Chung cư Tôn Thất Đạm: Sống giữa lòng Sài Gòn cũ, yêu từng bậc thang xưa

Từ tiếng rao buổi sáng vọng qua hành lang, đến mùi cà phê lẫn với mùi sơn cũ, nơi đây không chỉ là chốn đi về mà còn là một phần ký ức sống động của thành phố – nơi người ta sống và yêu theo cách rất riêng của Sài Gòn.

Giữa nhịp sống hối hả của Quận 1 – nơi những toà nhà chọc trời không ngừng mọc lên, nơi dòng người cuồn cuộn giữa những con đường náo nhiệt – chung cư Tôn Thất Đạm lại hiện lên như một điểm lặng. Một nơi mà thời gian dường như đã chậm lại. Không biển hiệu điện tử rực sáng, không mặt tiền hào nhoáng, chỉ là những bức tường đã nhuốm màu thời gian, những ô cửa sổ, từng bậc cầu thang sờn mòn theo dấu chân của bao thế hệ.

9h sáng, một ngày thường nhật giữa lòng thành phố. Những tưởng khu chung cư cũ kỹ sẽ thưa vắng, nhưng không – từng bước chân vang vọng qua các tầng lầu, từng mùi hương quyện vào nhau: mùi cà phê mới pha từ quán nhỏ ở tầng một, mùi đồ ăn thơm phức thoảng ra từ một căn bếp, cả chút ngai ngái của vôi vữa, của sơn cũ, của một thành phố đã từng sống, từng đổi thay.

Một Sài Gòn rất lạ, mà cũng rất quen.

Cuộc sống nơi đây dường như chậm lại hẳn. Không có tiếng còi xe gắt gỏng, không có dòng người tất bật. Những con người sống ở đây – dù chỉ còn khoảng chục hộ, phần lớn là người luống tuổi – như thể đã chọn cho mình một nhịp sống riêng giữa phố thị xô bồ.

Bà Tí, một cư dân đã sống ở chung cư Tôn Thất Đạm từ những năm 1980, nay đã ngót nghét 80 tuổi, tóc bạc trắng nhưng giọng nói vẫn hóm hỉnh và đầy tự hào: “Nếu mà đặc biệt, thì nhiều lắm, cái chung cư đặc biệt mà, mỗi ngày có mỗi cái đặc biệt của riêng nó”.

Chỉ vỏn vẹn một câu nói, nhưng bà Tí đã nói thay cho cảm giác của biết bao người từng một lần ghé qua nơi này – cảm giác của một không gian sống có hồn, có ký ức, có những câu chuyện mà ta không thể tìm thấy giữa những khối bê tông mới tinh.

Chung cư Tôn Thất Đạm, ban đầu được xây dựng vào thời Pháp thuộc, là một trong những công trình cùng thời với chợ Bến Thành. Điều này khiến nơi đây không chỉ có giá trị về lịch sử, mà còn sở hữu nét kiến trúc đặc biệt, hoà quyện giữa cổ điển phương Tây và sự tối giản đặc trưng của không gian sống người Việt. Những cánh cửa gỗ cao, những ô cửa sổ vòm, và đặc biệt là hệ cầu thang “mê cung” – có thể khiến bất kỳ ai lần đầu đặt chân đến đây phải bối rối.

Chị Hạnh, một người con lớn lên cùng chung cư từ thời cha mẹ, giờ đã là thành viên ban quản trị của khu chung cư đã có tuổi đời ngót nghét 140 tuổi. Từng góc tường, từng cánh cửa, từng bậc cầu thang đều in đậm tuổi thơ và ký ức gia đình chị. Gắn bó cả đời người với nơi này, chị Hạnh không chỉ là nhân chứng của sự đổi thay, mà còn là người nỗ lực gìn giữ vẻ đẹp cổ xưa của chung cư giữa vòng xoáy hiện đại hóa.

“Chung cư mới dần dần phát triển theo xu hướng. Mặt bằng rẻ, tư duy và cách các bạn kinh doanh rất phù hợp với đối tượng trẻ, các bạn cần một không gian cổ kính, và kiến trúc chung cư của mình cũng mang những nét hoài cổ đó. Đó là lý do chung cư của mình thu hút không chỉ giới trẻ mà đa số là khách nước ngoài”.

Quả đúng vậy, khi bước vào chung cư Tôn Thất Đạm, người ta dễ dàng bắt gặp những góc quán nhỏ được bài trí khéo léo – một quán cà phê với bàn gỗ, đèn vàng, tranh cũ và tiếng nhạc Pháp du dương; một studio chụp ảnh theo phong cách cổ điển; thậm chí có cả những workshop làm gốm, làm sổ tay thủ công. Những ngóc ngách tưởng chừng bị lãng quên bỗng trở thành điểm đến để người ta tìm lại chất Sài Gòn xưa trong thời hiện đại.

