Cụm nút giao QL1A - QL61C và QL1A - đường Phạm Hùng, hay còn gọi là nút giao IC4, thuộc phường Cái Răng từ lâu được xem là “điểm nghẽn” giao thông của Cần Thơ. Đây là cửa ngõ của thành phố, phương tiện từ Cà Mau, An Giang, Hậu Giang (cũ) và Sóc Trăng (cũ) đổ về trung tâm thành phố và hướng lên cầu Cần Thơ hoặc ngược lại. Lưu lượng lớn, xung đột nhiều, khiến ùn tắc và tai nạn giao thông thường xuyên xảy ra.
Để đảm bảo ATGT, thành phố đã triển khai thí điểm làn xe không dừng tại cụm hai nút giao này. Nhìn chung, kết quả từ mô hình mang lại là tích cực, khắc phục được tình trạng ùn tắc giao thông, kể cả các khung giờ cao điểm.
Chị Mai Ánh Tuyết ở TP Cần Thơ, chia sẻ: Từ ngày thành phố làm thí điểm làn xe không dừng, tôi thấy việc đi lại ở khu vực này thuận lợi hơn nhiều. Trước đây giờ cao điểm là kẹt cứng, xe ô tô với xe máy chen nhau rất nguy hiểm. Giờ qua khu vực nay tôi thấy thông thoáng hơn. Người dân tụi tôi mong mô hình này được nhân rộng thêm ở những nút giao hay ùn tắc khác để giảm bớt nguy cơ tai nạn và hạn chế ùn tắc vào giờ cao điểm.
Không chỉ các nút giao, nhiều tuyến nội ô ở khu vực Ninh Kiều, Tân An, Hưng Phú, Cái Răng cũng thường xuyên ùn ứ. Theo Sở Xây dựng TP Cần Thơ, sau khi sáp nhập, thành phố hiện có gần 600km quốc lộ đi qua và 59 tuyến đường tỉnh, liên tỉnh, cùng hệ thống đường đô thị và giao thông nông thôn rộng khắp. Tuy nhiên, tỷ lệ đất dành cho giao thông chỉ đạt 7,6% tổng diện tích đất xây dựng đô thị, thấp hơn nhiều so với tiêu chuẩn của đô thị loại I. Ngoài ra, việc phát triển đô thị theo mô hình truyền thống, tập trung bệnh viện, trường học, cơ quan vào trung tâm, cộng với khó khăn trong giải phóng mặt bằng, càng khiến ùn tắc khó giải quyết triệt để.
Ông Nguyễn Đăng Khoa, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP. Cần Thơ cho biết: Tỷ lệ đất giao thông cho đô thị chưa đạt theo quy định, chỉ đạt 7,6%, ở nội ô 4 phường trung tâm nhưng tỷ lệ này phải đạt từ 20%-25% mới đáp ứng được cho việc lưu thông. Các hướng lưu thông trong thành phố tập trung ở 4 trục đường dọc và 3 trục đường ngang, không có việc xẻ ô bàn cờ nhiều nên mới tập trung vào các nút giao, dẫn đến ùn tắc.
Trong khi đó, nhiều dự án giao thông trọng điểm của thành phố được đầu tư với kỳ vọng “tháo nghẽn” về hạ tầng, giải quyết bài toán ùn tắc giao thông, TNGT, tạo sức bật cho thành phố thì tiến độ triển khai còn chậm. Điển hình như Dự án cải tạo, mở rộng 5 nút giao thông trọng điểm trên địa bàn TP. Cần Thơ với tổng mức đầu tư gần 2.000 tỉ đồng đã được phê duyệt chủ trương nhưng vẫn loay hoay thực hiện.
Thượng tá Trần Tấn Bền, Phó Trưởng phòng CSGT Công an TP. Cần Thơ cho biết sau khi họp nhất 3 địa phương là Cần Thơ, Hậu Giang, Sóc Trăng, lưu lượng các loại phương tiện lưu thông trên địa bàn thành phố gia tăng đáng kể, nguy cơ xảy ra ùn tắc cục bộ ở các ngã ba, ngã tư và những tuyến đường chính dẫn vào trung tâm thành phố.
