Buồn vui gạo…được giá

Năm 2023 có lẽ là năm được mùa của xuất khẩu gạo khi giá gạo xuất khẩu của nước ta liên tục lập đỉnh. Tại thị trường bán lẻ trong nước, đầu tháng 8 đến nay, giá gạo đã tăng thêm khoảng 2.000 đồng/kg, trong đó, các loại gạo chất lượng tăng cao hơn. Còn nếu tính từ đầu năm đến nay, giá gạo trong nước đã tăng 3.000 - 5.000 đồng/kg tùy loại. Việc giá gạo “nhảy múa” đã tác động ít nhiều đến đời sống của người lao động.

Chị Trần Thị Thu Ngân, một đại lý gạo tại thành phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang cho hay do giá lúa tăng mạnh nên giá gạo gần đây cũng tăng theo. Điều này, đã ảnh hưởng rất nhiều đến người dân, nhất là công nhân, lao động nghèo. Nếu so với tháng 10, giá gạo đã tăng ít nhất 2 lần, mỗi lần từ 2.000 - 3.000 đồng/kg tùy theo loại. Việc tăng này đã làm nhiều người lao động cảm thấy chật vật với cuộc sống: Người dân bán lúa vẫn mua gạo lại ăn, chỉ nhưng người vựa lúa chuyên môn người ta mới vựa lại thôi, chứ giờ đâu ai mần lúa để lại ăn đâu. Giá lúa gạo tăng liên tục khiến nhiều người gặp khó lắm…

Ngoài ra, giá gạo tăng kéo theo các mặt hàng như cơm, bún, phở... cũng tăng theo khiến người lao động, cán bộ, công nhân viên chức lao động cũng than khó.

Ghé sạp gạo quen trong chợ để mua gạo về cho gia đình, sau khi xem qua giá các loại gạo, thấy loại giá loại gạo nào cũng nhích lên vài ngàn so với tháng trước, kể cả loại mà gia đình đang sử dụng, bà Nguyễn Thị Huệ ở huyện Châu Thành, tỉnh Bến Tre bày tỏ: Gạo nay lên lắm rồi, so với mấy tháng trước, nó lên 2-3 ngàn/kg. Gạo thì lên còn người lao động từ hôm dịch tới nay, ai cũng vậy, mần ăn khó khăn, tiền bạc eo hẹp. Cơm, bún, phở cũng phải tăng theo vì nó làm bằng gạo mà. Giờ gạo thì ai cũng phải ăn, mình cũng phải giảm chi phí tiền chợ lại bớt, để dành mua gạo.

Còn với gia đình chị Loan, quê Bạc Liêu. Nhà có nhiều thành viên và là chủ của một nhóm trẻ. Mỗi tháng gia đình sử dụng khoảng 50 kg gạo Chị Loan thời điểm này cũng cân đo đong đếm chi phí để đảm bảo hoạt động trước tình hình giá gạo hiện nay: Hồi trước 50kg là 420 mấy, còn bây giờ là 460 mấy luôn. Gạo tăng thì bây giờ eo hẹp lại một chút. Đồ ăn phải mua ít lại chứ nhiều sao mà có tiền,…

Thực tế, những ngày qua, giá lúa ở khu vực ĐBSCL cũng tăng cao, tùy giống. Đây là điều đáng mừng sau thời gian chăm sóc cũng như gỡ gạt được phần nào chi phí đầu vào tăng, nhất là phân, thuốc… Ông Trần Văn Huynh, Giám đốc HTX Nông nghiệp Hai Huynh, cho biết: Giá lúa cũng có tăng nhưng giá phân bón tăng nhiều hơn lúa, lúa nó tăng ít xịch hà. Do thời tiết, lo chứ tính ra giá này thí dụ công 500 mấy rồi trả tiền phân bón rồi này kia công còn khoảng 1 triệu, tiền cắt thì năm nay không có mắc hơn, bị gì dầu cũng ổn định, máy nhóc, 300 rưỡi ngàn một công.

Theo GS.TS Võ Tòng Xuân, các vựa lúa gạo ở châu Á bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu (hạn hán, mưa lũ) dẫn đến sản lượng mặt hàng lương thực này sụt giảm. Còn Việt Nam lợi thế trồng được 3 vụ lúa một năm. GS.TS Võ Tòng Xuân – Chuyên gia nông nghiệp, cho biết: Tôi nghĩ đây là cơ hội để cho gạo Việt Nam chúng ta vươn lên với giá trị, phẩm chất cao hơn, đặc biệt là giá cao hơn. Đây cũng là dịp để cho bà con nông dân trồng lúa có dịp được đền đáp xứng đáng với công của họ trong mấy chục năm nay.  

Ông Phạm Thái Bình, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần nông nghiệp công nghệ cao Trung An (TP Cần Thơ), cho hay sau gần 10 năm đeo đuổi mô hình liên kết với nông dân, đến nay, doanh nghiệp này có trên 10.000ha liên kết theo mô hình cánh đồng lớn, đáp ứng khoảng 25% sản lượng xuất khẩu của công ty: Mấy chục năm liền, Việt Nam là một trong những quốc gia xuất khẩu gạo đứng hàng top đầu trên thế giới. Tức là chúng ta có sản lượng để xuất khẩu. Không những chúng ta đảm bảo được an ninh lương thực trong nước mà chúng ta còn dư thừa ra để xuất khẩu.

