Trong ký ức của nhiều người, “hương vị mùa hè Hà Nội” đôi khi chẳng phải cao lương mỹ vị, mà lại bắt đầu từ một que kem mát lạnh giữa phố Tràng Tiền.
Vậy với người Hà Nội hôm nay, vị kem ấy còn đọng lại điều gì? Hãy cùng theo dõi phóng sự sau đây để cảm nhận “vị ngọt của ký ức” giữa lòng thủ đô…
BÊN DÒNG THỜI GIAN
Hà Nội đang vào hè… Cái nắng hanh hao trải vàng trên từng mái ngói phố cổ, tiếng ve gọi hè ran ran trên những tán phượng già, và thoảng đâu đó – mùi hoa sữa trái mùa như nhắc khẽ người đi đường rằng: mùa hè Hà Nội lại về.
Nhưng nếu hỏi: “Hương vị mùa hè Hà Nội là gì?”, thì có lẽ không ít người sẽ bắt đầu câu chuyện từ đây – con phố Tràng Tiền – nơi mà mỗi que kem không chỉ làm dịu cái nóng, mà còn gợi lên cả một ền ký ức:
“Hồi còn là sinh viên, chúng tôi hay đạp xe lên đây ăn kem. Giờ đã 20 năm, mỗi mùa hè lại rủ nhau ôn kỷ niệm cũ với kem Tràng Tiền.”
“Em từ ền Nam ra Hà Nội học, ai cũng bảo nhất định phải thử kem Tràng Tiền. Ăn rồi mới thấy, đúng là không thử thì chưa gọi là đặt chân đến Hà Nội.”
“Bây giờ nhiều món ăn vặt thật, nhưng với em, kem Tràng Tiền vẫn là ‘chân ái’ mỗi khi hè về.”
Kem Tràng Tiền – không bảng hiệu rực rỡ, không khẩu hiệu ồn ào. Chỉ là một cửa hàng nằm khiêm nhường giữa phố cổ, nhưng lại là điểm hẹn của biết bao tâm hồn gắn bó với Hà Nội.
Một món ăn tưởng chừng giản dị, lại có thể đưa người ta trở về với những mùa hè xưa cũ, qua từng thìa mát lạnh, từng vị ngọt thanh như chia sẻ của anh Lê Dũng – một người con Hà Nội: “Ngày bé, theo bố rong ruổi khắp phố phường chụp ảnh. Mỗi lần trời nắng, bố lại mua kem Tràng Tiền. Tôi ăn xong một que là đòi thêm. Dù bố bảo ‘ăn nhiều viêm họng đấy con’, nhưng cái hương vị ấy khiến tôi thèm mãi… Đến giờ, với tôi, kem Tràng Tiền vẫn là loại ngon nhất.”
Kem cốm dẻo, kem dừa bùi, kem đậu xanh thơm… Từng hương vị như giữ nguyên linh hồn của mảnh đất kinh kỳ – mộc mạc, chậm rãi mà tinh tế. Nhà báo Tuyết Nhung nhớ lại: "Ngày xưa, tôi nhớ rõ màu sắc của từng loại kem: xanh cốm, trắng sữa, hồng vani, nâu cà phê…
Dù là mùa đông rét căm căm, tôi vẫn ăn kem Tràng Tiền như một cách ‘thử thách vị giác’. Lớn lên, đi học xa, về Hà Nội, không có gì quý giá bằng mời bạn bè một vài que kem… giản dị nhưng ấm áp vô cùng.”
Có người bảo, kem Tràng Tiền không phải là ngon nhất, nhưng lại là món kem khiến người ta nhớ nhất. Bởi vị ngon của nó không chỉ đến từ nguyên liệu – mà từ cảm xúc, ký ức, từ những buổi chiều dắt tay nhau đi giữa phố phường cũ, cùng chờ mua một que kem, rồi bật cười vì lạnh tê rang như chia sẻ của Nhà báo Tuyết Nhung:
“Hương vị của ẩm thực không chỉ nằm ở món ăn, mà còn nằm ở ký ức. Kem Tràng Tiền là một sản phẩm như vậy – giữ chân người ta bằng kỷ niệm, truyền ệng, và cả tình yêu Hà Nội.”
