Bác sĩ viễn xứ âm thầm giúp Việt Nam ghép tạng suốt 20 năm

Ở bên Bỉ truyền thông gọi ông - người hồi sinh sự sống.

Bác sĩ viễn xứ âm thầm giúp Việt Nam ghép tạng suốt 20 năm

Ra đi rồi trở về khi đã học được những thành tựu của y khoa thế giới, bác sĩ Hoàng Anh Dũng trao truyền cho các đồng nghiệp bằng tất cả tấm lòng. Hằng năm, ông còn hỗ trợ nhiều bác sĩ qua Vương quốc Bỉ học chuyên sâu về ghép tạng, đặc biệt là ghép thận.

Cứ như thế, âm thầm hơn 20 năm, ông vừa là chuyên gia đi đi về về, vừa là đại sứ chắp nối cho nhiều chuyên gia nước ngoài hỗ trợ Việt Nam. Có thể nói những viên gạch, những thành tựu 30 năm ghép tạng Việt Nam có ít nhiều công lao của vị bác sĩ gốc Hà Tĩnh.

Y thuật là Nhân thuật  - Tâm thuật

Chúng tôi gặp bác sĩ Hoàng Anh Dũng, chuyên gia ghép tạng của Hội ghép tạng hoàng gia Bỉ tại lễ kỷ niệm 30 ghép tạng Chợ Rẫy. Người đàn ông lặng lẽ ngồi ở hàng ghế cánh gà, ông mặc áo thun với chiếc quần kaki sẫm màu, không cà vạt, vest hoặc chiếc áo blouse quen thuộc của một bác sĩ.

Đôi khi với dáng vẻ ngoài đầy tráng kiện khiến người ta dễ nhầm bác sĩ Dũng ở độ trung niên tầm tứ -ngũ tuần, nhưng khi hỏi ra ông đã 69 tuổi, gần chạm ngưỡng thất thập.

Cuộc đời của bác sĩ Dũng lắm gian truân, tưởng chừng có lúc ông đã từ bỏ nghề y để trở thành một lập trình viên công nghệ thông tin. Tốt nghiệp Y khoa Huế những năm sau Thống nhất đất nước, rồi về BV Quảng Ngãi (tỉnh Nghĩa Bình cũ) làm việc ở vị trí bác sĩ Ngoại –Sản. Ông từng đi học ở bác sĩ chuyên khoa 1 ở Đại học Y dược TP.HCM khóa đầu tiên.

Đến năm 1990 vì hoàn cảnh, bác sĩ Dũng qua Bỉ định cư cùng gia đình. Những bằng cấp y khoa một thời đành gác lại do bên Bỉ chưa thể công nhận, vì mưu sinh ông chuyển sang công việc lau chùi, phụ bếp…

Mãi thời gian sau, ông thi lại ngành công nghệ thông tin và theo học được 2 năm thì cảm thấy vẫn còn chút duyên nợ với ngành y. Ông quyết định nộp hồ sơ thi lại ngành y ở Brucxen (Bỉ), rất may trường y qua khảo sát hồ sơ biết rằng, bác sĩ Dũng từng có thâm niên hơn 10 năm tại Việt Nam đã miễn giảm 7 năm học cho ông xuống còn 2 năm.

Sau tốt nghiệp y khoa ông tiếp tục học ngoại khoa, may mắn lại đến khi Hội đồng giáo sư của Bộ Y tế về chuyên ngành ngoại có cuộc phỏng vấn kéo dài 2 giờ đã quyết định miễn giảm 4 trong số 6 năm học chuyên sâu cho ông.

Kể về hành trình hơn 10 năm xứ người từ một người lau chùi đến vị trí bác sĩ ngoại khoa cầm dao mổ, ông nhẹ nhàng như một câu chuyện đùa. Song, thời điểm ấy ở độ tuổi 40 là cả một nghị lực phi thường. Cơ hội mở ra thêm cho bác sĩ Dũng khi trường đại học và bệnh viện Erasme Bruxelles (Bỉ) tuyển 4 bác sĩ ghép tạng.

Ông và thêm 3 đồng đội được tuyển, song với hành trang 10 năm làm ngoại khoa bác sĩ đã vượt trội hơn 3 người bạn còn lại. Bác sĩ Dũng được giữ lại cho đến năm 2004 ông được bổ nhiệm Phó khoa Ghép tạng Bệnh viện Đại học Bruxelles – Erasme và nổi danh với kỹ thuật lấy tạng dưới cơ hoành.

Đến năm 1999 hoàn thành chương trình học, ông trở về cố hương với những người bạn Renaud Bollens giúp đỡ cho các bệnh viện Chợ Rẫy, TW Huế, Quân y 108, Đà Nẵng, Kiên Giang.