Do vậy, từ khi sáp nhập lãnh đạo Phòng CSGT, Công an TP Cần Thơ đã kịp thời tham mưu cho Giám đốc Công an thành phố phối hợp với các sở, ngành có liên quan như Văn phòng Ban ATGT thành phố, Sở Xây dựng, Hạt quản lý đường bộ từ đó khảo sát các điểm có nguy cơ mất ATGT như ngã ba, ngã tư, những nơi sụt lún của các mố cầu hoặc những nơi thiếu đèn chiếu sáng về ban đêm trên các tuyến giao thông và những nơi che khuất tầm nhìn để từ đó có những giải pháp phân công, phân cấp phù hợp.
Thượng tá Trần Tấn Bền cho biết thêm: Những vấn đề nào thuộc thẩm quyền của UBND cấp xã, phường thì chúng tôi sẽ tham mưu cho giám đốc để phối hợp với Sở Xây dựng kiến nghị và trao đổi với UBND xã, phường sẽ tổ chức phát quang, lấp đèn chiếu sáng, còn vấn đề nào thuộc thẩm quyền Sở Xây dựng và Hạt quản lý đường bộ thì chúng tôi kiến nghị phải nâng cấp rồi kể cả sơn lại các vạch kẻ đường mà đã lu mờ rồi những móng cầu bị sụp lún có nguy cơ mất an toàn giao thông rất cao.
Chúng tôi đã phân công các đội, trạm ở trung tâm thành phố và các cửa ngõ đi vào thành phố sẽ điều tiết, phân luồng một cách hợp lý. Tiến hành khảo sát, tổ chức lại giao thông ở một số tuyến đường, ngã ba, ngã tư nếu thấy không xung đột giao thông thi có thể cho xe đi thẳng luôn, hoặc xe rẽ phải cho rẽ phải để tránh ùn tắc giao thông.
Để đáp ứng yêu cầu phát triển, lãnh đạo UBND TP Cần Thơ đã chỉ đạo các sở, ngành và địa phương tiếp tục triển khai hiệu quả Chỉ thị 10 của Thủ tướng Chính phủ về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông trong tình hình mới. Các đơn vị đã huy động nguồn lực, hoàn thiện quy hoạch đô thị gắn với giao thông, dành quỹ đất thương mại để tạo nguồn vốn phát triển hạ tầng, nhất là giao thông vùng. Tập trung triển khai các đề án vận tải công cộng bằng xe buýt.
Đẩy nhanh tiến độ các dự án cao tốc Cần Thơ - Cà Mau, Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng và tuyến đường sắt tốc độ cao kết nối TP HCM và vùng ĐBSCL. Ngoài ra, tăng cường quản lý đầu tư xây dựng giao thông đường bộ kết nối đồng bộ các tuyến đường tỉnh, đường quốc lộ, tạo nên mạng lưới giao thông đồng bộ, thông suốt.
Tăng cường các nguồn lực đầu tư cho công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông, nhất là đầu tư xây dựng các Trung tâm dữ liệu, quản lý, giám sát, xử lý vi phạm và điều hành giao thông. Thực hiện nghiêm quy hoạch đô thị và quy hoạch giao thông; nghiên cứu di dời các cơ quan hành chính, bệnh viện, trường học, khu sản xuất công nghiệp... ra khỏi trung tâm; nghiên cứu có giải pháp đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét điều chỉnh giờ làm việc, học tập, kinh doanh đảm bảo khoa học hạn chế lưu lượng phương tiện trong giờ cao điểm, góp phần giảm ùn tắc giao thông.
Để giải quyết căn cơ bài toán ùn tắc, một vấn đề ngày càng nóng khi lưu lượng phương tiện liên tục tăng, thành phố cần một chiến lược tổng thể, dài hơi, từ hạ tầng, quy hoạch đến tổ chức giao thông.
Sau sáp nhập TP Cần Thơ mới có diện tích hơn 6.360 km2, dân số hơn 4,19 triệu người. Không gian phát triển được mở rộng nhưng kéo theo đó là sức ép giao thông ngày một lớn, đặc biệt tại khu vực trung tâm và nội đô. Những điểm tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông, ùn tắc không phải mới, nhưng mức độ và tần suất xuất hiện ngày càng nhiều. Điều này phản ánh hạ tầng quá tải, đô thị hóa nhanh, thói quen sử dụng phương tiện cá nhân nhiều và cả việc chấp hành pháp luật về an toàn giao thông đôi khi chưa được tuân thủ chặt chẽ.
