Nếu bạn ở Hà Nội đủ lâu và bạn quan tâm đến cách các cơ quan chức năng cải tạo các công trình hạ tầng cho đô thị, tôi nghĩ bạn sẽ nhận ra một điều tôi hay gọi là “xu hướng”. Đó là khi các vỉa hè trong thành phố được chỉnh trang, được bóc toàn bộ lớp vỉa hè cũ, lát một lớp vỉa hè mới.
Đặc biệt là trong những năm gần đây, một cách làm rất phổ biến ở hầu như tất cả các dự án, công trình lát vỉa hè đều làm giống nhau. Sau khi làm phẳng, vỉa hè được đổ một lớp bê tông khoảng 8-10 cm và lát gạch vỉa hè lên trên. Việc này khác với giải pháp lát vỉa hè trước đây, khi mà viên gạch được đặt trên nền cát hay sỏi, khi gặp những cơn mưa, nước đều ngấm qua lớp vỉa hè đó và ngấm xuống đất.
Theo tôi tìm hiểu, giải pháp lát vỉa hè cũ giải quyết được một số vấn đề. Trước hết, nó giúp giảm tải rất lớn cho hệ thống thoát nước của đô thị. Thậm chí, có những nghiên cứu nói rằng, với các đô thị hiện nay như ở Singapore, Tokyo, hay ở một số nước châu Âu, giải pháp này có thể giảm áp lực lên hệ thống thoát nước của thành phố khi trời mưa lên đến 40-80%. Ngoài ra, nó còn ngăn cản những hiệu ứng đô thị. Các khe hở làm nước có thể bốc hơi và làm mát bề mặt vỉa hè.
Thứ hai, việc thấm nước như vậy không chỉ bổ sung nước cho cây xanh, nó còn giúp cho bộ rễ của cây có thể thở được, khiến cây xanh đô thị phát triển tốt hơn. Có nước như vậy và sử dụng những vật liệu phù hợp cũng sẽ giúp giảm hiệu ứng đảo nhiệt đô thị.
Tôi tìm hiểu thêm thì còn có một câu chuyện nữa là trên thực tế, chúng ta không tồn tại các quy định, quy chuẩn về việc lát vỉa hè. Do vậy, việc cơ quan chức năng làm nhiệm vụ thiết kế và lát vỉa hè, chỉnh trang các vỉa hè cũng dễ hiểu khi mọi người sử dụng lớp bê tông như vậy, vì nó dễ thi công hơn.
Nhưng rõ ràng chúng ta nhìn thấy, đặc biệt là như những trận lụt gần đây của thành phố, cho thấy bản thân hệ thống thoát nước của thành phố cũng đang quá tải. Tất cả vấn đề cực đoan như nắng nóng hay lụt lội của Hà Nội những năm gần đây đã ngày càng làm cho môi trường sống của chúng ta tệ đi. Tôi nghĩ không nên làm cho nó tệ hơn bằng việc đổ bê tông lên các vỉa hè và ngăn cản cản khả năng thoát nước, khả năng hấp thụ oxy của cây cối trên phố.
Chúng ta không biết đến lúc nào sẽ lại phải làm thêm một lần chỉnh trang nữa, khi phải cậy tất cả vỉa hè lên, bỏ các lớp bê tông lên để cải tạo khả năng thấm của đô thị. Chắc chắn chính quyền nên có những nghiên cứu, nên có những cân nhắc đầy đủ để có một quy chuẩn đối với việc cải tạo hoặc lát vỉa hè, nhằm đảm bảo được sự cân bằng trong các công trình hạ tầng đô thị./.