Hàng loạt ki-ốt và diện tích tầng 1 tại nhiều tòa nhà tái định cư, đặc biệt ở các khu vực như Việt Hưng, Phú Thượng hay Xuân La… đang rơi vào cảnh cửa đóng then cài, xuống cấp, nhếch nhác... Những mặt bằng vốn được quy hoạch để kinh doanh dịch vụ, tạo sinh kế cho người dân và đóng góp ngân sách, nay trở thành “điểm tối” trong bức tranh đô thị. Không hoạt động, không được khai thác nhưng vẫn âm thầm gây lãng phí và mất mỹ quan.
Hàng loạt ki-ốt bỏ hoang giữa lòng đô thị
Dãy ki-ốt của tòa C10 hay B12 Xuân La mặc dù nhìn ra mặt đường Võ Chí Công, rất hợp cho việc kinh doanh buôn bán nhưng từ lâu cửa đóng, then cài. Cơ sở vật chất lâu năm xuống cấp nghiêm trọng.
Còn tại hai tòa nhà CT14A1 và CT14A2 Nam Thăng Long (phường Phú Thượng), toàn bộ diện tích tầng 1 hiện trong tình trạng bỏ trống kéo dài, gây lãng phí lớn. Người dân tại đây cho biết họ rất mong muốn có siêu thị ni, cửa hàng thuốc, dịch vụ thiết yếu… để phục vụ sinh hoạt hàng ngày.
Bà Nguyễn Thị Tình, một người dân sống ở tòa nhà bày tỏ mong muốn: "Ở đây không có một cái gì hết, hàng thuốc bánh kẹo, thẻ hương muốn mua không có. Đi chợ xa lắm, phải đi xe ôm. Chúng tôi mong muốn mở siêu thị, tiện mua thuốc, các thứ, đỡ đi xa, để dân ở đây đỡ khổ, người già ở đây nhiều lắm."
Bước vào một tòa nhà chung cư, lẽ ra sảnh tầng 1 phải là “bộ mặt” của khu dân cư, nơi thể hiện sự văn nh, nhịp sống hiện đại và những tiện ích phục vụ cộng đồng. Nhưng trái lại, thứ đón chúng ta không phải ánh sáng hay sự nhộn nhịp, mà là một khoảng không u tối, lạnh lẽo, tạo cảm giác như bước vào một không gian bị bỏ quên chứ không phải khu đô thị giữa lòng Thủ đô. Hình ảnh ấy không chỉ phản ánh sự xuống cấp của cơ sở vật chất, mà còn cho thấy sự lãng phí và những bất cập trong quản lý quỹ mặt bằng công, vốn đáng ra phải phục vụ trực tiếp cho đời sống người dân.
Ông Đinh Trọng Phòng, Trưởng Ban quản trị Toà nhà CT14A1 Nam Thăng Long cho biết: "Hai toà A1, A2 đăc biệt là A2 thì có 2 tầng bỏ không, rất lãng phí. Nhu cầu của người dân rất bức thiết, tiền quỹ bảo trì ngày càng cạn đi, dân đóng góp khó khăn. Người ta muốn khai thác diện tích đó để có kinh phí hỗ trợ tu sửa toà nhà cũng không được."
Đấu giá ì ạch, cơ sở xuống cấp: Vì sao tài sản công không thể đưa vào sử dụng?
Chúng tôi đã liên hệ với Công ty TNHH MTV Quản lý và Phát triển nhà Hà Nội, đơn vị được thành phố giao quản lý mặt bằng công của 100 tòa nhà chung cư tái định cư. Được biết, hiện nay tổng số diện tích kinh doanh dịch vụ thuộc sở hữu nhà nước đối với chung cư tái định cư là hơn 52.000m2/100 tòa nhà; hiện đang cho thuê, sử dụng hơn 28.000m2. Diện tích còn trống lên tới hơn 24.000m2/64 tòa nhà.