Đây chính là vấn đề mà chúng ta, khi tăng giá gạo thế giới, những năm gần đây hay là trở về sau thì chúng ta đều biết trước biến đổi khí hậu như thế này thì năm sau sẽ thiếu nhiều hơn năm trước. Đây là điều chắc chắn. Đây rõ ràng là cơ hội cho lúa gạo ĐBSCL nói riêng và cho nông sản ĐBSCL nói chung. Tôi nói không phải vấn đề cơ chế, chính sách của nhà nước để đầu tư phát triển nông nghiệp ĐBSCL không phải để phục vụ cho trong nước mà còn phục vụ cho cả thế giới.

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, các doanh nghiệp hội viên Hiệp hội Lương thực Việt Nam, các đơn vị trong chuỗi ngành hàng lúa gạo đã phối hợp, đồng hành cùng các sở, ngành, địa phương và bà con nông dân triển khai các giải pháp và mang lại hiệu quả thiết thực.

Hiệp hội Lương thực Việt Nam nhận định tình hình thời gian tới các yếu tố ảnh hưởng còn nhiều diễn biến phức tạp, khó lường tác động trực tiếp đến sản xuất, chế biến, hiệu quả của người nông dân, doanh nghiệp kinh doanh lúa gạo, nhằm góp phần cho mục tiêu phát triển bền vững ngành hàng lúa gạo theo hướng giảm chi phí, nâng cao chất lượng, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh thì cần có sự liên kết thông qua chuỗi giá trị.

Trong khi nông dân hưởng lợi nhờ giá lúa gạo tăng mạnh thì người lao động nghèo sẽ bị tác động do giá cả tăng. Còn riêng với các doanh nghiệp, diễn biến thị trường này sẽ tác động như thế nào? Liên quan vấn đề này, mời quý thính giả cùng theo dõi cuộc phỏng vấn của phóng viên Nguyên Toàn với ông Huỳnh Văn Thòn - Chủ tịch Tập đoàn Lộc Trời ngay sau đây.

PV: Hiện nay, giá gạo đang tăng mạnh, theo ông, điều này sẽ tác động như thế nao đến hoạt động của các doanh nghiệp trong ngành?

Ông Huỳnh Văn Thòn: Chúng ta thấy rằng rõ ràng là khi nó tăng đột biến như vậy và mình tổ chức chuỗi sản xuất lúa gạo chưa bền vững đó thì nó dễ dàng bị đứt gãy, cái đứt gãy cái kết nối là nó xoay chuyển quyền thương lượng từ người mua sang người bán mà. Thành ra người nông dân không quan tâm tới các doanh nghiệp. Đó là cái hệ lụy của việc tăng giá quá đáng, nhanh chóng này.

Tuy nhiên, phải nói rằng chúng ta mừng. Cái đó, trước được cho nông dân, tại vì chúng ta đang mong muốn cho nông dân làm giàu mà thì đây chính là cơ hội để nông dân làm giàu. Nhưng vấn đề làm giàu bền vững là phải tiếp tục kiện toàn và xây dựng lại kết nối giữa nông dân và doanh nghiệp trong một hệ thống gọi là liên kết sản xuất lúa gạo bền vững.

PV: Với năng lực sản xuất và diễn biến thị trường hiện tại, ông đánh giá như thế nào về bức tranh ngành hàng lúa gạo nước ta thời gian tới, thưa ông?

Ông Huỳnh Văn Thòn: Thế giới đang quan tâm tới an ninh lương thực mà chúng ta là quốc gia có khả năng sản xuất tới, đóng góp 7 triệu tấn. Nên nhớ rằng, chúng ta đóng góp 7 triệu tấn đó ổn định chứ không phải năm này có, năm kia không. Có năm, có những quốc gia họ đóng góp nhiều hơn mình nhưng mà có năm họ đóng góp nhiều, có năm họ nhập khẩu, nó không còn an ninh.

Thứ 2, Việt Nam là quốc gia đặc biệt, nhờ vào tiềm năng, thế mạnh của thiên nhiên ưu đãi và nhờ vào sự sáng tạo của người nông dân chúng ta có thể sản xuất lúa trong cả năm, ngày nào cũng có lúa. Chúng ta vừa có lúa, giải quyết được mùa vụ vừa giải quyết được vấn đề lao động, vừa giải quyết được vốn nhưng đặc biệt là chúng ta đảm bảo an ninh lương thực tuyệt vời.

Có lúa mới, và cơ sở có gạo ngon nhưng giảm được tồn trữ, giảm được chi phí bảo quản, đấy chính là con đường đi rất sáng của bức tranh lúa gạo Việt Nam.

PV: Cảm ơn ông với những chia sẻ vừa rồi.