Cần số hóa việc đóng phạt nguội

Do vậy cần áp dụng ứng dụng công nghệ thông tin trong liên thông đóng phạt cũng như xử phạt, vì các dữ liệu, thông tin của người dân đã kết nối nên thủ tục, quy trình cần gọn gàng, nhanh chóng để thuận lợi cho người dân…

Anh Nguyễn Đức Trọng mua xe ô tô và đăng ký xe ở quê Nam Định, sau đó anh chuyển hộ khẩu thường trú lên TP. Hà Nội. Đến cuối tháng 12/2023, khi đưa xe đi đăng kiểm, anh Trọng mới nhận được thông báo từ trung tâm đăng kiểm là xe anh bị “dính” phạt nguội, do lỗi quá tốc độ ở Diễn Châu (Nghệ An) từ tháng 5/2022.

Ngay sau đó, anh đã liên hệ đến phòng cảnh sát giao thông công an tỉnh Nghệ An (nơi vi phạm) để xin đóng phạt tại địa phương thường trú Hà Nội hoặc là nơi đăng ký phương tiện là tỉnh Nam Định nhưng không được.

Anh Trọng khẳng định, kể từ thời điểm vi phạm đến nay, anh không hề nhận được bất kỳ thông báo phạt nguội nào từ phía cơ quan chức năng ở cả 2 địa chỉ trên: “Vì xe anh hết đăng kiểm gần 1 tháng rồi nên phải vào nộp phạt. Các anh ấy bảo là phải đến tận nơi vì lỗi của anh là trước cái thông tư đấy, anh bị  tháng 5/2022, còn cái thông tư đấy anh cũng không rõ có từ bao giờ. Anh chỉ biết là có cái luật mới ra là có thể chuyển về nơi đăng ký xe, nhưng mà các chị bảo của anh vi phạm trước cái luật đấy nên phải vào trong đó nộp thôi, nó bất tiện mất nhiều chi phí lắm, tức là mất thời gian của mình”.

Cũng bị lỗi phạt nguội như anh Trọng, anh Lê Hồng Phong (hiện đang cư trú  tại phường Phú Hữu TP. Thủ Đức) cho biết: gia đình anh chuyển từ Hà Nội vào TP.HCM sinh sống từ năm 2021 đến nay. Do xe anh sắp thời hạn đăng kiểm ngày 27/01/2024 nên anh đã lên web phạt nguội kiểm tra thì phát hiện mình vi phạm phạt nguội 2 lỗi quá tốc độ ở 2 địa bàn tỉnh Ninh Thuận vào ngày 27/01/2023 và tại Bình Phước vào ngày 25/03/2023.

Anh đã liên hệ với phòng cảnh sát giao thông tỉnh Ninh Thuận để xin hướng dẫn nộp phạt và giải quyết phạt nguội thì được Công an tỉnh Ninh Thuận hướng dẫn phải đến trực tiếp phòng CSGT tỉnh Ninh Thuận (từ thứ Hai đến thứ Sáu hàng tuần) hoặc phải quay về nơi đăng ký phương tiện trên giấy đăng ký xe (ở TP. Hà Nội) để giải quyết, không có hình thức khác.

“Hiện tại anh chưa nhận được 1 thông báo hay một cái giấy phạt nguội nào luôn. Bây giờ, anh đăng ký xe 1 nơi, cư trú 1 nơi thì anh chỉ mong muốn là hình thức tiếp nhận xử phạt và giải quyết cái phạt nguội làm sao cho nó đơn giản hóa, nó thuận tiện cho người dân. Chứ anh không thể nào bỏ công việc mất thời gian để đi chạy đi giải quyết, nó mất khá nhiều thời gian về công sức và tài chính", anh Lê Hồng Phong cho biết.

Tương tự, anh Dương Xuân Danh (ngụ quận Bình Tân) cũng từng 2 lần bị “dính” lỗi phạt nguội tại tỉnh Bình Thuận. Khi gọi điện thoại thì được giải thích là có thể địa chỉ trên cà vẹt không đúng hoặc chuyển chỗ ở nên không nhận được thông báo, trong khi đó xe mua mới từ đầu và vẫn ở chỗ cũ như địa chỉ trên cà vẹt.

