Theo các báo cáo mới đây của VCCI chi nhánh Cần Thơ, tính đến quý II/2023, tỉnh Long An và thành phố Cần Thơ hiện đang là 02 địa phương dẫn đầu khu vực về thu hút đầu tư với nhiều dự án nổi bật. Điều này được chứng nh bằng những con số “thực lực” thông qua “dòng tiền” được đổ vào các dự án lớn.
Nằm ở vị trí giáp ranh với TP.HCM, từ lâu Long An được mệnh danh là “ền đất hứa” để đầu tư. Tận dụng ưu thế này, đối với công tác xúc tiến đầu tư tại chỗ, lãnh đạo tỉnh tổ chức các đoàn đi thăm, động viên doanh nghiệp vượt qua khó khăn. Để thu hút FDI (vốn đầu tư nước ngoài), tỉnh liên tục tổ chức sự kiện xúc tiến, đón tiếp các đoàn đến từ: Hàn Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Đài Loan.
Kết quả 6 tháng đầu năm 2023, Long An đã cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư cho 39 dự án có vốn FDI 408 triệu USD và 32 dự án trong nước với tổng vốn đăng ký mới 35.400 tỷ đồng. Địa phương cũng “cương quyết” thu hồi những dự án chậm hoặc trễ triển khai để trao cơ hội cho đối tác khác.
Phó chủ tịch UBND tỉnh Long An Huỳnh Văn Sơn khẳng định: Long An chú trọng lựa chọn đối tác đảm bảo nguyên tắc đầu tư lâu dài tại địa phương, có chiến lược và đinh hướng mở rộng thị trường góp phần nâng cao sức cạnh tranh của các sản phẩm tiêu dùng trong nước, thay thế hàng nhập khẩu. Tạo việc làm dài hạn, tiết kiệm năng lượng và hạn chế gây ô nhiễm môi trường. Lĩnh vực mà tỉnh khuyến khách đầu tư là: lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao và chế biến thủy sản.
Về nhì là TP Cần Thơ khi thành công thu hút đầu tư Dự án Nhà máy Nhiệt điện Ô Môn II từ Nhật Bản, với nguồn vốn đầu tư trực tiếp 1,3 tỷ USD, đây là dự án FDI quy mô lớn nhất từ trước đến nay trên địa bàn thành phố. Điểm mạnh của Cần Thơ là tọa lạc tại trung tâm vùng ĐBSCL, trong hơn 20 ngành kinh tế được địa phương chọn ra 10 ngành triển vọng và công bố 6 xu hướng phát triển, đó là: Năng lượng tái tạo và sản phẩm xanh, thương mại điện tử và di động, kinh tế chia sẻ; cơ sở hạ tầng thông nh, dịch vụ và sự gia tăng của các dịch vụ chăm sóc sức khỏe.
Những thông tin này đủ để nhà đầu tư định hình chiến lược đòn bẩy khi đổ dòng tiền đầu tư vào Cần Thơ. Kết quả 6 tháng đầu năm 2023, riêng các KCN của thành phố đã thu hút 2 dự án đầu tư mới, tổng vốn đầu tư 4 triệu USD và triển khai thực hiện các dự án khác với tổng vốn 1 tỷ USD, chiếm 60% tổng vốn đầu tư đăng ký.
Ông Trần Việt Trường – Chủ tịch UBND TP Cần Thơ cho biết: UBND thành phố đã kiện toàn Ban chỉ đạo hỗ trợ xúc tiến doanh nghiệp đầu tư vào thành phố. Trong đó tập trung nghiên cứu tiềm năng thị trường, xu hướng của đối tác đầu tư, cung cấp thông tin cho nhà đầu tư và đề xuất đầu tư. Hướng dẫn quy trình đầu tư, bộ quy chuẩn xúc tiến chuẩn bị đầu tư vào địa phương.
Các nhóm ngành trọng điểm thu hút đầu tư nước ngoài là lúa gạo, thủy sản, rau quả thì gần đây, năng lượng tái tạo và năng lượng sạch đã trở thành những lĩnh vực tiềm năng thu hút đầu tư FDI. Đơn cử như năm 2020, tỉnh Bạc Liêu dẫn đầu cả vùng khi thu hút được Dự án Nhà máy Điện khí tự nhiên hóa lỏng với mức đầu tư lên đến 4 tỷ USD. Nỗ lực là vậy, tuy nhiên, con số 35 tỷ USD vẫn bị đánh giá là thấp hơn so với các khu vực khác trong cả nước.
Theo ghi nhận của VCCI Việt Nam từ ý kiến của nhà đầu tư trong và ngoài nước, khu vực ĐBSCL đáp ứng yêu cầu, xứng đáng là điểm đến của nhà đầu tư. Tuy nhiên, doanh nghiệp cũng đề cập đến một trong những vấn đề lớn còn tồn tại ở khu vực là: Hệ thống hạ tầng giao thông kết nối giữa trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước là TP Hồ Chí Minh với các tỉnh, thành trong khu vực ĐBSCL và nội vùng chưa đồng bộ, thiếu liên kết.
Vấn đề logistic, kho bãi là trở ngại lớn cho doanh nghiệp khi Vùng vẫn đang lệ thuộc vào các cảng của TP.HCM và Bà Rịa – Vũng Tàu khiến chi phí vận chuyển tăng từ 10 – 40%. Việc thiếu kho vận là vấn đề không mới, tuy nhiên việc quy hoạch logistic lại không dễ dàng vì chúng mang tính cạnh tranh.
