của độc lập tự do tung bay trong nắng sớm  mùa thu.

Thua trận Điện Biên Phủ, ngày 20/7/1954 chính phủ Pháp phải ký hiệp định Genève rút quân đội khỏi bán đảo Đông Dương. Theo các điều khoản của hiệp định, quân đội và chính quyền Pháp ở Việt Nam phải  bàn giao công sở, doanh trại ở Hà Nội cho chính phủ Việt Nam dân chủ cộng hòa vào đầu tháng 10-1954.

Dù phía Pháp gây khó dễ song họ buộc phải thi hành hiệp định nên mọi việc vẫn diễn ra theo đúng thỏa thuận và chiều ngày 8/10/1954 quân đội Pháp đóng trong thành đã làm lễ hạ và thu cờ.

Trên sân vận động Mangin (người Hà Nội gọi là sân Cột cờ), lính Pháp và lính lê dương Bắc Phi thuộc Trung đoàn bộ binh Bắc Kỳ, đơn vị cuối cùng rời Hà Nội, xếp hàng bồng súng làm lễ chào cờ lần cuối dưới  trời mưa tầm tã trong tiếng kèn binh buồn thảm. Tướng Masson, Chỉ huy trưởng lực lượng triệt thoái quân đội Pháp bước ra, ông ta đứng nghiêm chào lá cờ đang từ từ hạ  xuống, lá cờ ba màu ướt sũng nước mưa được 2 hạ sĩ quan run rẩy gấp làm tư.

Cờ Pháp lần đầu xuất hiện trên Cột cờ Hà Nội  là ngày 20/11/1873, sau khi đội quân do Francis Garnier chỉ huy chiếm thành Hà Nội lần thứ nhất. Việc Francis Garnier cho treo cờ  như lời tuyên bố, quân đội  Pháp đã chiếm được Bắc Kỳ. Ngày 15/3/1874, chính phủ  Pháp và triều Nguyễn ký Hòa ước Giáp Tuất.

Theo hòa ước, triều Nguyễn công nhận Nam Kỳ là thuộc địa của Pháp còn chính phủ Pháp đồng ý trả Hà Nội và các tỉnh Bắc Kỳ mà họ đã chiếm cho nhà Nguyễn. Cũng vào ngày này, lá cờ Pháp trên Cột cờ do vua Gia Long xây dựng năm 1812 đã hạ xuống trong tâm thế ngạo mạn của Francis Garnier song  không khí hạ cờ  lần thứ hai là nỗi tủi nhục, ê chề vì đội quân viễn chính ấy  thất bại.

Bốn giờ chiều ngày 9/10, ngay sau khi lính Pháp đặt chân lên cầu Long Biên, bộ chỉ huy tiếp quản thủ đô đã giao nhiệm vụ một đơn vị thực hiện ngay việc treo cờ trên Cột cờ. Tuy nhiên khi nhóm bộ đội công binh trèo lên đỉnh cột khảo sát đã phát hiện quân Pháp tháo dỡ  cột thép nên bộ chỉ huy lập tức chỉ đạo, nhờ công nhân hoả xa ở Ga Hà Nội giúp đỡ.

Anh em nhà máy hỏa xa  rất nhiệt tình bắt tay ngay vào việc tức tốc  gia công cột thép mới theo đúng yêu cầu về đường kính và chiều dài. Việc dựng cột vô cùng khó khăn, nguy hiểm tính mạng vì diện tích đỉnh cột cờ rất chật hẹp và ở độ cao trên 30 mét gió rất to nhưng bằng trí tuệ và sự quyết tâm đơn vị được giao đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Và ngay trong đêm, là cờ lớn mang từ chiến khu Thái Nguyên về được treo chắc chắn  bay phần phật kiêu hãnh trên Cột cờ như tin báo Thủ đô đã sạch bóng quân thù. Buổi chiều ngày 9/10, tại chính nơi quân đội Pháp hạ cờ, một cuộc mít tinh lớn bắt đầu bằng lễ chào cờ đã diễn ra trước sự phấn khởi và vui mừng của hàng nhìn người Hà Nội

71 năm trôi qua nhưng hình bóng lá cờ ngày tiếp quản Thủ đô trên Cột cờ đã đi vào lịch sử và luôn  hằn sâu trong kí ức của các thế hệ người Hà Nội hôm nay và trong tương lai.