Chị Hạnh tiếp lời, với ánh mắt đầy tự hào: “Kiến trúc sư xây dựng chung cư của mình cũng xây dựng chợ Bến Thành. Về kiến trúc với thiết kế rất khác biệt so với chung cư khác nên các bạn trẻ rất thích đến đây chụp hình. Nó hoà quyện kim - cổ, nên các bạn đi từng ngóc ngách sẽ có những bức ảnh không hề ‘đụng hàng’.

Tuy nhiên, song song với sự phát triển tích cực ấy, cũng xuất hiện những nỗi lo ngầm – về việc giữ gìn môi trường sống chung, về ý thức bảo tồn giá trị lịch sử, và cả văn hóa ứng xử trong không gian cộng đồng. Không ít lần, người dân trong chung cư phải góp ý với những nhóm quay phim, chụp hình để không làm ồn, không xả rác, và tôn trọng đời sống riêng tư của các hộ dân xung quanh.

Với những người như chị Hạnh hay bà Tí, sự “trẻ hóa” của chung cư là điều đáng mừng, nhưng họ vẫn mong nơi đây được đối xử bằng sự trân trọng – không phải chỉ vì những bức ảnh đẹp, mà vì đó là một phần ký ức sống động của thành phố này:

“Nó thay đổi là nó phát triển, nó phát triển thì mình mừng. Phố là phố cổ, du lịch vào đây rất đông, mình mừng chứ, chung cư càng ngày càng phát triển dù nó cổ".

Có thể, một ngày nào đó, chung cư Tôn Thất Đạm sẽ không còn nữa – hoặc sẽ được cải tạo theo một hình thức nào đó để phù hợp với đô thị hiện đại. Nhưng tinh thần, ký ức mà nơi đây mang lại, có lẽ vẫn sẽ sống mãi – qua những bức ảnh, qua những câu chuyện, và qua chính những con người như bà Tí, chị Hạnh, và bao người yêu mến thành phố này.

Giữa lòng phố thị, nơi ánh đèn không bao giờ tắt, vẫn còn một nơi để người ta chậm lại, để nhớ, để yêu theo cách rất riêng của Sài Gòn. Chung cư Tôn Thất Đạm – không chỉ là nơi ở, mà còn là một phần hồn của phố 

SỐNG Ở SÀI GÒN: TP.HCM “mùa nước nổi”

TP.HCM những ngày qua như được tưới mát khi có những “cơn mưa vàng”, mở đầu cho một mùa mưa đang đến. Tuy nhiên, nhiều người lại cảm thấy lo lắng rằng đằng sau những trận mưa là những tuyến đường ngập úng, cây cối đỗ ngã, giao thông rối loại… Trong hoàn cảnh ấy, người dân càng mong mỏi hệ thống thoát nước và vấn đề quy hoạch đô thị sớm được hoàn thiện hơn. 

Lại một mùa mưa đến kéo theo nhiều sự lo lắng trong mỗi người dân. Mùa mà người ta thường gọi vui là “mùa nước nổi”, mùa của đường phố ngập lụt, kẹt xe dai dẳng và những bất tiện muôn hình vạn trạng đi cùng con nước dâng cao.

Từ khi nào mà người dân thành phố lại rối rít và lo lắng mỗi khi bước vào mùa mưa, chẳng ai nhớ chính xác từ khi nào, mà họ chỉ biết rằng, vấn đề ngập úng đường phố cứ diễn ra và lập đi lập lại mỗi năm. Hình ảnh dòng người bì bõm, vật lộn cùng phương tiện qua đoạn đường ngập vào giờ tan tầm, hoặc người dân chủ động với những biện pháp nhằm ngăn không cho nước tràn vào nhà…những câu hỏi mà người dân thành phố đã quá quen mỗi khi có mưa lớn: “đường nào sẽ ngập”, “có chết máy không”…hàng loạt những vấn đề ấy như được lập trình đến hẹn lại lên và hằn sâu vào trong đời sống, thói quen của người dân Sài thành.

Từ khóa “ngập” ở TP.HCM luôn là vấn đề “nóng” và được nhiều người quan tâm. Nhiều công trình nghìn tỷ được rót vào nhằm cải thiện vấn đề nhưng đến nay tất cả như một kịch bản cũ được tái diễn không một chút thay đổi.

TP.HCM là một thành đô thị đầu tàu kinh tế của cả nước và tương lai sẽ phấn đấu phát triển mạnh mẽ, hiện đại hơn nữa. Thế nhưng, mỗi năm, người dân lại phải chật vật vì vấn đề ngập lụt – một vấn đề cũ nhưng lại mới. Ngập nước ở một đô thị được xem xét và chỉ ra bởi nhiều nguyên nhân, trong đó có thể kể đến hệ thống thoát nước lạc hậu, quy hoạch chấp vá, phát triển hạ tầng không đi kèm với cải thiện hệ thống thoát nước.