Khi được hỏi điều gì đã khiến ông thao thức và nặng lòng với Việt Nam, người bệnh đến vậy để có những chuyến đi đi về về sau 1999 đến nay giúp cho ngành ghép tạng non trẻ Việt Nam, Bác sĩ Dũng đáp: “Trong sự giáo dục của gia đình, bố tôi cũng là bác sĩ đã ảnh hưởng đến nhân cách sống của tôi rất nhiều. Có những phương châm ông hướng dẫn tôi từ nhỏ, kim chỉ nam sống của tôi được ông truyền lại đến bây giờ không đổi rằng: “Y Thuật là Nhân Thuật, Tâm Thuật”. Khi làm trong ngành y, mối quan hệ với bệnh nhân là quan hệ giữa người với người. Đã bác sĩ là phải làm hết tấm lòng của mình”.

Ngoài tình cảm dành cho quê hương, bác sĩ cũng đến những nơi xa xôi như các nước Châu Phi hỗ trợ các kỹ thuật ghép tạng như: Ma rốc, An giê ri, Bờ Biển Ngà. Bằng những đóng góp thầm lặng của mình, bác sĩ Hoàng Anh Dũng được vinh dự đứng trong hàng loạt tổ chức uy tín: Hội viên Hội Ngoại khoa - Hội Ghép tạng Hoàng gia Bỉ; Ủy viên đại diện ULB về Ghép tụy tạng tại Euro-Transplant từ năm 2005; Hội viên Hội Ghép tạng Pháp ngữ;Hội viên Hội Bệnh viện không biên giới Bỉ – Luxembourg…

Đại sứ thầm lặng hỗ trợ Việt Nam 20 năm

Giữa Hội nghị “Hành trình 30 năm ghép tạng Chợ Rẫy”, bác sĩ Hoàng Anh Dũng gặp lại  những người bạn thân quen thời đầu hỗ trợ cho BV Chợ Rẫy ghép thận. Cái ôm thật chặt của PGS.TS Thầy thuốc nhân dân Nguyễn Trường Sơn, nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế, nguyên Giám đốc BV Chợ Rẫy đã cho thấy tình cảm và những ân tình mà ông đã dành cho viện cũng như ngành ghép Việt Nam.

Ít ai biết rằng những năm đầu thập niên 2000, ông về Việt Nam ghé thăm Chợ Rẫy và dắt theo người bạn Renaud Bollens, 1 trong 10 chuyên gia hàng đầu thế giới về Tiết niệu nội soi hỗ trợ bác sĩ chúng ta.

Chưa hết, sau đó ông còn “mai mối” bà Van Haelewijck Bety, Chủ tịch Hội Thông tin hiến tạng - hiến mô thế giới với Chợ Rẫy. Những cuộc mai mối ấy thành duyên nợ đậm sâu, đã giúp cho Chợ Rẫy và nhiều viện khác khắp nước nhiều trong các bước tiến điều trị bệnh.

Tiến sĩ bác sĩ Dư Thị Ngọc Thu, Trưởng đơn vị điều phối ghép tạng bộ phận cơ thể người BV Chợ Rẫy chia sẻ, những năm 2004-2005 bác sĩ Dũng đưa bà Bety về Việt Nam. Sau đó, chính bà Bety trao cơ hội bác sĩ Thu qua Bỉ học thêm về ngành Điều phối ghép tạng-một chuyên ngành mới lạ của Việt Nam. Mãi đến 2013-2014 Chợ Rẫy mới xây dựng được đơn vị Điều phối và thành quả là có những cuộc vận chuyển tạng xuyên Việt cứu sống bao bệnh nhân khắp cả nước.

Cá nhân bác sĩ Dũng đã hỗ trợ rất nhiều và đưa bác sĩ Việt khi qua Bỉ học hỏi thêm kinh nghiệm.  Bên Bỉ ông còn lo từng chỗ ăn ở, đưa đón, đêm đêm dắt theo các bác sĩ Việt lấy tạng trong bệnh viện. Gần 10 năm như thế mỗi năm có một vài bác sĩ qua “quầy quả” nhà ông.

Ông chia sẻ thật tình với phóng viên rằng, nhờ mình làm việc ở trường đại học nên có một khoảng kinh phí chi trả cho việc đi lại hỗ trợ các nước đang phát triển. Vì thế công việc của ông hầu như đều mang tính chất thiện nguyện. Những chuyến trở về Việt Nam những năm đầu 2000 thường là những valy thuốc men, dịch rửa máy móc chạy thận trị giá đến vài chục ngàn Euro hỗ trợ cho các bệnh viện. Tính đến 2014, bằng quan hệ của mình bác sĩ Dũng đã chuyển về khoảng 40-50 container trang thiết bị y tế.

