Đề xuất được Ủy ban châu Âu công bố ngày 16/12 vẫn cần sự phê chuẩn của các chính phủ thành viên EU và Nghị viện châu Âu. Nếu được thông qua, EU sẽ cho phép tiếp tục lưu hành một số loại xe sử dụng động cơ đốt trong, thay vì yêu cầu tất cả ô tô và xe tải mới phải không phát thải kể từ năm 2035 như quy định hiện hành.
Phát biểu trước Nghị viện châu Âu, Ủy viên châu Âu phụ trách khí hậu, mục tiêu phát thải ròng bằng không và tăng trưởng sạch Wopke Hoekstra khẳng định ngành công nghiệp ô tô giữ vai trò then chốt đối với sức mạnh công nghiệp của châu Âu.
Ông nhấn mạnh EU cần tăng cường nỗ lực trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt từ Trung Quốc trong lĩnh vực xe điện, pin, cũng như từ Mỹ về năng suất và đổi mới.
Theo ông Hoekstra, giảm phát thải carbon vẫn là chiến lược trung tâm, vừa phục vụ mục tiêu khí hậu, vừa nâng cao khả năng cạnh tranh và tính tự chủ của EU: "Chiến lược của chúng tôi rất rõ ràng: Giảm phát thải carbon là một trong những chiến lược tốt nhất để thành công. Chúng tôi muốn trở thành những người dẫn đầu trong quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp vì đó là điều tốt nhất cho khí hậu, cho khả năng cạnh tranh và cho sự độc lập".
Theo đề xuất mới, mục tiêu phát thải CO2 đối với toàn bộ đội xe vào năm 2035 sẽ được điều chỉnh từ mức “không phát thải” sang giảm 90% so với mức năm 2021, trên cơ sở trung hòa công nghệ. Khoảng 10% lượng phát thải còn lại sẽ phải được bù đắp thông qua việc sử dụng thép xanh sản xuất tại EU hoặc nhiên liệu tái tạo bền vững như nhiên liệu điện tử tổng hợp hay nhiên liệu sinh học không dùng cho thực phẩm.
Ủy viên Hoekstra cho biết cách tiếp cận linh hoạt này giúp các nhà sản xuất ô tô đạt mục tiêu giảm CO2 với chi phí hiệu quả hơn, đồng thời tạo ra “lợi ích kép” khi vừa thúc đẩy thị trường thép sạch, vừa bảo đảm các mục tiêu khí hậu của EU.
Đề xuất của Ủy ban châu Âu được xem là sự nhượng bộ trước áp lực từ các nhà sản xuất ô tô, đặc biệt tại Đức và Italia, trong bối cảnh họ gặp khó khăn khi cạnh tranh với Tesla và các hãng xe điện Trung Quốc. Volkswagen – nhà sản xuất ô tô lớn nhất châu Âu – cho rằng việc mở cửa thị trường cho xe động cơ đốt trong đi kèm cơ chế bù đắp phát thải là “thực tế và phù hợp với điều kiện thị trường”.
Tuy nhiên, động thái này vấp phải nhiều chỉ trích từ các tổ chức môi trường và ngành xe điện. Climate Group gọi đây là một “chiến thắng bi thảm” của ngành công nghiệp truyền thống, trong khi các nhà sản xuất xe điện cảnh báo việc nới lỏng mục tiêu phát thải có thể làm suy yếu đầu tư vào hạ tầng sạc và khiến châu Âu tụt hậu so với Trung Quốc trong quá trình chuyển đổi sang giao thông sạch.
Ủy ban châu Âu cũng đề xuất các biện pháp thúc đẩy sử dụng xe điện trong đội xe doanh nghiệp, phân khúc chiếm khoảng 60% doanh số ô tô mới tại châu Âu – đồng thời đặt ra các mục tiêu quốc gia cho giai đoạn 2030–2035 dựa trên mức GDP bình quân đầu người, nhằm tăng tính linh hoạt cho các nước thành viên./.)