Vì mưu sinh nên một số người dân chiếm dụng lề đường, vỉa hè, các điểm đông xe qua lại để buôn bán. Nhưng hệ quả là hành lang an toàn giao thông bị thu hẹp và tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông. Nếu chỉ xử lý bằng biện pháp cưỡng chế, hiệu quả chỉ mang tính tạm thời. Với một thành phố đang phát triển như Cần Thơ, an toàn giao thông phải song hành với chính sách sinh kế, quy hoạch điểm kinh doanh, mua bán phù hợp để người dân có thể mưu sinh mà không phải đánh đổi an toàn.
Ở góc độ hạ tầng, ùn ứ tại các cửa ngõ, khu vực trung tâm cho thấy năng lực của hệ thống giao thông đô thị đã không còn theo kịp tốc độ phát triển của chính thành phố. Tỷ lệ đất dành cho giao thông chỉ đạt 7,6%, thấp hơn nhiều so với tiêu chuẩn đô thị loại I. Các trục giao thông dọc chính và ngang đang gồng gánh phần lớn lượng lưu lượng qua lại mỗi ngày, nhất là giờ cao điểm, trong khi thiếu mạng lưới “ô bàn cờ”. Sự phát triển chưa đồng bộ, khiến xung đột giao thông trở thành điều tất yếu và nguy cơ mất an toàn khó tránh khỏi.
Việc triển khai mô hình làn xe không dừng không chỉ là giải pháp kỹ thuật, mà còn là nh chứng cho thấy Cần Thơ hoàn toàn có thể đổi mới trong cách tổ chức giao thông. Khi phân luồng rõ ràng và tối ưu không gian di chuyển, ùn tắc giảm, va chạm giảm và người dân chấp hành tốt hơn. Mô hình này cần được xem như một hướng mở để tiếp tục nhân rộng tại các nút giao tương tự trong thành phố.
Tuy nhiên, xử lý từng điểm nguy cơ chỉ là phần nổi. Vấn đề cốt lõi chính là cách Cần Thơ nhìn nhận bài toán giao thông như một phần của quản trị đô thị hiện đại. Đường sá không chỉ phục vụ di chuyển; nó còn là mạch máu kinh tế, là không gian sinh hoạt cộng đồng và là yếu tố quyết định đến chất lượng sống của người dân.
Vì vậy, thành phố cần tiến hành đồng bộ nhiều giải pháp như: Nâng cấp, mở rộng các hệ thống các tuyến đường, phát triển tuyến mới kết nối liên tỉnh, vùng; thúc đẩy vận tải công cộng để giảm áp lực mô tô, xe máy; đầu tư vào trung tâm dữ liệu, hệ thống điều hành giao thông thông nh và quan trọng hơn cả là thực hiện nghiêm quy hoạch đô thị, tránh tình trạng tập trung bệnh viện, trường học, cơ quan vào khu vực trung tâm như hiện nay.
Xử lý điểm nguy cơ mất an toàn giao thông không phải trách nhiệm của riêng ngành giao thông hay lực lượng CSGT. Đó là trách nhiệm chung của chính quyền, doanh nghiệp và mỗi người dân. Cần Thơ đang hướng đến vai trò đô thị trung tâm của ĐBSCL. Để đạt được điều đó, thành phố cần một hệ thống giao thông không chỉ đảm bảo an toàn mà còn đủ sức “dẫn dắt” sự phát triển. Điều quan trọng không chỉ là giải quyết những vấn đề đang tồn tại, mà phải đi trước một bước, dự báo áp lực tương lai và xây dựng chiến lược dài hạn.
Khi hạ tầng được đầu tư bài bản, tổ chức giao thông hiện đại, lực lượng thực thi quyết liệt và người dân đồng lòng, Cần Thơ mới thật sự trở thành một đô thị văn nh, hiện đại, nơi giao thông góp phần nâng tầm chất lượng sống của người dân và diện mạo của thành phố.