Hà Nội - 02437919191    TP. Hồ Chí Minh - 02839919191    MekongFM - 02838309090
  • Hà Nội - 02437919191   
  • TP. Hồ Chí Minh - 02839919191   
  • MekongFM - 02838309090   
Podcast

Giỗ chung ở phố và làng

Nguyễn Ngọc Tiến: Thứ hai 22/12/2025, 08:54 (GMT+7)

Dưới mái nhà của mỗi gia đình Việt, giỗ là ngày trở về của ký ức và đạo lý uống nước nhớ nguồn. Nhưng bên cạnh những ngày giỗ riêng, Hà Nội còn có những ngày giỗ chung – nơi cả một xóm, một làng, một con phố cùng thắp hương cho những người đã khuất trong cùng một biến cố lịch sử.

Đó là những ngày ký ức đau thương được cộng đồng gìn giữ qua nhiều thế hệ, không để nuôi dưỡng hận thù, mà để nhắc nhớ rằng trên mảnh đất này đã từng có những mất mát không thể lãng quên.

Trên đất Việt Nam, dù người thân đã về cõi âm  từ lâu hay mới mất mọi gia đình đều làm đám giỗ vì đó là phong tục của người Việt. Tuy nhiên ở Việt Nam còn có những ngày nhiều gia đình cùng làm giỗ gọi là giỗ chung.

Vì sao có ngày giỗ chung? Đó là vì nhiều người cùng xóm, cùng làng cùng phố bị thảm họa thiên tai, bị thế lực nào đó tàn sát, cùng chết oan uổng bởi lưỡi lê, bom đạn của quân xâm lược trong một ngày. Số người chết có thể là vài chục, con số hàng trăm hoặc hơn.

Giỗ chung khác với giỗ trận. Giỗ trận là giỗ những liệt anh cùng hy sinh vì giang sơn. Theo chiều dài  lịch sử,  Hà Nội là thành phố có nhiều lễ giỗ chung.

Ảnh minh họa: Nano Banana

Ảnh minh họa: Nano Banana

Thế kỷ 18, dưới triều vua Tự Đức, dân vùng  Mỹ Lương thuộc tỉnh Sơn Tây (nay thuộc Hà Nội) không chịu nổi áp bức, năm 1854-1855 họ đã đứng lên. Cuộc khởi nghĩa do Lê Duy Cự làm minh chủ, nhà thơ Cao Bá Quát làm quốc sư.

Khởi nghĩa thất bại, nghĩa sĩ trong đó có Cao Bá Quát bị quân triều đình giết chết. Cũng dưới triều vua Tự Đức, một ngày áp tết năm 1875, hàng trăm nghĩa sĩ người làng Lủ bị giết chết  ở Cổ Loa với cái tội “chống lại triều đình”. Từ đó đến nay, người làng Lủ, huyện Sóc Sơn vẫn làm giỗ chung cho những người con quê hương chết dưới lưỡi gươm của tướng nhà Nguyễn.

Cuối thế kỷ 19, thực dân Pháp xâm chiếm miền Bắc Việt Nam. Năm 1945, Việt Nam giành được độc lập. Nhưng chỉ vài tháng sau, quân Pháp lộ rõ âm mưu tái chiếm miền Bắc và họ đã có hành động  gây hấn. Trưa ngày 17/12/1946, lấy cớ dân ở Hàng Bún-Yên Ninh phản đối quân đội Pháp bắt người, họ đã  gây ra vụ thảm sát, giết chết 20 mạng người tay không ở hai phố này. 

26 năm sau, ngày 18/12/1972, đế quốc Mỹ thực hiện chiến dịch họ gọi là Linebacker 2 kéo dài trong 12 ngày đêm ở Hà Nội. Bắt đầu từ 19h25, không quân Mỹ đã trút bom xuống Hà Nội. Chúng sử dụng những máy bay hiện đại trong đó có pháo đài bay B52. Từ giờ đó cho đến  20h15, 90 lượt  máy bay các loại ném bom xuống 135 địa điểm trong đó có 85 khu dân cư ở các xã thuộc huyện Đông Anh, Gia Lâm.

Trong gần 1 giờ oanh tạc, bom mỹ đã giết hại 300 dân thường gồm người già và trẻ con. Trong 12 ngày đêm đó, máy bay Mỹ ném bom xuống làng Tám, Phương Liệt, Tương Mai, ngõ Mai Hương, bệnh viện Bạch Mai, ga Hàng Cỏ.

Ảnh minh họa: Nano Banana

Ảnh minh họa: Nano Banana

Nhưng đau thương nhất là khu lao động An Dương. Lúc hơn 5 giờ sáng ngày 21/12, khi nghe còi báo động người dân An Dương  chưa kíp chạy xuống hầm thì bom nổ liên tục. Chỉ trong khoảnh  khắc ngắn ngủi bom Mỹ đã giết hại 171 người gây sát thương cho 151 người.

