Bí mật “Hồ sơ Uber” (Kỳ 1): “Đi đêm” với chính giới để sửa luật

Kể từ khi bắt đầu hoạt động tại San Francisco (Mỹ) từ năm 2010, Uber nhanh chóng vươn thành công ty toàn cầu chỉ trong vài năm sau đó.

Quá trình mở rộng đó cũng kéo theo không ít nhiều tranh cãi và bê bối. Hiện có mặt tại 10.500 thành phố và 72 quốc gia, có giá trị 43 tỷ USD và có khoảng 19 triệu lượt khách mỗi ngày, vị thế của gã khổng lồ công nghệ Uber là điều không thể bàn cãi.

Nhưng theo tờ báo The Guardian của Anh cùng Hiệp hội Các nhà báo điều tra quốc tế (ICIJ) vào ngày 10/7, quá khứ “đen tối” của công ty này nay sẽ bị vạch trần trước cả thế giới thông qua hơn 124 nghìn tài liệu nội bộ trong khoảng năm 2013 – 2017 vừa bị rò rỉ, được biết đến với tên gọi “Hồ sơ Uber”.

Các tài liệu - gồm 83 nghìn thư điện tử, tin nhắn iMessage và WhatsApp - cho thấy ông Travis Kalanick, lãnh đạo Uber khi đó và cũng là đồng sáng lập công ty, đã tìm mọi cách mở rộng dịch vụ khắp toàn cầu dù phải phạm luật.

Ắt hẳn chúng ta vẫn còn nhớ, trong những năm đầu tiên khi dịch vụ chia sẻ chuyến đi của Uber bắt đầu mở rộng ra bên ngoài nước Mỹ, phong trào phản đối đến từ các tài xế và hãng taxi truyền thống khi đó rất lớn.

Để dập tắt những phản đối và thúc đẩy thay đổi luật, một tài liệu cho thấy Uber tiếp cận và tổ chức hơn 100 buổi gặp mặt bí mật trong khoảng từ năm 2014 đến năm 2016. Đội ngũ của công ty này đã gặp hàng loạt chính trị gia, nhân vật cấp cao của nhiều quốc gia để đạt được các thỏa thuận chỉnh sửa luật theo hướng có lợi cho mình.

Ông Mark MacGann, từng là nhà vận động hành lang chính của Uber tại châu Âu, và cũng chính là người tiết lộ “Hồ sơ Uber” cho báo chí chia sẻ trong buổi phỏng vấn với tờ Guardian:

“Tôi được tuyển dụng bởi Uber để dẫn đầu 1 đội với mục đích đi vận động hành lang các chính phủ ở Châu Âu, Trung Đông và Châu Phi để chúng tôi có thể tiến vào các thị trường này dù cho hầu hết các quốc gia vào thời điểm đó chưa cho phép Uber hoạt động.

Đương nhiên không có chính trị gia nào là dễ tiếp cận cả, nhưng khi đó Uber là cái tên nổi nhất trong giới công nghệ, và nhiều nhà đầu tư, chính trị gia sẵn sàng gặp mặt để nghe những lời đề nghị từ chúng tôi”.

Nhiều cái tên đã được chỉ ra như thủ tướng Ireland Enda Kenny, thủ tướng Anh George Osborne hay Phó chủ tịch Ủy ban Châu Âu Neelie Kroes v.v… Nhưng tờ Guardian nhấn mạnh mối quan hệ của Uber với ông Emmanuel Macron, từng là bộ trưởng kinh tế và hiện là tổng thống Pháp. Dữ liệu rò rỉ cho biết ông Macron đã "hỗ trợ chiến dịch vận động hành lang của Uber nhằm giúp họ phá vỡ ngành công nghiệp taxi của Pháp".

Các dữ liệu cũng cho thấy Uber coi ông Macron là một "đồng minh quan trọng", "đủ thân thiết để có thể liên hệ để được giúp đỡ" khi Uber đối mặt với vấn đề thuế và các vấn đề khác. Ông Macron và các trợ lý được cho là đã làm mọi cách để Uber hoạt động dễ dàng ở Pháp. Đã có ít nhất 14 lần ông Macron và Uber tổ chức các cuộc họp bí mật để trao đổi về vấn đề này.

Ông Thomas Thévenoud, cựu thành viên Hạ viện Pháp chia sẻ: “Uber đã rất thành công trong việc dùng tiền để tạo ra những thay đổi, thông qua các hoạt động như makerting, kết nối với các tài xế và vận động hành lang. Ngày nay, có thể nói Pháp là một trong những đồng minh thân cận nhất của Uber tại phương Tây.”

Ước tính đã có khoảng 90 triệu đô-la Mỹ được Uber dành riêng cho việc “đi đêm” chỉ trong năm 2016. Nhưng dưới góc độ của các chuyên gia, số tiền này là “cái giá quá nhỏ” để Uber đạt được những thành công sau đó.

Còn khi bị phản đối, Uber tìm cách biến nó thành lợi thế, thúc đẩy lập luận rằng công nghệ của họ đang khiến hệ thống giao thông "lỗi thời" chao đảo, thúc giục các chính phủ cải cách luật. Ông Mark MacGann cho biết: “Có một châm ngôn mà chúng tôi truyền từ ban lãnh đạo xuống các chi nhánh, đó là không cần xin phép, cứ làm thôi. Cứ hô hào, tuyển tài xế, làm marketing và rồi mọi người sẽ thấy Uber tuyệt như thế nào”.

Trước những thông tin rò rỉ từ Hồ sơ Uber, ngay trong ngày 10/7, đại diện của Uber đã lên tiếng thừa nhận "những sai lầm", nhưng cho biết họ đã chuyển đổi từ năm 2017 dưới sự lãnh đạo của giám đốc điều hành hiện tại Dara Khosrowshahi.

Về phía các chính trị gia, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron thừa nhận đã tổ chức các cuộc gặp với các giám đốc điều hành Uber khi ông giữ chức bộ trưởng kinh tế từ năm 2014 - 2016, nhưng ông cho biết bản thân “tự hào” về điều đó và sẽ làm lại, bởi Uber đã mang lại việc làm cho người dân ở các khu vực có thu nhập thấp và phá vỡ thế độc quyền của doanh nghiệp taxi.

Nhưng thực tế Uber có “tử tế” như vậy khi cũng ngay trong thời điểm vận động hành lang các chính trị gia, công ty này đã lợi dụng các tài xế của mình với các chiến lược “kích động bạo lực” hay “vũ khí hóa tài xế” để gây sức ép với các chính phủ.

Câu chuyện này sẽ được VOV Giao thông đề cập ở kỳ sau.