Việc ký kết hợp đồng diễn ra sau quá trình chuẩn bị và đàm phán gấp rút chỉ khoảng 10 tháng, được xem là tín hiệu tích cực cho môi trường đầu tư PPP, cụ thể hóa chủ trương thu hút nguồn lực xã hội theo Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị.
Ngay tại lễ ký kết, PV VOV Giao thông đã có cuộc trao đổi với PGS,TS Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam, để tìm hiểu về những đột phá và kỳ vọng từ dự án BOT có quy mô lớn nhất hiện nay.
PV: Thưa ông, ông nhận định như thế nào về sự trở lại của các dự án PPP, đặc biệt là với lễ ký kết hợp đồng mở rộng đồng bộ cao tốc Sài Gòn – Trung Lương – Mỹ Thuận theo hình thức BOT vừa qua?
PGS. TS Trần Chủng: Tôi thấy rất là mừng khi chứng kiến lễ ký kết hợp đồng theo phương thức đối tác công tư (PPP) dưới hình thức hợp đồng BOT, nhằm mở rộng đồng bộ cao tốc Sài Gòn - Trung Lương - Mỹ Thuận.
Đây là những khởi thảo từ Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về đầu tư tư nhân, cùng với những chỉnh sửa nhất định về Luật PPP.
Đáng chú ý, hợp đồng này chỉ mất 10 tháng để đàm phán từ đầu đến cuối. Đây là một hợp đồng rất lớn, có thể nói là lớn nhất hiện nay, gần 40.000 tỷ đồng, do nhà đầu tư tư nhân hoàn toàn huy động vốn của mình.
Tôi coi đây là một đột phá rất đáng mừng, là sự cố gắng của các bên, từ cơ quan nhà nước, sự hợp lực của các nhà đầu tư tư nhân, cho đến sự ủng hộ chu đáo của các ngân hàng thương mại. Tôi hy vọng rằng, phương thức PPP trong thời gian tới sẽ có nhiều chuyển động tích cực để tháo gỡ những điểm nghẽn, bức xúc, và những bất hợp lý trong giai đoạn thực hiện trước đây.
Mục tiêu là để các nhà đầu tư tư nhân đóng góp được nhiều hơn nữa vào sự phát triển hệ thống hạ tầng giao thông Việt Nam.
PV: Thưa ông, chúng tôi được biết hợp đồng PPP lần này được đánh giá là hợp đồng theo phương thức PPP++. Vậy liệu hợp đồng này đã tháo gỡ được những khó khăn, vướng mắc của giai đoạn trước đây hay không ạ?
PGS. TS Trần Chủng: Thực ra, khái niệm "PPP++" chẳng qua là sự giải thích rất đơn giản của anh em các nhà đầu tư thôi. Bản thân PPP là viết tắt của phương thức đối tác công tư, trong đó có vốn ngân sách nhà nước. Về mặt tài chính, thực ra có ba nguồn vốn: vốn ngân sách nhà nước (vốn trung ương, vốn địa phương), vốn của nhà đầu tư (vốn chủ sở hữu, huy động nhiều nhà đầu tư), và vốn huy động (từ ngân hàng tín dụng, các nhà đầu tư tiềm năng).
Mô hình chúng ta chứng kiến hôm nay, nơi nhà đầu tư tư nhân huy động toàn bộ nguồn lực của mình mà không có nguồn vốn nhà nước, là một cố gắng rất lớn của nhà đầu tư và sự hợp tác hiệu quả của các nguồn lực vốn khác. Một trong những nút thắt khó khăn nhất của các dự án PPP trước đây là nguồn vốn tín dụng bị khống chế.
Hiện nay, các ngân hàng đã sẵn sàng mở rộng hạn mức tín dụng và họ nhìn thấy hiệu quả của phương thức PPP này. Thời gian của các dự án mới cũng ngắn hơn, nằm trong khoảng an toàn cho các quỹ đầu tư và ngân hàng. Tôi hy vọng điều này sẽ tháo gỡ được khó khăn lớn nhất về vốn, tức là huy động tín dụng của nhiều ngân hàng hợp lực lại.
PV: Vâng. Như vậy trong hợp đồng lần này, ngân hàng đã tham gia ngay từ đầu, không như trước đây chúng ta mất thời gian dài để đàm phán và hợp vốn. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng như tại dự án này, theo ông, tiến độ hoàn thành vào năm 2028 liệu có khả thi không?
PGS. TS Trần Chủng: Với sự năng động của các nhà đầu tư trên cơ sở hợp tác lâu dài với ngân hàng thương mại, họ đã tìm được những ngân hàng tin cậy, có tiềm lực tài chính và khả năng bố trí vốn lâu dài.
Các ngân hàng đã tham gia ngay từ đầu trong quá trình đàm phán. Việc giải quyết bài toán vốn ngay từ đầu, đồng thời với các giải pháp khác như tập hợp nhà đầu tư và các nguồn lực, đã gỡ được nút thắt lớn nhất mà chúng tôi lo ngại.
Tôi xin khẳng định rằng dự án này là một dự án mới về mặt kỹ thuật, nhằm vàovcấp tất cả các công trình đường bộ cao tốc. Trước đây, do vốn khó khăn, chúng ta phải phân kỳ, khiến nhiều đường cao tốc chưa đạt chuẩn.
Hiện nay chủ trương của Đảng và Chính phủ là phải đạt cấp của tất cả các đường cao tốc, bao gồm việc mở rộng các đường cao tốc hiện hữu để đáp ứng lưu lượng xe và đảm bảo an toàn vận hành.
Một trong những vấn đề mới và phức tạp là kỹ thuật tổ chức thi công: vừa thi công mở rộng, vừa phải đảm bảo an toàn giao thông cho công trình đang vận hành. Chúng tôi cũng phải giải quyết các bài toán kỹ thuật phức tạp để không gây ảnh hưởng giữa công trình mới và công trình hiện hữu.
Tôi hy vọng với phương thức tổ chức khoa học, ứng dụng những tiến bộ kỹ thuật mới, làm đâu được đấy và làm tốt ngay từ đầu, công trình sẽ về đích đúng như cam kết, thậm chí là vượt tiến độ.
PV: Vâng, xin cảm ơn PGS. TS Trần Chủng đã có những chia sẻ với VOV Giao thông.