Giữa thành phố hiện đại ngày càng vội vã, kem Tràng Tiền vẫn giữ được cho mình một “nếp cũ” rất riêng – từ chiếc kem que truyền thống cho đến thói quen “ăn kem đứng”. Không sang trọng, không lòe loẹt, nhưng lại đầy bản sắc – một phần không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực Hà Nội.
Bạn Phương Thảo – sinh viên nói về cảm nhận của mình: “Cuối tuần, tụi mình rủ nhau lên phố đi bộ rồi ghé Tràng Tiền ăn kem. Dù phải xếp hàng lâu nhưng ai cũng vui. Giờ có thêm nhiều vị mới nhưng những vị kem truyền thống vẫn được yêu thích. Có gì đó rất… Hà Nội.”
Chẳng phải ngẫu nhiên mà người Hà Nội lại truyền tai nhau câu nói nửa đùa nửa thật: “Phi thực kem Tràng Tiền, bất thành người Hà Nội.”
Bởi có lẽ, chỉ cần một buổi chiều hè rảo bước trên phố Tràng Tiền, cầm trong tay que kem mát lạnh… là đủ để cảm nhận trọn vẹn cái tình, cái hồn và cái thi vị rất riêng của một Hà Nội – vừa cổ kính, vừa dịu dàng, vừa đi vào tim người chẳng biết từ bao giờ….
SỐNG Ở HÀ NỘI
Quảng trường – tưởng như chỉ là một khoảng không đô thị, nhưng lại ẩn chứa trong đó cả lịch sử, văn hóa và quyền lực của một quốc gia. Tại Hà Nội, từ những cánh đồng ngoài thành xưa kia đến Quảng trường Ba Đình – nơi khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, hành trình hình thành các quảng trường là câu chuyện đầy thú vị về sự đổi thay của đô thị và thời đại.
Hãy đến với bài viết của nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến để khám phá sự hình thành và ý nghĩa lịch sử - văn hóa sâu sắc của các quảng trường Hà Nội.
Quảng trường nghĩa là cái sân rộng, thường được nằm ở vị trí là điểm giao cắt nhiều tuyến đường chính. Cái sân ấy dùng để tổ chức các sự kiện chính trị như lễ kỷ niệm, duyệt binh, diễu hành hay các chương trình văn hóa, nghệ thuật.
Có điều rất lạ, Thăng Long là kinh đô song các triều vua lại không xây dựng quảng trường. Khi triều đình tổ chức mừng thọ vua, lễ hội đèn quảng chiếu, ca vũ nhạc, tưởng nhớ anh hùng liệt sỹ, vua xuất hành cầu mong quốc thái dân an dịp tết Nguyên Đán…thường tổ chức ở cánh đồng, bãi sông, khoảng đất rộng bên ngoài thành.
Khi các triều vua tổ chức duyệt binh, diễu binh thường tổ chức ở vị trí kín đáo, dân chúng không được xem để đảm bảo bí mật, nhà Trần tổ chức ở Giảng Võ đường, nhà Lê lại tổ chức dưới chân núi Khán (tương ứng khu vực Văn phòng Chính phủ ngày nay).
Các triều đại phong kiến không xây dựng quảng trường công cộng là do văn nh lúa nước sinh ra phong tục, tập quán như vậy. Tuy nhiên sân đình các làng chính là quảng trường nhỏ, đây là nơi tổ chức lễ hội tưởng nhớ thành hoàng làng, cỗ bàn, đón tiếp vua, quan và vào tháng nông nhàn sân đình là nơi diễn ra múa hát của các gánh hát.
Năm 1882, thực dân Pháp mang quân từ Nam ra đánh thành Hà Nội sau đó chiếm tỉnh Hà Nội. Năm 1888, họ lập thành phố Hà Nội thuộc Pháp trên một phần đất xưa là kinh đô Thăng Long, đồng thời xóa bỏ tỉnh Hà Nội do vua Minh Mạng thành lập năm 1831.
Vì thành phố thuộc Pháp nên họ qui hoạch lại khu vực phố cổ, xây dựng khu phố mới theo kiểu của đô thị Phương Tây ở phía Đông và Nam Hồ Gươm. Họ cho nắn thẳng phố, làm vỉa hè, cống thoát nước, trồng cây xanh, lắp hệ thống chiếu sáng bằng dầu hỏa. Năm 1902, Hà Nội được chính phủ Pháp chọn làm thủ đô của Liên bang Đông Dương.