Ông Nguyễn Phương Lam – Giám đốc Chi nhánh VCCI Cần Thơ chỉ ra rằng: Chúng ta dễ nhìn thấy một điều, trong vùng có một trung tâm nào làm việc hiệu quả thì tỉnh nào cũng có một trung tâm mới. Như vậy rơi vào cạnh tranh và khai thác không tốt. Như vậy, chúng ta phải có thứ tự phân bố quy mô lớn, quy mô vừa, quy mô nhỏ. Những quy mô, trạm này liên kết mới tạo ra dòng chảy liên mạch.
“Ấn tượng” ban đầu cũng là yếu tố quan trọng để xây dựng hình ảnh địa phương trong mắt nhà đầu tư. Về vấn đề này, địa phương phải phát huy nội lực mà Vĩnh Long là tỉnh áp dụng chiến lược tự “nâng chất” để mời gọi đầu tư. Ông Lữ Quang Ngời – Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long từng chia sẻ: Thứ nhất là tạo được đột phá trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế, chuyển đổi cơ cấu sản xuất trong từng lĩnh vực. Phát triển công nghiệp và nông nghiệp công nghệ cao. Hiện đại hóa cơ sở hạ tầng phục phục du lịch, phát triển nhân lực chất lượng cao… tôi tin tưởng là khi Đảng bộ đoàn kết thực hiện thành công các việc này sẽ đạt được các mục tiêu trong kêu gọi đầu tư.
Thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao và khung pháp lý cũng là 2 yếu tố “cản trở” thu hút đầu tư của vùng. Theo VCCI Việt Nam, để tháo khó, gỡ thách thức trong thu hút nhà đầu tư cần phải tiếp tục hoàn thiện hệ thống các thể chế. Trong đó, có các quy định của pháp luật liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp đầu tư thương mại quốc tế.
Hiện nay, giao thương kinh tế phát triển, doanh nghiệp trong khu vực sẽ làm việc với nhiều đối tác, không chỉ doanh nghiệp trong nước mà còn có nhiều doanh nghiệp nước ngoài. Đồng nghĩa là việc tranh chấp có thể phát sinh bất cứ lúc nào, với tính chất ngày càng phức tạp. Do đó, doanh nghiệp cần nâng cao năng lực pháp lý, thực hiện các phương án dự đoán để chủ động phòng ngừa rủi ro tranh chấp hiệu quả.
Trong lĩnh vực thu hút đầu tư thì việc xếp hạng về vốn đăng ký chưa phải quá quan trọng mà số lượng và chất lượng số vốn thực hiện mới là giá trị đóng góp thực sự nền kinh tế. ĐBSCL thu hút số lượng “hợp đồng” thì không phải là quá ít nhưng số vốn thực hiện lại “hiếm hoi” nhiều. “Cải thiện chất lượng kêu gọi đầu tư” là việc làm quan trọng.
Như VCCI Việt Nam đã chỉ ra rằng, khung pháp lý trong thu hút đầu tư tại ĐBSCL còn quá “khắt khe” nên tốc độ thu hút dòng tiền ở khu vực này chậm như là một lẽ hiển nhiên. Ví dụ điển hình cho vấn đề này là dự án nhà máy điện khí tại Bạc Liêu. Dự án có tổng vốn đầu tư đăng ký 93.600 tỉ đồng, chiếm tới 90% vốn FDI đã đăng ký đầu tư tại Bạc Liêu).
Tiến hành đàm phán từ năm 2018, đến năm 2020 dự án được cấp chứng nhận đầu tư. Hứa hẹn trong 36 tháng sẽ triển khai xây lắp và vận hành vào cuối năm 2027. Tuy nhiên, hiện tại dự án vẫn chưa thể triển khai do đang vướng mắc các thủ tục liên quan đến công tác quy hoạch và giá điện. Thực tế này đã chỉ ra rằng, công tác hỗ trợ các dự án đầu tư, đặc biệt là các dự án có quy mô lớn chưa được các cấp chú ý đúng mức.
Nhìn ngược về quý I/2023, có tới 10/13 địa phương vùng ĐBSCL không thu hút được dự án nào. Có lẽ là do việc tổ chức hoạt động xúc tiến đầu tư chưa bài bản. Điều này đòi hỏi Ban – Ngành phải xem lại trong việc cung cấp xác thực thông tin về các dự án gọi vốn đầu tư. Quy hoạch đất, giao mặt bằng nhanh.
Than khó về giao thông, hiện nay, Chính phủ đang tập trung đầu tư nhiều hơn cho các dự án phát triển giao thông ở ĐBSCL, trên cơ sở triển khai Quy hoạch mạng lưới đường bộ giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2050. Chí ít, đến năm 2026 cả vùng cũng có 500km đường cao tốc trục dọc, trục ngang. Đây là cơ hội để hạ tầng logistics Vùng “thức giấc”.
Đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cao là trách nhiệm của địa phương, của Vùng. Tất nhiên, phải có chính sách đãi ngộ, giữ chân, nếu không sẽ “chảy máu chất xám”.
Sau cùng là đẩy nhanh việc hoàn thiện pháp luật, cơ chế, chính sách theo hướng đồng bộ và nâng cao hiệu lực cũng như hiệu quả thực thi để tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư trên cơ sở rút kinh nghiệm từ các dự án đã và đang thực hiện.
Suy cho cùng, để xúc tiến đầu tư thành công, địa phương là đơn vị “làm chủ” tình hình. Nắm bắt cơ hội, đồng hành cùng doanh nghiệp, gỡ khó những nút thắt đang gặp phải để từ đó tạo dựng niềm tin, động lực, khơi dậy những tiềm năng, thế mạnh của địa phương, chủ động đón những “cánh đại bàng” vững vàng làm tổ.