Sau hơn 3 tháng triển khai thực hiện, Luật BHXH số 41/2024/QH15 (Luật BHXH sửa đổi năm 2024) đã bước đầu mang lại những kết quả tích cực, góp phần nâng cao hiệu quả an sinh xã hội và đảm bảo ngày càng tốt hơn quyền lợi của người tham gia BHXH.
Với tinh thần trách nhiệm cao, toàn Hệ thống BHXH Việt Nam đã tập trung nguồn lực triển khai nghiêm túc, đồng bộ, hiệu quả các quy định của Luật BHXH năm 2024. Trước và ngay sau khi Luật BHXH năm 2024 có hiệu lực (ngày 01/7/2025), BHXH Việt Nam đã ban hành nhiều văn bản quán triệt, hướng dẫn BHXH các địa phương nắm vững và vận dụng đúng các quy định mới.
Kịp thời rà soát, đơn giản hóa các quy trình, thủ tục hành chính về BHXH; nâng cấp các phần mềm nghiệp vụ về giải quyết chế độ BHXH nhằm tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người tham gia, thụ hưởng chính sách.
Kết quả thực hiện bước đầu ghi nhận nhiều tín hiệu tích cực. Tính đến hết tháng 9/2025, cả nước có gần 19,9 triệu người tham gia BHXH, tăng khoảng 798 nghìn người so với cùng kỳ năm 2024, trong đó: BHXH bắt buộc gần 17,7 triệu người và BHXH tự nguyện hơn 2,13 triệu người. Số người tham gia bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) trên 16 triệu người, tăng 694,3 nghìn người so với cùng kỳ năm 2024.
Về công tác giải quyết, chi trả chế độ BHXH, BHTN, cả nước có hơn 144 nghìn người được giải quyết chế độ BHXH hằng tháng; trên 5,3 triệu lượt người hưởng chế độ ốm đau; gần 981,5 nghìn người hưởng chế độ thai sản và hơn 587 nghìn người nhận trợ cấp thất nghiệp.
Đáng chú ý, số người đề nghị hưởng BHXH một lần giảm mạnh, giảm khoảng 23% so với cùng kỳ năm 2024. Cùng với đó, mức độ quan tâm, tìm hiểu về các chính sách mới của Luật BHXH sửa đổi ngày càng tăng, thể hiện sự chuyển biế rõ rệt trong nhận thức của người dân về vai trò và tầm quan trọng của BHXH trong đời sống.
Thực tế ghi nhận, nhiều người dân bày tỏ niềm vui, sự phấn khởi khi được tiếp cận, thụ hưởng các quyền lợi BHXH mà Luật BHXH trước đây chưa quy định. Trong đó, việc giảm thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống còn 15 năm đã mở ra cơ hội tiếp cận lương hưu cho nhiều người, đặc biệt là những người có thời gian tham gia BHXH ngắn.
Bên cạnh đó, quy định bổ sung chế độ thai sản cho người tham gia BHXH tự nguyện, nhiều trường hợp khi sinh con đã được hỗ trợ 2 triệu đồng - chính sách này khiến nhiều người thực sự vui mừng và bất ngờ khi biết rằng ngoài mục tiêu lâu dài là hưởng chế độ hưu trí, họ còn được thụ hưởng thêm chế độ ngắn hạn thiết thực và có tính nhân văn.
Ngoài ra, việc điều chỉnh tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội và bổ sung chế độ trợ cấp hằng tháng đối với người đủ tuổi nghỉ hưu nhưng không đủ thời gian đóng để hưởng lương hưu cũng được đánh giá cao. Thực tế khi triển khai cho thấy nhiều người lao động, đặc biệt là người cao tuổi, người nghèo, cận nghèo đã được tiếp cận, thụ hưởng chính sách một cách kịp thời, đúng đối tượng.
Theo quy định mới của Luật BHXH năm 2024, đối tượng tham gia BHXH bắt buộc được mở rộng đối với các trường hợp là: chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh; người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố; người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật… Quy định này giúp người lao động bày tỏ sự yên tâm, coi việc trích một phần thu nhập hằng tháng để đóng BHXH là khoản tích lũy đem lại lợi ích thiết thực, lâu dài.