Là thủ đô nên họ xây Phủ toàn quyền Đông Dương (nay là Phủ Chủ tịch) làm biểu tượng cho quyền lực nước Pháp cùng nhiều công sở theo các phong cách kiến trúc Châu Ấu. Đặc biệt họ xây Nhà hát lớn, công trình văn hóa lớn nhất Đông Dương.
Để binh lính và kiều dân Pháp có chỗ vui chơi giải trí, họ xây dựng công viên, vườn hoa và hình thành các quảng trường lớn nhỏ. Khi không tổ chức sự kiện, quảng trường là nơi vui chơi, có tác dụng giảm xung đột giao thông khi xe đạp, xe máy, ô tô ngày càng nhiều.
Trong nửa đầu thế kỷ 20, với diện tích không lớn nhưng Hà Nội có 4 quảng trường gồm: Négrier (nay là Đông Kinh nghĩa thục) ở nơi giao cắt của 5 phố gồm: Đinh Tiên Hoàng, Lê Thái Tổ, Hàng Gai, Hàng Đào và Cầu Gỗ; quảng trường Nhà hát lớn (nay là quảng trưởng 19-8);quảng trường Gambetta (nay là 1-5, ngã ba Trần Hưng Đạo và Quán Sứ) và quảng trường rộng nhất nước trước Phủ Toàn quyền.
Quảng trường này xây dựng năm 1906. Ban đầu tên là Puginier (linh mục có quan hệ mật thiết với chính quyền Pháp) nhưng vì quảng trường hình tròn, ở chính giữa là bồn hoa hình tròn nên người Hà Nội gọi đó là quảng trường Tròn. Tháng 7-1945, thị trưởng Hà Nội Trần Văn Lai đã đổi tên thành Ba Đình. Ba Đình là căn cứ chống Pháp của phong trào Cần Vương cuối thế kỷ XIX ở Thanh Hóa.
Quảng trường Ba Đình là nơi diễn ra sự kiện lịch sử vô cùng ý nghĩa, ngày 2/9/1945 Bác Hồ đã đọc bản tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Và ngày 2/9/2025, tại quảng trường này sẽ diễn ra lễ duyệt binh, diễu hành kỷ niệm 80 năm ngày thành lập nước.
TIN YÊU
- Triển lãm quốc gia với chủ đề '80 năm hành trình Độc lập-Tự do-Hạnh phúc' dự kiến diễn ra từ ngày 28/8 - ngày 5/9 tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia, Hà Nội. Triển lãm quốc gia với chủ đề “80 năm hành trình Độc lập – Tự do – Hạnh phúc” là một trong những sự kiện trọng điểm nằm trong chuỗi hoạt động chào mừng Kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.
- Lễ kỷ niệm, diễu binh, diễu hành 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025) sẽ diễn ra vào lúc 6h30 ngày 2-9-2025. Địa điểm tại Quảng trường Ba Đình và một số tuyến đường trung tâm Thủ đô Hà Nội.
- Từ ngày 1 đến 31-7, tại Làng Văn hóa, du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, xã Đoài Phương, thành phố Hà Nội) sẽ diễn ra chuỗi hoạt động tháng 7 với chủ đề “Về Làng trải nghiệm nét văn hóa truyền thống”. Tại mỗi “điểm làng” sẽ có các hoạt động trải nghiệm, tương tác. Du khách được nghe kể chuyện, hướng dẫn thao tác và cùng làm các món quà tặng gia đình.
- Tại sảnh tầng 2 Ga Hà Nội hiện đang diễn ra triển lãm 'Vào ga' trưng bày 44 tác phẩm mỹ thuật của các hội viên câu lạc bộ sáng tác đề tài Xây dựng Tổ quốc (Hội Mỹ thuật Việt Nam). Tại đây, du khách sẽ được thưởng thức các tác phẩm về ngành đường sắt, đặc biệt là các ga tàu xưa và nay.
- TP Hà Nội vừa có đề nghị khôi phục lại phố Hàng Lọng. Việc đề nghị giữ tên phố Hàng Lọng nhận được nhiều ý kiến đồng tình của người dân, bởi tên phố, con đường không chỉ là định danh địa lý, mà còn là 'chứng tích sống' kể lại câu chuyện của Hà Nội nghìn năm…