Mới đây, trước khi đi đăng kiểm anh Danh cũng đã cẩn thận lên mạng tra cứu phạt nguội nhưng không có thông tin vi phạm. Đến đơn vị đăng kiểm thì lại có thông tin vi phạm từ trạm đăng kiểm thông báo, gây phiền hà và khó khăn cho anh: “Về vấn đề phạt nguội thì tôi nghĩ cần phải thông báo cho số điện thoại cho người dân, để người dân biết và tra cứu, đóng online được, chứ không phải chạy mấy chục, mấy trăm cây số để đóng phạt thì rất tốn thời gian, công sức vả tiền bạc..”

Theo Thông tư số 32 của Bộ Công an quy định, trường hợp chủ xe vi phạm không cư trú trên địa bàn thì chuyển kết quả thu thập được (camera, thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ) đến công an cấp huyện nơi chủ xe cư trú để giải quyết, xử lý vụ việc vi phạm. Tuy nhiên, trong trường hợp người dân không nhận được thông báo của cảnh sát giao thông về lỗi vi phạm và quá thời hạn xử lý vi phạm hành chính thì trên hệ thống của ngành giao thông không còn lưu trữ xe vi phạm.

Vì vậy, chủ xe đến công an quận, huyện nơi cư trú sẽ không tìm thấy dữ liệu này để đóng phạt. Với trường hợp này, chủ xe đến công an nơi đang cư trú làm xác nhận đã thay đổi chỗ ở trước đây và mang tất cả các giấy tờ cần thiết (kèm đơn trình bày) đến Phòng cảnh sát giao thông nơi phát hiện lỗi vi phạm để thực hiện các bước tiếp theo. Sau khi xác minh đúng như đơn trình bày thì cảnh sát giao thông sẽ thông báo đến hệ thống đăng kiểm, giải tỏa lỗi.

Theo Tiến sỹ Phan Lê Bình (chuyên gia giao thông) trong thời đại 4.0 hiện nay, việc đóng phạt mà người bị phạt cư trú nơi này phải ra tận các tỉnh khác là hết sức phi lý, lạc hậu và gây trở ngại rất lớn cho người dân. Cũng theo tiến sỹ Bình, việc đóng phạt online là giải pháp hiệu quả nhất và tạo điều kiện cho dân đóng phạt online vì phạt nguội là chủ yếu để răn đe người dân hạn chế vi phạm.

“Thực tế nó tồn tại như vậy nó gây trở ngại rất lớn cho hoạt động kinh tế và sinh hoạt của người dân. Nói về cách mạng 4.0, số hóa… thì nếu việc nộp tiền phạt nguội nó còn đi đến tận nơi thì mới nộp được thì nó thể hiện sự quá lạc hậu về kỹ thuật về công nghệ thông tin và rất cần sớm được cải thiện. Còn làm sao để được như vậy là trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước. Mà chắc chắn cái chuyện đó về mặt kỹ thuật thì hoàn toàn có thể làm được", Tiến sỹ Phan Lê Bình cho biết.

Cùng quan điểm, PGS.TS Vũ Anh Tuấn (Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Giao thông vận tải Việt Đức, Trường ĐH Việt Đức) cho rằng, các cơ quan quản lý, mà cụ thể ở đây là Bộ Công an, cần tạo 1 app chung, mà nơi đó, người dân có thể thực hiện đóng phạt nguội. Và app này cần được liên thông với các địa phương trên cả nước: 

“Đứng ở góc độ công nghệ thông tin thì không có gì khó cả, việc đóng tiền phạt cũng giống như việc giao dịch ngân hàng vậy thôi, như đóng tiền điện, cước phí dịch vụ thông tin điện thoại, ở đâu anh cũng có thể đóng được. Bộ Công an có thể ra 1 app chung để người dân có thể đóng tiền phạt ở đâu cũng được. Và quản lý hệ thống này thông tin được chia sẻ bởi các địa phương khác nhau trên toàn quốc, thống nhất 1 hệ thống để phục vụ cho công tác kiểm soát hành vi vi phạm và kiểm soát việc có đóng tiền phạt hay không?”.

