Vậy trách nhiệm các bên đến đâu? Công tác thẩm tra, hậu kiểm cần được nhìn nhận ra sao? Cần người có trình độ như thế nào để giám sát và không để xảy ra tình trạng bất cập cũ chưa xử lý xong đã chồng bất cập mới?
Nghe nội dung chi tiết tại đây:
Dự án đường Tam Trinh mở rộng tại Hà Nội đã được khởi công từ tháng 10/2016, dự kiến hoàn thành vào năm 2018, tuy nhiên, đến nay vẫn chưa xong khâu giải phóng mặt bằng. Tại đoạn đối diện số nhà 126, đường Tam Trinh chuyển từ đường đôi thành đường hai chiều, hình thành nên nút “thắt cổ chai”.
Mặc dù đã có ốp vỉa bằng các khối bê tông, nhưng nút giao này thiếu vắng hệ thống cảnh báo, đèn chiếu sáng, vạch kẻ đường. Biển báo duy nhất chỉ dẫn rẽ trái bị đâm đổ xiêu vẹo, các khối bê tông với vạch sơn phản quang bị nhòe mờ và vỡ vụn. Ông Nguyễn Văn Dũng, người thường lái xe qua tuyến đường cửa ngõ của Thủ đô chia sẻ, nguy cơ tai nạn tại đoạn đường này rất cao:
“Trường hợp này cũng nhiều lắm, không riêng gì chỗ này đâu. Mình đi mình phải chú ý quan sát, tốc độ phải điều chỉnh. Chứ bây giờ nhiều khi không có biển báo cứ đi ẩu là dễ gây tai nạn”.
Thực tế, không khó để bắt gặp những tuyến đường thi công dở hoặc dự án treo nhiều năm trở thành những cạm bẫy đi đường trên địa bàn Hà Nội. Điển hình như dự án mở rộng đường Vũ Trọng Phụng chậm tiến độ 4 năm, mãi đến năm 2021 mới hoàn thành, được mệnh danh là “con đường đau khổ” của Thủ đô; hay điểm nóng giao thông ngã ba Tân Phong - Liên Mạc được đề xuất cải tạo, tổ chức giao thông liên tục vẫn chưa cải thiện được tình hình.
Anh Quốc Cường, người dân trên phố Tân Phong, ngao ngán:
“Biển báo này người ta treo sai rồi, phải quay lại cho người ta thấy. Treo như này là treo lừa rồi. Cua đoạn này hơi gấp, dây diện cũng hay bị rơi xuống, người dân đi đoạn này rất hay ngã”.
Tương tự, trên Quốc lộ 5 cũ, đoạn dẫn lên cầu Phú Lương, thành phố Hải Dương, tồn tại một điểm chênh cao độ hơn 10cm giữa mặt đường cũ và mặt đường trải thảm nhựa. Đơn vị thi công vuốt nối không êm thuận dẫn đến khó khăn cho người điều khiển phương tiện, thậm chí đã xuất hiện tai nạn.
Nhiều dự án cải tạo, sửa chữa nhỏ lẻ khác trên Quốc lộ 5 cũng vô tình khiến vạch kẻ đường biến mất, gây nguy hiểm cho các phương tiện xe máy, xe thô sơ, ngay cả các bác tài và chính cơ quan chức năng cũng gặp khó khăn trong di chuyển, phân luồng, hướng dẫn giao thông và xử lý vi phạm.
Ông Vũ Duy Bôn, Phó Chánh văn phòng Ban ATGT tỉnh Hải Dương nhận định, việc tồn tại bất cập về biển báo, vạch kẻ đường, gờ giảm tốc gây bất lợi lớn cho người tham gia giao thông khi phải đi trên một tuyến quốc lộ phức tạp, nhiều khu dân cư như vậy.
“Bất kỳ bất cập nào liên quan đến hạ tầng đều ảnh hưởng đến an toàn giao thông, đặc biệt hệ thống báo hiệu còn nhiều bất cập làm cho người tham gia giao thông còn bối rối không biết tham gia giao thông theo hướng nào và có thể bị lực lượng chức năng xử lý vi phạm bất cứ lúc nào vì do sự bất cập về báo hiệu đường bộ gây ra”.