Với những nội dung sửa đổi quan trọng, đáp ứng đúng nguyện vọng của Nhân dân, việc thực thi Luật BHXH năm 2024 được kỳ vọng sẽ tiếp tục tạo ra những chuyển biến tích cực hơn nữa trong nhận thức, ý thức tuân thủ pháp luật BHXH của người dân và doanh nghiệp.
Mặc dù công tác triển khai Luật BHXH còn nhiều khó khăn, song với quyết tâm cao nhất, BHXH Việt Nam sẽ tiếp tục đổi mới, nỗ lực thực hiện hiệu quả Luật BHXH. Để đạt được thành công đó, không chỉ riêng cơ quan BHXH mà cần có sự vào cuộc mạnh mẽ của toàn hệ thống chính trị, đặc biệt là cấp ủy, chính quyền địa phương cùng với sự hưởng ứng tích cực của người dân, doanh nghiệp.
9 ĐIỂM MỚI CỦA LUẬT BHXH
1. Bổ sung trợ cấp hưu trí xã hội để hình thành hệ thống BHXH đa tầng (bao gồm: trợ cấp hưu trí xã hội; BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện; bảo hiểm hưu trí bổ sung để hướng tới bao phủ BHXH toàn dân): Trong đó, trợ cấp hưu trí xã hội là loại hình BHXH do ngân sách nhà nước bảo đảm cho người cao tuổi đủ điều kiện theo quy định.
2. Bổ sung chế độ trợ cấp hằng tháng đối với công dân Việt Nam đủ tuổi nghỉ hưu nhưng không đủ thời gian đóng để hưởng lương hưu và chưa đủ điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội nếu không hưởng BHXH một lần và không bảo lưu mà có yêu cầu thì được hưởng trợ cấp hằng tháng từ chính khoản đóng của mình.
3. Mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh; Người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố; Người lao động làm việc không trọn thời gian; Người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật; thành viên Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc, Giám đốc, thành viên Ban kiểm soát hoặc kiểm soát viên và các chức danh quản lý khác được bầu của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã theo quy định của Luật Hợp tác xã không hưởng tiền lương.
4. Bổ sung quyền thụ hưởng chế độ ốm đau, thai sản đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã thay vì chỉ hưởng hai chế độ là hưu trí và tử tuất.
5. Bổ sung chế độ thai sản đối với chính sách BHXH tự nguyện: Người tham gia BHXH tự nguyện đáp ứng đủ điều kiện theo quy định được hưởng trợ cấp thai sản với mức là 02 triệu đồng cho mỗi con mới sinh do ngân sách nhà nước bảo đảm.
6. Gia tăng cơ hội được hưởng lương hưu của người tham gia BHXH thông qua việc giảm điều kiện về số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm.
7. Tăng cường tính tuân thủ pháp luật, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động bằng việc dành riêng 01 chương để quy định quản lý thu, đóng BHXH; làm rõ nội hàm và việc xử lý hành vi chậm đóng và hành vi trốn đóng BHXH. Quy định trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong việc chỉ đạo, tổ chức thực hiện chính sách BHXH, phát triển đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, BHXH tự nguyện và chậm đóng BHXH bắt buộc, trốn đóng BHXH bắt buộc trong
phạm vi địa phương.
8. Tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người tham gia và thụ hưởng quyền lợi BHXH thông qua việc bổ sung quy định giao dịch điện tử trong lĩnh vực BHXH; điều chỉnh, cắt giảm, đơn giản hóa hồ sơ, thủ tục thực hiện BHXH; bổ sung quy định về đánh giá sự hài lòng của người dân đối với việc tổ chức thực hiện chính sách, chế độ BHXH.
9. Sửa đổi, bổ sung quy định của các chế độ BHXH phù hợp hơn với thực tiễn, đảm bảo tốt hơn quyền lợi của người lao động, tiêu biểu như: Bổ sung quy định về hưởng chế độ ốm đau đối với trường hợp nghỉ việc hưởng chế độ ốm đau không trọn ngày; Bổ sung điều kiện hưởng chế độ thai sản khi sinh con đối với trường hợp phải nghỉ việc để điều trị vô sinh; Sửa đổi, bổ sung quy định về trợ cấp một lần khi nghỉ hưu để khuyến khích người lao động tiếp tục làm việc, đóng BHXH sau tuổi nghỉ hưu; Người lao động được quỹ BHXH đóng BHYT trong thời gian nghỉ việc hưởng chế độ ốm đau, chế độ thai sản từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng./.