Thông tin được PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Phó viện trưởng Viện Chiến lược, chính sách nông nghiệp và môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đưa ra tại buổi tọa đàm “Chung tay bảo vệ bầu trời xanh - Thách thức và giải pháp” do Quỹ Vì tương lai xanh - Tập đoàn Vingroup phối hợp Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức mới đây.
Những thiệt hại này được tính toán dựa trên cơ sở nào? Giải pháp nào để giảm thiểu thiệt hại do ô nhiễm không khí? PV VOV Giao thông đối thoại với PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Phó viện trưởng Viện Chiến lược, chính sách nông nghiệp và môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) xung quanh nội dung này:
PV: Thưa ông, trong phát biểu của mình ông có đưa ra cảnh báo tình trạng ô nhiễm không khí có thể gây thiệt hại khoảng 7,4% GDP của Hà Nội. Tỷ lệ này tính toán dựa trên những thiệt hại gì?
PGS.TS Nguyễn Đình Thọ: Thiệt hại do ô nhiễm không khí thì có rất nhiều thiệt hại khác nhau nhưng thiệt hại đầu tiên mà chúng ta thấy là thiệt hại liên quan đến tỷ lệ tử vong sớm và theo thống kê của Liên hợp quốc, của UNICEF, của WHO thì mỗi năm có khoảng 70 nghìn trường hợp tử vong sớm và làm giảm tuổi thọ của Việt Nam là 1,4 năm.
Chính vì vậy các thiệt hại kinh tế đi kèm đó là mất khả năng lao động của những người tử vong sớm, đồng thời chi phí y tế để khắc phục tình trạng tử vong sớm ở trẻ nhỏ, ở người già cũng như những người trong độ tuổi lao động. Bên cạnh đó, các thiệt hại kinh tế chúng ta có thể tính đến là khói bụi đường, tình trạng bụi mịn cũng như các chi phí liên quan đến việc giải quyết về ô nhiễm môi trường.
Bên cạnh đó, các rác thải trong nông nghiệp, liên quan đến đốt rác tự phát... thì những ảnh hưởng này trong thời gian vừa qua chúng ta đã thấy rất rõ và để giải quyết các chi phí đó lên rất lớn. Chỉ riêng vấn đề giải quyết liên quan đến ô nhiễm không khí, World Bank đã dự báo các chi phí để chúng ta giải quyết được ô nhiễm không khí và giải quyết các vấn đề liên quan đến ứng phó biến đổi khí hậu đã lên tới 368 tỷ USD cho đến năm 2040.
PV: Để giải quyết được những thách thức như ông vừa đề cập, theo ông, giải pháp cấp bách thời gian tới chúng ta cần thực hiện là gì?
PGS.TS Nguyễn Đình Thọ: Thời gian vừa qua, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã đưa ra rất nhiều quy định, tiêu chuẩn liên quan đến hiệu suất sử dụng năng lượng của xe ô tô và xe máy và bộ xây dựng cũng đưa ra tiêu chuẩn Việt Nam, trong đó quy định về tỷ lệ mức sử dụng nhiên liệu trung bình của đội xe đối với các hãng xe sản xuất là 4,3 lít/100km.
Đây là những thách thức mà chúng ta có thể nhìn thầy, ví dụ về phát thải thấp thì vừa rồi người dân rất lo lắng về việc chúng ta dừng cho ô tô xăng và xe máy xăng trong khu trung tâm thì sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân.
Chính vì vậy chúng tôi đề xuất, chúng ta áp dụng những kinh nghiệm của thế giới, của California, của châu Âu, của Trung Quốc đã áp dụng thành công. Ở các nước họ không cấm xe ô tô chạy xăng và xe máy xăng vào khu vực phát thải thấp, thay vào đó họ cấm việc đăng ký mới đối với xe xăng hoặc giảm tỷ lệ đăng ký mới đối với xe xăng.
Theo yêu cầu của California hoặc Liên nh châu Âu thì họ quy định mức yêu cầu là 54,5 dặm/1 gallon, tương đương 163g CO2/dặm, tương đương 4,3 lít/100km. Tiêu chuẩn này đã được thiết lập trên thế giới, thực hiện thành công ở Bắc Kinh để giải quyết được vấn đề ô nhiễm không khí.
Việt Nam chúng ta đang quy định trong dự thảo về tiêu chuẩn và Bộ Xây dựng đưa ra là 4,83 lít/100km và vừa rồi gặp sự phản ứng rất lớn của Hiệp hội sản xuất ô tô, họ nói rằng 96% ô tô xăng của Việt Nam sẽ không đươc lưu hành vào năm 2030.
Đây là một gia định không đúng, vì ở California và ở Liên nh châu Âu họ cho phép các hãng như BMW, Mercedes có thể sản xuất xe điện để làm giảm tỷ lệ tiêu thụ nhiên liệu trung bình của xe đăng ký mới. Và nếu như họ thực hiện việc chuyển đổi xanh, thực hiện sản sản xuất xe điện, xe sử dụng năng lượng sạch hơn thì mỗi xe xăng sẽ phải sản xuất thêm một xe điện, thì họ sẽ đáp ứng được yêu cầu này.
PV: Từ kinh nghiệm thế giới, ông có đề xuất gì cho việc thực hiện tại Việt Nam?
PGS.TS Nguyễn Đình Thọ: Về khu vực phát thải thấp thì tôi đề xuất áp dụng với xe đăng ký mới và thu phí đối với xe chạy nhiên liện cũ. Về tiêu chuẩn liên quan đến hiệu suất sử dụng năng lượng trung bình của các đội xe thì tôi đề nghị các hãng ô tô ở Việt Nam như Honda, BMW, Mercedes phải thực hiện nghĩa vụ giống như họ thực hiện ở châu Âu, ở Mỹ, ở Nhật Bản hay Trung Quốc.
Họ phải thực hiện trách nhiệm của họ giống như nước sở tại, chứ không thể đưa một tiêu chuẩn “kép” thực hiện khác ở Việt Nam.
Nên những định hướng mà lãnh đạo Chính phủ, các Bộ, banh ngành của Việt Nam chúng ta hiện nay đưa ra là rất phù hợp với các xu hướng chung trên thế giới và có thể thực hiện khả thi ở Việt Nam, đáp ứng được cam kết NDC (cam kết khí hậu của Việt Nam) của chúng ta là sẽ có 22% xe máy điện và 30% vào năm 2030.
PV: Vâng, xin cảm ơn ông.