Nhận được phản ánh của VOV Giao thông, ông Trịnh Phan Thịnh, Phó giám đốc Ban quản lý Quốc lộ 5, Tổng công ty Vidifi, cho biết, đã chỉ đạo ngay đơn vị thi công thảm thử mặt đường tiến hành khắc phục bất cập. Ông Thịnh cam kết, sau khi sửa chữa xong mặt đường sẽ rất đẹp và hệ thống an toàn giao thông sẽ chuẩn.
Đề cập giải pháp hạn chế những bất cập phát sinh trong quá trình sửa đường, ông Trịnh Phan Thịnh chia sẻ:
“Sau khi xử lý xong, chúng tôi có đơn vị quản lý, bên Vidifi có những bộ phận đi kiểm tra lại, như người dân bình thường đi xe. Họ thường xuyên đi kiểm tra tuyến, xuất hiện bất cập về biển báo khó nhìn, vấn đề gây khó khăn cho người tham gia giao thông là chúng tôi có biện pháp xử lý”.
Bày tỏ quan điểm, Luật sư Phạm Thành Tài cho rằng, trách nhiệm giám sát của đơn vị thi công, đơn vị quản lý đường và cơ quan quản lý nhà nước trực tiếp về vấn đề này là rất quan trọng.
“Theo tôi việc chậm trễ phát hiện và khắc phục các hư hỏng, xuông cấp hạ tầng của giao thông là thiếu trách nhiệm của cơ quan chức năng với trách nhiệm được giao. Cơ quan quản lý công trình đường bộ phải quản lý trực tiếp về các vấn đề liên quan đến quản lý, bảo trì công trình đường bộ và kịp thời phát hiện và xử lý các bất cập giao thông”.
Chuyên gia giao thông, Tiến sĩ Khương Kim Tạo nhấn mạnh đến khâu thẩm tra, đánh giá lại hiện trạng giao thông sau sửa chữa, cải tạo đường vẫn có nơi, có lúc còn bị xem nhẹ. Do đó, cần có người có trình độ, các chuyên gia về an toàn giao thông đi thẩm tra sau khi hoàn trả mặt bằng.
“Các phương tiện của nước ngoài, đường của nước ngoài sau khi làm xong, sửa xong, người ta cắm biển, kẻ vạch phải cho 3 chuyên gia có trình độ rất cao về đánh giá đường chạy trên đường đó. Và cả 3 đều đánh giá được thì khi đó hệ thống cảnh báo mới được thực thi. Còn bây giờ chúng ta chỉ có căn cứ vào hồ sơ phê chuẩn, đóng dấu đỏ làm xong rồi nghiệm thu, chúng ta gật đầu. Như thế chưa hẳn là đã an toàn đâu”.
Ở góc độ quản lý nhà nước, ông Trần Bá Đạt, Phó vụ trưởng Vụ An toàn giao thông, Tổng cục Đường bộ Việt Nam cho biết, giao thông ở Việt Nam phần lớn là giao thông hỗn hợp, nên Tổng cục đường bộ thường xuyên rà soát, kịp thời phát hiện bất cập, tổ chức lại giao thông, đặc biệt ở các nút giao.
Về quy trình, ông Trần Bá Đạt chia sẻ, bộ phận tuần đường kiểm tra hàng ngày, tuần kiểm của đơn vị quản lý tuyến đường thì kiểm tra định kỳ, các đơn vị quản lý tuyến đường sẽ nghiệm thu hàng tháng, hàng quý. Trong các quá trình này sẽ tiến hành rà soát điều chỉnh.
“Trách nhiệm của chủ đầu tư, nhà thầu thi công phải được thể hiện rất rõ ràng, chặt chẽ trong hợp đồng thực hiện. Thực chất, tổ chức giao thông phải luôn đảm bảo vừa khai thác, vừa tiến hành sửa chữa, sau mỗi ca làm việc đều phải yêu cầu vuốt nối đường êm thuận. Theo tôi, cần tăng cường chế tài xử lý, trách nhiệm cần rõ ràng ngay từ trong hợp đồng”.