Năm 2005, chính bác sĩ Dũng đã đứng mổ ghép ca ghép thận thứ 2 ở BV Nhi đồng 2, TP.HCM. Bệnh nhân ấy giờ đã 29 tuổi vẫn khỏe mạnh, đang làm một kỹ sư công nghệ thông tin. Bác sĩ Dũng chia sẻ, thời ấy một chương trình của Pháp hỗ trợ đã thực hiện ca mổ đầu tiên năm 2004, song bệnh viện vẫn còn thiếu thốn nhiều trang thiết bị, phòng hồi sức cũng thiếu rất nhiều.

Vì vậy, bác sĩ Dũng đã gửi về 2 container về hỗ trợ viện Nhi Đồng 2. Đặc biệt hơn ông hỗ trợ 2 bác sĩ là Phạm Ngọc Thạch, Phó Giám đốc Bv và BS Hoàng Diễm Thúy, nguyên Trưởng khoa ngoại tiết niệu –thận qua Bỉ học tập thêm về ghép thận.

GS Trần Đông A, nguyên Phó giám đốc BV Nhi Đồng 2 chia sẻ với PV VOV Giao thông rằng, bác sĩ Dũng là người hỗ trợ nhiệt tình đối bệnh viện Nhi đồng 2 ngày đầu ghép thận nhi. Để có 25 ca ghép thận từ người cho sống đến nay, cơ sở để chuẩn bị xây dựng một trung tâm ghép tạng nhi, phải nói rằng đóng góp của bác sĩ Dũng thật đáng quý trong thời điểm thật sự khó khăn.

Nhiều người hay hỏi bác sĩ Dũng tại sao ông lại dành quá nhiều thời gian thiện nguyện đến vậy, những “bí kíp” sao lại đi trao truyền đến vậy?

Ông bình thản bộc bạch: “Không phải đi chỉ chỗ này chỗ kia, truyền đạt cho đồng nghiệp để chứng tỏ mình có kinh nghiệm. Bởi, mình có những sai sót đã từng đi qua, mình chia sẻ để đừng đi vào lối mòn. Nếu mình làm tốt, bạn mình làm tốt thì cuối cùng cái điều đó bệnh nhân được hưởng lợi, cái đó là mục đích cuối cùng của mình”.

Gần 50 năm theo đuổi nghiệp y cứu người, dường như bước chân bác sĩ Dũng ngơi nghỉ. Sau 2014, ông quyết định nghỉ không lương để về giúp bệnh viện hạng 3 Hà Tĩnh chỉ có 100 giường, bằng mối quan hệ từ trước đó ông lại “mai mối” nhiều chuyên gia ngoại khoa hàng đầu Việt Nam về giúp đỡ.

Bệnh viện sau đó được nâng hạng, làm chủ được nhiều chuyên khoa, nâng số giường bệnh lên 400 giường, mỗi ngày có 800 lượt khám. Đến 2019 khi chạm ngưỡng 65, về hưu ông thường xuyên về Việt Nam để đi hỗ trợ các trung tâm ghép tạng trong nước, hỗ trợ cả bệnh tuyến huyện như ở Hướng Hóa, Quảng Trị.

“Đã chọn cái nghề này thì phải làm hết sức mình vì người bệnh họ đang mong chờ mình. Những lúc mổ lấy tạng đang căng thẳng mệt mỏi, nhưng khi ghép tạng - cắm niệu quản vào thận đã tưới máu, những giọt nước tiểu đã nhỏ ra thì đó là tín hiệu của sự sống. Khoảnh khắc ấy người thật sảng khoái”, đó là năng lượng giúp BS Dũng miệt mài suốt hơn 20 năm qua.

Hành trình làm “đại sứ” chắp nối cho ghép tạng Việt Nam sẽ tiếp tục nối dài với bác sĩ Dũng. Bước chân của ông sẽ rải khắp Việt Nam hơn sau tháng ngày về hưu. Thật lòng mà nói, có những sinh mệnh chấp chới, những cuộc sống trở lại sau cái chết được hồi sinh ít nhiều từ đôi bàn tay nhân ái, tấm lòng của người con viễn xứ một lòng hướng về quê hương.

Bước chân còn đó những chuyến đi xa, trí lực đó vẫn còn đau đáu trao truyền, chắp nối thêm để có một thế hệ kế cận tiếp nối công cuộc Hồi sinh thêm nhiều sự sống.