Còn ở xã Tân Dân, huyện Sóc Sơn, lúc 22h ngày 28/12 bom Mỹ đã làm chết 42 người ở thôn Ninh Kiều. Nhưng tội ác tầy trời do Mỹ gây ra là ở phố Khâm Thiên. Vào thời điểm 22h45 phút ngày 26/12, còi báo động vừa dứt, bom B52 đã dội xuống phố.

Trận bom đã phá hủy hoàn toàn 611 ngôi nhà, làm hư hỏng 1.624 ngôi nhà, giết chết 247 người làm bị thương 290 người, phần lớn người chết và bị thương là người già và trẻ chưa kịp đi sơ tán. Và ngày ấy thành ngày giỗ chung của Khâm Thiên.

Cho đến ngày nay, các xóm, làng, phố vẫn tổ chức giỗ chung. Tương lai vẫn vậy. Trong hương khói của ngày giỗ chung, chuyện cũ được kể lại, không phải dung dưỡng  hận thù mà để nhớ mảnh đất ấy đã có một nỗi đau như vậy

Nguyễn Ngọc Tiến/vovgiaothong.vn
Ý kiến của bạn
Danh sách 180 xe vi phạm bị Camera AI ghi hình ngày 20/12

Danh sách 180 xe vi phạm bị Camera AI ghi hình ngày 20/12

Theo thống kê của Cục CSGT (Bộ Công an), chỉ trong 24 giờ, camera AI tại ngã tư Phạm Văn Bạch - Hoàng Quán Chi (Hà Nội) đã ghi nhận 123 xe máy vượt đèn đỏ.

Hà Nội: Camera AI phát hiện hơn 1.000 vi phạm sau 1 tuần

Hà Nội: Camera AI phát hiện hơn 1.000 vi phạm sau 1 tuần

Sau 7 ngày đưa vào vận hành Trung tâm điều khiển giao thông ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), thuộc Công an TP. HN, lưu lượng phương tiện qua các nút giao tăng, ùn ứ giảm rõ rệt, ý thức chấp hành pháp luật giao thông của người dân có chuyển biến tích cực.

TP.HCM: Hàng trăm tài xế bị lập biên bản tại nút giao thông Sóng Thần

TP.HCM: Hàng trăm tài xế bị lập biên bản tại nút giao thông Sóng Thần

Thời quan qua, tuyến đường xung quanh cầu vượt Sóng Thần (phường Dĩ An, TP.HCM) thường xuyên có tình trạng các xe container, xe tải… đậu tràn làn trên đường gây mất an toàn giao thông.

Trục đại lộ sông Hồng và Khu đô thị Olympic tạo ra lợi ích kép

Trục đại lộ sông Hồng và Khu đô thị Olympic tạo ra lợi ích kép

Việc thành phố Hà Nội khởi công dự án Trục đại lộ cảnh quan sông Hồng, với tổng mức đầu tư 855.000 tỷ đánh dấu một bước đi quan trọng trong chiến lược phát triển không gian đô thị Thủ đô.

Điều kiện tiên quyết là mặt bằng được tháo gỡ

Điều kiện tiên quyết là mặt bằng được tháo gỡ

Với quyết tâm cao độ, việc thực hiện các dự án cầu qua sông Hồng hoàn toàn có thể về đích đúng tiến độ, thậm chí sớm hơn. Tuy vậy, để đạt dược mục tiêu này, việc hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng đóng vai trò rất quan trọng, để các nhà thầu tập trung nguồn lực, gấp rút thực hiện.

Cục Thuế cùng giải mã chuyển đổi mô hình và kê khai thuế cho hộ kinh doanh

Cục Thuế cùng giải mã chuyển đổi mô hình và kê khai thuế cho hộ kinh doanh

Đó là chia sẻ của Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn tại Hội thảo “Giải mã chuyển đổi mô hình và kê khai thuế: Từ thực tiễn hộ kinh doanh” vừa được Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức.

Công an Hà Nội gửi danh sách 2.102 học sinh vi phạm ATGT đến Sở GD-ĐT

Công an Hà Nội gửi danh sách 2.102 học sinh vi phạm ATGT đến Sở GD-ĐT

Thực hiện kế hoạch của Công an TP Hà Nội về cao điểm tuyên truyền, kiểm tra, xử lý học sinh và phụ huynh học sinh vi phạm quy định về trật tự, an toàn giao thông, trong tháng 12/2025, lực lượng CSGT và Công an các đơn vị tăng cường kiểm tra, phát hiện và xử lý nhiều trường hợp vi phạm.