20 năm, hơn 1.000 hộ dân sống tạm bợ bên rạch “nước đen” dưới tuyến Metro số 1

Con rạch đang ngập ngụa rác và nước thải đen kịt mùi hôi thối, vào những ngày triều cường, mưa lớn, nước từ dòng rạch còn mang rác tràn vào nhà dân gây nhiều bất tiện, mất vệ sinh. Họ mòn mỏi đợi chờ dưới ánh đèn của Landmark 81, dưới tuyến Metro số 1 một ngày được thơm tho.  

Vào những ngày tháng 6, PV VOV Giao thông đi dọc con rạch Văn Thánh, một nhánh thuộc hệ thống kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè dài khoảng 1,5 km. Điểm đầu con rạch từ cầu Điện Biên Phủ đến ngã ba kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè, đi qua ba phường 19, 21, 22 (quận Bình Thạnh) và cũng là khu vực tuyến metro số 1 đi qua kết nối đoạn trên cao với đoàn ngầm ở Ba Son. Và dọc tuyến kênh này có khoảng 1.000 hộ dân đang sống tạm bợ gần 20 năm của do dự án treo.

Hình ảnh phóng viên ghi nhận màu nước đen kịt, mùi hôi thối, rác thải sinh hoạt nổi lềnh bềnh. Đáng buồn hơn là những hộ dân dựng nhà tôn lụp xụp đang xả thẳng nước thải sinh hoạt xuống kênh. Tình trạng ô nhiễm của con rạch đang trở nên trầm trọng.

"Không có ai ở không vớt rác hết, không có 1 đội nào đi vớt rác, chỉ có những bà ve chai đi lượm về bán thôi".

"Rác từ từ dọn từ từ ngày ngày còn chương trình làm chiến dịch làm 1 bữa 2 bữa rồi dẹp, đóng cửa thì chuyện đó cũng vô ích thôi chứ làm gì".

Nhiều người dân cho biết vào đầu năm 2000, thành phố có chủ trương giải tỏa chỉnh trang rạch Văn Thánh, song đến nay vẫn không có gì thay đổi.

Gia đình ông Nguyễn Văn Tư (phường 22, quận Bình Thạnh) sống lâu năm tại con rạch đã quá ngán ngẫm tình trạng ô nhiễm, gần như bất lực trước tình trạng xả rác, lấn chiếm kênh rạch.

Ông Tư chia sẻ: “Trong này liệng ra có ngoài liệng có, rác đẻ rác chứ có gì đâu. Hai nữa bây giờ có những chỗ cây cối lên người ta chặt bỏ cho sạch rồi bỏ đâu thì cũng tuôn xuống sông, thì nói đúng cũng lỗi từ dân. Nói chung trước tắm giặt lấy nước sinh hoạt nữa là khác nhưng rồi chặn đập rồi dân lấn chiếm rồi rác thải ra”.

Chị Võ Thị Tươi (ngụ Bình Thạnh) hành nghề thu mua và lượm ve chai, gần như mỗi ngày chị đều đến đây thu gom được nhiều vỏ chai, có những lúc chiến lợi phẩm bằng những bao tải lên 7-10 kg. Song, với chị vì mưu sinh chứ thật sự mùi từ con kênh, rác ở con rạch này rất hôi khiến chị phải đeo khẩu trang bịt kín.

Chị Tươi chia sẻ: “Trời nắng nó bốc lên hôi còn trời mưa thì trôi đi bớt. Mỗi ngày thu gom ve chai nhiều nhất khoảng 7 kg, chai nhựa mỏng và nhẹ lắm. Môi trường lâu lâu cũng xuống dọn xong một thời gian từ đâu đó rác cũng trôi tấp về đây”.

Một hộ dân xin dấu tên cho biết, khu vực nhà ông nằm trong dự án treo cũng suốt 20 năm. Ngày xưa mỗi khi triều cường, mưa lớn rác tràn vào nhà, nước làm hư hỏng cả đồ đạc. Nhiều nhà làm được giấy tờ có nhà thì không. Cách đây vài năm chính quyền có hỗ trợ xây dựng nhà vệ sinh tự hoại nên đỡ ô nhiễm và xả thải trực tiếp ra con rạch.

Người này chia sẻ: “Treo từ năm 1990 tời giờ, đây toàn dự án treo. Giờ nhiều nhà làm được giấy tờ nhiều nhà không, đợi giải tỏa thì tính theo diện nhà nước thôi. Từ ngày làm tuyến Metro ngay chỗ cầu Ba Lăng có một con đập nước sông lớn nên chặn nước đóng nước lại bớt nên không còn ngập nữa. Hồi xưa, mỗi lần triều cường nước ngập qua bánh xe luôn, vô nhà hư nhà hư đạc hết…”

Những căn nhà cấp 4 nằm thấp thấp đối lập với tòa Landmark 81 ước chừng 500m, nhà ông Nguyễn Đức Minh (57 tuổi) sống ở đây từ thời con rạch trong xanh, mát mẻ, nhưng nhiều năm trở lại đây các nhánh sông đều ô nhiễm rác thải sinh hoạt các cống đổ về.

Ông Minh chia sẻ: “Mình không biết có đường cống làm sao không biết vì cống do nhà nước làm, rồi khoan làm sao đâu biết được. Bây giờ nói thẳng ra thì toàn bộ các sông ô nhiễm đổ về. Hồi đó sông Bạch Đằng (sông Sài Gòn) trong chứ có đục như bây giờ đâu. Nói chung cũng đỡ là nước ra vô liên tục nên không có hôi lắm”.

Được biết, trước tình trạng ô nhiễm kéo dài, dòng kênh từng được thành phố chủ trương cải tạo. Dự định vào năm 2003 giải tỏa 820 căn nhà để chỉnh trang khu vực này và vào năm 2015 con rạch nội đô này cũng được đề xuất cải tạo để làm đẹp tuyến metro nhưng lại trì hoãn.

Vào tháng 4/2024, Sở Xây dựng TP.HCM đã đề xuất chi 6.200 tỷ cải tạo rạch Văn Thánh từ đây đến năm 2028.  Ước tính tổng kinh phí bồi thường của dự án hơn 4.900 tỷ đồng, 1.200 tỷ cho phần xây dựng, tư vấn, quản lý dự án, trong đó giải phóng mặt bằng sẽ thực hiện trước.

Trao đổi với PV VOV Giao thông, một lãnh đạo Phường 21 cho rằng, các dự án treo phải chờ họp Hội đồng Nhân dân quyết giá đền bù các hộ nằm trong diện di dời để thống nhất phương án giải tỏa, bồi thường thì mới đảm bảo việc cải tạo kênh rạch.

Hơn 1.000 hộ dân sống tạm bợ ven con rạch Văn Thánh ngày ngày vẫn hy vọng được đổi thay dưới ánh đèn và tiếng còi tàu tuyến Metro số 1 và xa xa là tòa Landmark 81 cao nhất, hiện đại nhất thành phố. Một tương lai gần được gỡ quy hoạch treo, chỉnh đang đô thị để đời sống bà con thơm tho bên dòng kênh xanh một thời