Minh bạch với người đi đường
Một trong những yếu tố gây gia tăng tỉ lệ TNGT là sự khó lường, tính bất ngờ không báo trước của những chướng ngại vật. Chính vì vậy, bài học lý thuyết mà các tài xế thuộc nằm lòng nếu chẳng may xe gặp sự cố trên đường là phải bật đèn nguy hiểm, bố trí báo hiệu từ xa bằng tất cả dụng cụ có thể, tránh bị các phương tiện khác vô tình đâm phải.
Đó là cách xử lý ở góc độ cá nhân. Còn với các tổ chức, đơn vị sửa chữa, cải tạo mặt đường, việc bố trí biển cảnh báo công trường đang thi công, đoạn đường có thể tiềm ẩn tai nạn, đề nghị đi chậm, giới hạn tốc độ… không chỉ là kỹ năng đảm bảo an toàn, mà còn là công việc, trách nhiệm phải thực hiện.
Thậm chí, ở một số tuyến đường, các nhà thầu, đơn vị thi công còn cắm biển “xin thứ lỗi, vì đã làm phiền, gây khó khăn cho việc đi lại”. Những động thái này cho thấy sự chuyên nghiệp và nhân văn của người sửa đường, giúp người tham gia giao thông bớt khó chịu và dễ cảm thông hơn với hiện trạng của tuyến đường.
Về góc độ pháp lý, các luật sư đã khẳng định, trường hợp người tham gia giao thông gặp tai nạn có nguyên nhân từ bất cập hạ tầng, đơn vị quản lý và bảo trì, thi công sửa đường sẽ phải chịu trách nhiệm. Người bị nạn có thể khiếu nại, khởi kiện để đòi bồi thường.
Mặc dù vậy, đây là trường hợp không ai mong muốn. Do đó, phòng ngừa tai nạn luôn là giải pháp cốt lõi. Các quy định về thông tin dự án, hệ thống cảnh báo tại công trường cần chi tiết, rõ ràng và phân rõ trách nhiệm, chế tài với chủ đầu tư, đơn vị thi công ngay từ khâu ký hợp đồng.
Đặc biệt, sửa đường rồi nhưng chưa phải là đã xong. Khâu thẩm tra, đi thử nhiều lần để khẳng định tính an toàn của đoạn tuyến cũng rất quan trọng để đánh giá hiệu quả của công tác bảo trì, sửa chữa.
Các cán bộ thẩm tra cần được nâng cao trình độ chuyên môn, có đãi ngộ tương xứng với vị trí thiết yếu của họ trong việc giám sát, nhắc nhở, kiến nghị xử lý với các nhà thầu, đơn vị thi công ẩu tả, không hoàn trả mặt bằng đảm bảo.
Thống kê của Ủy ban ATGT Quốc gia những năm gần đây cho thấy tín hiệu đáng mừng, khi TNGT giảm cả 3 tiêu chí qua từng năm. Số vụ TNGT liên quan tới bất cập hạ tầng chiếm 0,24% số vụ tai nạn trên toàn quốc được thống kê.
Tuy nhiên, nếu nhìn sâu hơn, số vụ tai nạn nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng khiến nhiều người tử vong vẫn xảy ra. Nhiều vụ va chạm, ngã xe, tai nạn do bất cập hạ tầng khó được chứng nh, hoặc chưa được thống kê.
Vì vậy, thực tiễn phát sinh bất trắc trên đường luôn đòi hỏi các nhà tổ chức giao thông, đảm bảo trật tự ATGT cần nỗ lực hơn nữa, hôm nay làm tốt hơn hôm qua, năm nay làm tốt hơn năm ngoái.
Người tham gia giao thông đã phải đóng phí bảo trì đường bộ, phí BOT để được sử dụng đường, họ có quyền đòi hỏi được đi lại trong một môi trường nh bạch, êm thuận và an toàn./.