Nguyên nhân vẫn còn nhiều diện tích chưa được khai thác được cho là: những năm trước đây Công ty chưa được phê duyệt dự toán do vướng mắc về xác định phạm vi, đối tượng áp dụng giữa Nghị định 108 của Chính phủ, Nghị định 95 của Luật nhà ở và Quyết định 03/2021 của Thành phố.
Bên cạnh đó, do các diện tích bỏ không quá lâu, nhiều tòa đã được đưa vào đấu giá nhưng không có người tham gia, chủ yếu do sợ kinh phí đầu tư cải tạo lại quá lớn. Bà Nguyễn Thu Thảo, Phó Trưởng phòng Quản lý Nhà xã hội tái định cư, Công ty TNHH MTV Quản lý và Phát triển nhà Hà Nội cho biết: "Công ty chúng tôi được giao quản lý những chung cư cũ, tiếp nhận chủ đầu tư từ những năm 2001 đến 2015, diện tích nhanh xuống cấp, hư hỏng. Công ty chưa được cấp kinh phí để cải tạo, sửa chữa dẫn đến việc khi mà đưa ra đấu giá các đối tượng tham gia đấu giá họ tham quan hiện trạng thấy xuống cấp, họ sợ phải bỏ ra lượng kinh phí lớn để cải tạo, đấy là nguyên nhân thu hút khách hàng kém.
Nguyên nhân nữa là hiện nay theo quy định mỗi một tòa nhà phải dành ra 1/3 diện tích ưu tiên cho các hộ dân tái định cư đấu giá. Tiền phải trả một năm một lần, thời gian thuê chỉ được 5 năm, hết hạn, họ phải trả lại diện tích, đây cũng là một bất cập."
Ghi nhận của phóng viên VOV Giao thông tại Khu đô thị Việt Hưng (phường Việt Hưng) cho thấy, hàng loạt ki-ốt tầng 1 nằm im lìm suốt nhiều năm, như bị “bỏ quên” giữa lòng đô thị. Loạt diện tích này thuộc sự quản lý của Trung tâm Quản lý nhà Thành phố Hà Nội.
Người dân khu vực cho biết, các ki-ốt bỏ hoang không chỉ làm xấu bộ mặt đô thị mà còn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn. Nhiều gia đình hạn chế đi bộ qua đây vì lo sợ những mảng tường cũ kỹ hay khung biển quảng cáo có thể đổ sập bất cứ lúc nào, đặc biệt nguy hiểm với trẻ nhỏ.
Không người trông coi, không khai thác, ngày càng xuống cấp. Trong khi đó, nhu cầu thuê mặt bằng kinh doanh của người dân lại rất lớn, tạo nên nghịch lý: tài sản công bị bỏ hoang, còn người dân thì thiếu không gian để mưu sinh.
Anh Trần Đăng Khiêm, một người dân vừa tham gia đấu thầu ki-ốt tầng 1 tại KĐT Việt Hưng vào tháng 9/2025 cho biết, anh phải dành cả tháng để sửa chữa, cải tạo, chi phí bỏ ra rất lớn. Anh Khiêm chia sẻ:
"Cái phần chống thấm nó ảnh hưởng đến tất cả tòa nhà, đầu tiên phải xử lý lại, sơn trát lại hết, xử lý chống thấm phía trên. Chi phí sửa chữa mất khoảng hơn 1 trăm triệu, chưa kể nội thất."
Nhiều năm nay, tại không ít khu đô thị ở Hà Nội, hàng nghìn mét vuông ki-ốt tầng 1 chậm đấu giá, bị bỏ hoang và xuống cấp, tài sản công thì bị để không, trong khi cư dân sống ngay bên cạnh lại thiếu thốn những nhu cầu tối thiểu.
Việc rà soát hiện trạng, đẩy nhanh đấu giá, cho thuê, đưa mặt bằng vào sử dụng đúng mục đích không chỉ giúp nâng cao chất lượng sống cho người dân, mà còn góp phần sử dụng hiệu quả quỹ đất đô thị, một nguồn lực ngày càng quý giá của Thủ đô./.