Ngoài ra, việc thành phố phát triển nhanh và bê tông hóa quá mức, san lấp kênh rạch, lấn chiếm vùng trũng đã khiến đất không còn khả năng thấm nước nên đã dẫn đến tình trạng “cứ mưa là ngập” và “không mưa cũng ngập”.

Trải qua những khó khăn cùng với ngập, người dân TP.HCM giờ đây đã quá quen và xem ngập úng như một điều hiển nhiên, không thể thiếu trong cuộc sống. Không thể phủ nhận sự nỗ lực và quyết tâm từ những người làm công tác quản lý trong công cuộc giải quyết “bài toán” ngập úng đô thị. Tuy nhiên, kết quả thực tế chỉ ra rằng vẫn còn hạn chế và cần cố gắng hơn nữa.

Để không còn cảnh người dân bì bõm lội nước trên đường phố, chính quyền thành phố cần có những chiến lược dài hạn và bền vững hơn. Quy hoạch đô thị cần quan tâm đặt yếu tố môi trường và khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu lên hàng đầu, nhất là khi chúng ta đang ngày một đối mặt với những thay đổi khó lường của thời tiết.

Cần chú trọng đầu tư vào hệ thống hạ tầng ngầm, kênh rạch và không gian xanh nhằm cải thiện vấn đề ngập úng và góp phần nâng cao chất lượng sống lâu dài. Đây cũng là sự mong mỏi và kỳ vọng của hầu hết người dân thành phố nhiều năm qua.

Tuy nhiên, đây là vấn đề không thể giải quyết trong ngày một ngày hai và cần có sự quyết tâm từ chính quyền và sự đồng thuận của người dân đô thị. Trong lúc chờ đợi những thay đổi lớn trong tương lai, người dân TP.HCM vẫn đang phải tự mình học cách thích nghi và sống chung với ngập, chủ động phòng bị khi con nước dâng cao… Nhưng rõ ràng, đó cũng chỉ là cách thích nghi tạm thời, không thể là giải pháp lâu dài cho một thành phố đang hướng tới tầm vóc quốc tế.

Ngập úng ở TP.HCM đã và đang trở thành một vấn đề cần được nhìn nhận một cách nghiêm túc. Trong nhịp sống hối hả ở thành phố hiện đại, người dân vẫn mong chờ một tương lai không còn cảnh nước ngập bủa vây mỗi khi mưa và triều cường.

TIN YÊU

# Vừa qua, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị TP.HCM đã khởi công dự án nạo vét, cải tạo môi trường, xây dựng hạ tầng rạch Xuyên Tâm (từ kênh Nhiêu Lộc-Thị Nghè đến sông Vàm Thuật) trên địa bàn quận Bình Thạnh và Gò Vấp. Đây là một trong những công trình trọng điểm của thành phố, được người dân chờ đợi suốt 20 năm qua.

# Bệnh viện FV TP.HCM đã công bố đầu tư mua hệ thống xạ phẫu CyberKnife S7 - hệ thống xạ phẫu bằng robot với giá gần 200 tỷ đồng. Đây là bệnh viện đầu tiên tại Việt Nam sở hữu hệ thống robot xạ phẫu có tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) có thể điều trị khối u ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể mà không cần phẫu thuật, mở ra cuộc cách mạng trong điều trị ung thư bằng phương pháp không xâm lấn, an toàn hơn và chính xác hơn.

# Sở Y tế TP.HCM đã có văn bản gửi UBND quận, huyện và TP Thủ Đức, các đơn vị sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu mỹ phẩm trên địa bàn về việc tăng cường công tác kiểm tra, chấn chỉnh hoạt động quảng cáo mỹ phẩm. Việc này nhằm đảm bảo an toàn, quyền lợi cho người tiêu dùng, thực hiện tốt công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực mỹ phẩm đạt hiệu quả.

# TP.HCM vừa có kế hoạch chuyển tiếp các nhiệm vụ, dự án đầu tư công trong quá trình sắp xếp bộ máy. Trong đó yêu cầu không làm gián đoạn vì lý do chờ sáp nhập và sẽ xử lý nghiêm cán bộ, đơn vị trì hoãn các thủ tục đầu tư.

Việc này nhằm bảo đảm tính liên tục, nhất quán trong thực hiện các chương trình, dự án, không để đình trệ, gián đoạn vì sắp xếp các đơn vị, bảo đảm mục tiêu giải ngân. Đồng thời quy định rõ trách nhiệm của các bên liên quan, tránh chồng chéo hoặc bỏ sót nhiệm vụ.