Một số chuyên gia cũng gợi ý thêm nếu đã liên thông dữ liệu, cơ quan chức năng nên nghiên cứu giải quyết việc xác minh, xử lý vi phạm quá hạn trên Cổng dịch vụ công quốc gia, để đỡ mất thời gian của dân.        

Chuyển đổi số trong nộp "phạt nguội" là cần thiết

Việc phạt nguội trong xử lý vi phạm đối với phương tiện giao thông thời gian qua đã chứng minh được hiệu quả trong giám sát và quản lý trật tự an toàn giao thông. Các hành vi vi phạm luật giao thông ở nhiều nơi, nhiều lúc diễn ra tinh vi, nhiều góc khuất nhưng với hệ thống camera được ví như” mắt thần” đã làm lộ sáng các hành vi này.

Qua đó góp phần đáng kể vào việc đảm bảo trật tự an toàn giao thông; xây dựng văn hóa giao thông; thượng tôn pháp luật trong tham gia giao thông.

Tuy nhiên hiện nay, việc nộp phạt khi bị phạt nguội đang còn nhiều lấn cấn, khiến nhiều người bối rối, thắc mắc. Thường trú ở một nơi nhưng vi phạm ở đâu nộp phạt ở đó làm cho việc đi lại trở nên khó khăn và tiêu tốn  nhiều thời gian.

Tình trạng ngẽn mạng trong thông báo phạt nguội cũng khiến nhiều người bất ngờ khi nhận được thông báo. Đó là chưa kể tình trạng không thể có được câu trả lời chính xác ngay với nơi ra quyết định xử lý vì còn nhiều thủ tục xác minh kéo dài.

Dẫu biết rằng đã vi phạm là phải chịu trách nhiệm hậu quả pháp lý do mình gây ra. Muốn không bị xử lý; không phải đi lại nhiều nơi nhiều chỗ thì cố gắng mà tránh vi phạm, nghiêm chỉnh chấp hành luật lệ. Công nghệ luôn công bằng và chính xác; đòi hỏi người tham gia giao thông luôn ý thức điều này để cảnh tỉnh, nhắc nhở bản thân không vi phạm.

Tuy nhiên, thực tế hiện nay, ngoài các trường hợp biết luật mà vẫn cố tình vi phạm thì việc điều khiển phương tiện giao thông, nhất là ô tô, trong hoàn cảnh đường sá, biển hiệu nhiều nơi nhiều chỗ chưa chỉn chu, rõ ràng; đường đi lối lại lạ lẫm, chưa quen. Việc mắc các lỗi vi phạm đối với người lái xe vì thế rất dễ xảy ra. Khi vi phạm thì đa số mọi người đều chấp hành.

Từ đó có thể thấy việc nộp phạt vì thế cũng cần được thông thoáng và nhanh chóng hơn để thể hiện tính liên thông trong giám sát cũng như xử lý các vi phạm. Nhất là khi bối cảnh áp dụng chuyển đổi số mạnh mẽ trong giám sát và xử lý vi phạm giao thông. Vừa thể hiện tính tiên tiến trong ứng dụng công nghệ trong xử lý, lại tạo ra một cơ chế đã làm thì phải chịu, gọn gàng về thủ tục nhưng đánh mạnh vào tiền phạt, để cảnh tỉnh răn đe.

Do vậy, lực lượng thực thi nên có sự phối hợp đồng bộ với các đơn vị như kho bạc Nhà nước và các ngành, địa phương. Để người vi phạm có thể nhanh chóng thanh toán các lỗi vi phạm ngay tại nơi mình thường trú, cư trú. Điều này làm được tuy không phải dễ, vì số hóa dữ liệu hình ảnh, liên thông, liên kết, chuyển tải, trích xuất mau chóng, chính xác hay không lại phụ thuộc vào công nghệ, máy móc.

Việc đầu tư kinh phí cho lĩnh vực này vì thế cần được quan tâm nhiều hơn nữa. Cùng với nâng cấp hạ tầng kỹ thuật thì nguồn nhân lực am hiểu, sử dụng rành rẽ công nghệ cũng phải được quan tâm đào tạo, bồi dưỡng.

Để mỗi khi điều tra, xử lý, nộp phạt, người vi phạm không thể chối cãi và có ý thức thượng tôn pháp luật nhiều hơn khi tham gia giao thông.